Kasper Twardowski
Z Wikipedii
Kasper Twardowski - poeta wczesnego Baroku zaliczany do tak zwanych "poetów metafizycznych" lub "metafizyczno-dewocyjnych". Urodził się najprawdopodobniej w Samborze w roku 1583 w rodzinie mieszczańskiej; zmarł między 1631 a 1641 najprawdopodobniej we Lwowie.
Spis treści |
[edytuj] Poeta nawrócony
Debiutował w roku 1617 jako twórca frywolnego poematu o tematyce erotycznej Lekcyje Kupidynowe, który jednak raczej nie doczekał wydania (dziś znmy go z różniących się między sobą rękopisów). Potępiony przez cenzurę kościelną (m.in. biskupa krakowskiego Marcina Szyszkowskiego) i doświadczony ciężką chorobą (o której pisze w Przedmowie kolejnego dzieła), doznał nawrócenia i jako podopieczny jezuitów przyjęty został do bractwa religijnego, krakowskiej Kongregacji Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Jako poeta nawrócony stworzył swe najbardziej znane dzieło - poemat alegoryczny Łódź młodzi z nawałności do brzegu płynąca opublikowany w Krakowie w roku 1618. Wzorując się na Confessiones Świętego Augustyna oraz elegii pokutnej Hieronima Morsztyna, pod estetycznym wpływem Goffreda abo Jeruzalem Wyzwolonej Tassa-Kochanowskiego opisał w alegoryczny sposób swe nawrócenie i powrót do grona pobożnych. Tak jak Lekcyje Kupidynowe stanowiły swoistą "ars amandi", tak nowy poemat był wzorem nawrócenia i pokuty skierowanym do młodego czytelnika zagubionego wewnętrznie. W swej Łodzi w bogaty intertekstualnie sposób łączy poeta średniowieczną alegorię ze współczesnymi wpływami twórczości emblematycznej.
[edytuj] Poeta religijny
Do końca życia pozostał poeta wierny wyznaniu katolickiemu i sprawom duchowym poświęcił większość swych kolejnych dzieł. Najważniejszym utworem w dorobku dojrzałego Twardowskiego jest Pochodnia Miłosci Bożej z piącią strzał ognistych (1628), kolejny poemat alegoryczny o tematyce religijnej. W dojrzałych (a więc stworzonych po przełomie wewnętrznym) utworach Twardowski ukazuje i propaguje żarliwa religijność. Wpisuje się tym samym do istotnego nurtu literatury XVI i XVII wieku uogólniająco nazywanego "poezją metafizyczną". Twórczość Twardowskiego wyrasta z estetyki kontrreformacyjnej, szczególnie istotne są wobec niej konteksty sztuki (literatury oraz sztuk plastycznych) jezuickiej i z Societas Iesu powiązanej. Neutralny w kwestii polemik religijnych propaguje poeta katolicyzm jako drogę do zbawienia z pominięciem kontekstu typowej dla epoki konfrontacji z protestantyzmem. Nie jest więc Twardowski poetą kontrreformacyjnym, a bardziej wyrosłym z estetyki kontrreformacji.
[edytuj] Badania nad poetą
W wielu interpretacjach (m.in. Cz. Hernasa) Lekcyje Kupidynowe, Łódź młodzi oraz Pochodnię Miłości Bożej można interpretować jako niezamierzoną, ale spójną literacko trylogię, dowodzącą rozwoju poety. Te trzy utwory doczekały sie jako jedyne z dorobku poety współczesnego wydania w całości za sprawą Radosława Grześkowiaka (Łódź młodzi, Lekcyje Kupidynowe) oraz Krzysztofa Mrowcewicza (Pochodnia Miłosci Bożej). W roku 1939 ukazała się jedyna monografia poety autorstwa Ludwika Kamykowskiego Kasper Twardowski. Studium z epoki baroku.
[edytuj] Dzieła
- Lekcyje Kupidynowe (1617)
- Łódź młodzi z nawałności do brzegu płynąca (1618)
- Kolęda. Nowe lato. Szczodry dzień abo piosneczki Emmanuelowe (1619)
- Kolęda. Nowe lato. Szczodry dzień (1623)
- Bicz Boży abo krwawe łzy utrapionej Matki Ojczyzny Polskiej (1625)
- Pochodnia Miłosci Bożej z piącią strzał ognistych (1628)
- Bij Gustawa, kto dobry. Pobudka utrapionej Ojczyzny (1629)
- Bylica świętojańska (1630)
- Gęś świętego Marcina (1630)
- Katafalk Aleksandrowi księciu Zasławskiemu (1630)
- Kolebka Jezusowa. Pasterze. Trzej krolowie (1630 lub 1632)
- Najjaśniejszej Konstancjej krolowej polskiej [...] obchod nieodżałowanej śmierci (1631)
[edytuj] Najważniejsi badacze spuścizny Kaspra Twardowskiego
- Eugeniusz Trzaska
- Ludwik Kamykowski
- Ryszard Montusiewicz
- Radosław Grześkowiak
- Krzysztof Mrowcewicz
