Kataster
Z Wikipedii
 |
Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Należy w nim poprawić: rozdzielić kataster w ujęciu historycznym, kataster wielozadaniowy, fiskalny, prawny i przedmiotowy, historia katastru w Polsce, różnice pomiędzy katastrem a EGiB, dlaczego EGiB nie jest Katastrem!. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość. |
Kataster - publiczny rejestr danych o gruntach i budynkach (przedmioty katastru) oraz o ich właścicielach i władających (podmioty katastru).
W Polsce kataster jest utożsamiany prawnie z ewidencją gruntów i budynków (EGiB).
Kataster to zestaw informacji i dokumentów prowadzonych przez administrację podatkową i wykorzystywanych dla potrzeb podatku od nieruchomości. Według ustawy z 1947 r. kataster to oparty na mapie spis i opis gruntów i budynków, stanowiących odrębny przedmiot własności. Celem katastru jest zakładanie i prowadzenie Ksiąg Wieczystych (KW), wymiany podatków i dostarczenie danych w zakresie objętym katastrem dla gospodarki państwa. Zawiera informacje dotyczące: gruntów (położenie, granice, powierzchnia, rodzaj użytków gruntowych i klas gleboznawczych), budynków i budowli (położenie, przeznaczenie, funkcje użytkowe i dane tech.), oznaczenie KW oraz osoby właściciela lub władającego gruntem.
Spis treści |
[edytuj] Kataster w ujęciu historycznym
Instytucja katastru istnieje ponad 4000 lat (Egipt, Grecja, Cesarstwo Rzymskie), natomiast w Europie najstarszy dokument katastralny został założony w Albionie w 1086 r. i nazywał się Domesday Book.
 mapa katastralna wsi Odrzechowa, z 1817 r. |
 mapa katastralna wsi Długie, z 1852 r. |
 mapa katastralna wsi Długie, z 1852 r. |
 mapa katastralna miasteczka, z 1852 r. |
[edytuj] Kataster austriacki
Kataster austriacki powstał 23 grudnia 1817 r, stanowił patent cesarza Franciszka I o podatku gruntowym. Oparty jest o odwzorowanie Cassiniego-Soldnera (wiernopolowe). Pomiary kat zostały oparte na podstawach matematycznych (sieć triangulancyjna, jednolita skala map) i kartograficznych oraz na ogólnej w geodezji zasadzie „od ogółu do szczegółu”. Operat pomiarowy służył celom fiskalnym i innym celom gospodarki. Do 1897 roku obowiązywał system miar austriackich, potem system miar metrycznych. Dokumentacja tego katastru obejmuje w Polsce następujące ziemie: woj. rzeszowskie, krakowskie (bez powiatu okulskiego i miechowskiego) oraz część katowickiego (powiat cieszyński i bielski). Na początku pod Wiedniem odbywały się doświadczenia, opracowywano metody mierzenia.
W jego skład wchodziły mapy katastralne w skali 1:2880 stworzone metodą pomiaru stolikowego. Częścią zawierającą dane opisowe były arkusze posiadłości gruntowych. Dla umożliwienia poruszania się w zbiorach danych istniał skorowidz parcel oraz protokół właścicieli. Na terenie Polski w zasadzie mapy sporządzone były w układzie współrzędnych o punkcie zerowym w miejscu kopca Unii Lubelskiej we Lwowie. Jedynie na nieznacznych południowych obrzeżach istniały mapy w układzie tzw. węgierskim. Do dnia dzisiejszego mapy pochodne mapom katastru austriackiego stanowią podstawę dla mapy ewidencji gruntów i budynków szczególnie na terenie powiatów gorlickiego, żywieckiego, nowotarskiego, zakopiańskiego. W katastrze austriackim mamy trzy układy: układ lwowski z punktem przyłożenia na Wysokim Zamku (Lwów) (obejmował woj. rzeszowskie, krakowskie, bez powiatów miechowskiego i olkuskiego oraz Spisza i Orawy), układ Wiedeński - punkt przyłożenia to kościół Św. Szczepana (powiat cieszyński, bielski) oraz układ Węgierski - punkt przyłożenia Budapeszt (Spisz i Orawa). Układ lwowski jest układem prostokątnych płaskich, arkusz triangulacyjny podzielono na 20 części, co daje 20 sekcji szczegółowych map katastralnych o wymiarach 20x25 cali. Ma długość jedna kratka x jedna kratka.
