Karonada

Z Wikipedii

24 funtowa Karonada (140 mm)

Karonada - rodzaj dawnego działa okrętowego, używany od lat 80. XVIII wieku do pierwszej połowy XIX wieku.

Działa tego typu zostały jako pierwsze skonstruowane w odlewni Carron Ironworks w mieście Falkirk (Szkocja) w 1778 roku, stąd pochodzi nazwa. Karonady były to krótkolufowe działa dużego wagomiaru (kalibru) - zwykle 18, 24 lub 32-funtowe, stosowano też większe wagomiary - aż do 68 funtów. Dzięki starannemu zaprojektowaniu, lufy karonad miały cieńsze ściany od wcześniejszych dział, zachowując wystarczającą wytrzymałość, a przy tym były krótsze. Komora prochowa miała mniejszą średnicę od kalibru lufy, a jej ścianki były grubsze. Przez to masa karonad była znacznie mniejsza niż długolufowych dział porównywalnego kalibru i mogły być w nie uzbrojone także lżejsze okręty (przed wprowadzeniem karonad wagomiar 32 funty miały tylko najcięższe długolufowe działa stosowane na dolnych pokładach okrętów liniowych). Kaliber lufy był przy tym znacznie ściślej dopasowany do średnicy kuli armatniej, przez co były mniejsze straty energii przez ucieczkę gazów między kulą a ściankami lufy. Karonady miały bardzo dużą siłę rażenia, lecz za to niewielki zasięg (ok. 300-400 m) w porównaniu z długolufowymi działami.

Karonady były używane na okrętach liniowych i fregatach jako broń pomocnicza, ustawiane po kilka na pokładzie górnym. Dzięki stosunkowo niewielkiej masie karonad, używane też były one na mniejszych okrętach (slupach, korwetach, szkunerach), które mogły zyskać w ten sposób dużą siłę ognia na małe odległości.

Karonady najczęściej były mocowane na specjalnych łożach drewnianych, ustawionych na pokładzie okrętu i mocowanych obrotowo od strony wylotu lufy do burty okrętu, przez co można było zmieniać kąt strzału. Rzadziej stosowano je na typowych łożach wózkowych.

Dane typowych brytyjskich karonad^[1]:

Wagomiar	kaliber	maksymalna donośność (5° podniesienia)
12-funtowa	114,8 mm	970 jardów
18-funtowa	131 mm (?)	1050 jardów
24-funtowa	144,3 mm	1120 jardów
32-funtowa	158,7 mm	1170 jardów
42-funtowa	173,7 mm	1200 jardów
68-funtowa	204,5 mm	1260 jardów