| j.m. | Miar | Sążni wiedeńskich2 | Łokci wiedeńskich2 | metrów2 |
|---|---|---|---|---|
| 1 morga (niem.1 Joch) | 3 | 1600 | 6439,02 | 5754,64 |
| 1 miara | 533,33 | 2146,34 | 1918,00 | |
| 1 sążeń² wiedeński | 4,0237 | 3,60 | ||
| 1 łokieć² wiedeński | 0,90 |
[edytuj] Kataster pruski
[edytuj] Mapy w katastrze pruskim
- Mapy pierwotne i pierworysy katastralne - traktowane jak archiwum, nic na się nie nanosiło. Mapa pierwotna - mapa opracowana w drodze kopii szpilkowej z map źródłowych (map separacyjnych i innych). Pierworys katastralny - mapa powstała z bezpośrednich pomiarów gruntowych opracowana w związku z zakładaniem katastru gruntowego. Mapy pierwotne i pierworysy katastralne przechowywano w archiwum i traktowano jako dokument archiwalny. Na mapach tych nie były prowadzone żadne prace kartograficzne. Czystorysy mapy katastralnej były pochodną mapy pierwotnej, na nich prowadzono dalsze prace kartograficzne i obliczeniowe wynikające z prowadzenia katastru gruntowego.
- Mapy katastralne - czystorysy
- Mapa uzupełniająca. Mapa pomiaru uzupełniającego - była to zwykle kopia szpilkowa mapy kat (czystorysu) na której wnoszone były wyniki pomiaru uzupełniającego. Jeśli zmiany powodowały nieczytelność mapy lub jeśli zmian nie można było wprowadzić ze względu na zbyt dużą niedokładność wtedy dodatkowo sporządzano rysunek poboczny w większej skali.
- Mapa separacyjna
Od słowa odłączenia gruntów chłopskich od gruntów dworskich, podziałów wspólnot gruntowych
- Mapa regulacyjna
Geodeta zamierzał to co chłop użytkował w tym czasie, zamierzał, zapisywał a potem nadawano na to prawo własności. Mapy te powstały przy okazji powstawania katastru pruskiego, na przełomie lat 1861-1864
[edytuj] Skale i formaty map w katastrze pruskim
- Formaty map: 1000 x 660, 500 x 660, 500 x 330 - tylko dla map katastralnych
- Skale:
- podstawowe; 1: 2500 i 1: 5000
- dla map pierwotnych; 1:1000, 2000, 3000, 4000
- dla pierworysów katastrów; 1:1000, 2000
- dla rysunków pobocznych; 1:2500, 1250, 1625
[edytuj] Zasady numeracji parcel w katastrze pruskim
Numeracja tak samo jak w katastrze austriackim, tylko tutaj o podziale działki świadczył licznik arkusza. Parcele numerowane były dla każdego arkusza mapy osobno (potem w ramach obrębu też osobno). Numerowano tak: grunty, drogi, rowy. Ostatni nr parceli gruntowe podkreślano jednokrotnie a ostatni na arkuszu mapy (rów, potok) dwukrotnie.
[edytuj] Matrykuła
Oznaczona kolorem zielonym: jest to opis i spis gruntów należących do jednego właściciela, prowadzony według numerów kolejnych nieruchomości rolnych, tzw. artykułów matrykuły (spis i opis wszystkich parcel wchodzących w skład jednej nieruchomości). Czyli artykuł matrykuły zwierał: imię i nazwisko, numery parcel, rodzaj użytku i klasę, powierzchnię parceli czysty, dochód z parceli, ogólną powierzchnię z nieruchomości oraz roczny wymiar podatku.
[edytuj] Księga parcel
Jest odpowiednikiem protokołu parcelowego w katastrze austriackim i jest to wykaz numerów wszystkich parcel danej jednostki katastralnej w kolejności arytmetycznej. Zawiera: nr parceli, nr artykułu matrykuły, imię i nazwisko, oznaczenie użytku gruntowego oraz klasę gruntu, pow. parceli, kategorię terenu, nr arkusza mapy, rok wpisu, adnotacje o zmianach. Ma działy: A - grunty podlegające opodatkowaniu, B - grunty nie podlegające opodatkowaniu, C - grunty publiczne, D - tereny zabudowane (tutaj nie ma opodatkowania).
[edytuj] Księga budynkowa
Jest to arytmetyczne zestawienie budynków, według nr administracyjnych we wsi. Zawiera: imię i nazwisko, nr artykułu matrykuły, opis tech. budynku, nr i pow. parcel zabudowanych stanowiących podwórza, ogrody, adnotacje o rocznym wymiarze podatku budynkowego.
