Klemens Junosz Szaniawski

Z Wikipedii

Klemens Junosz Szaniawski ps. Klemens Junosza (ur. 23 listopada 1849 w Lublinie, zm. w 1898) - syn Władysława, podprokuratora sądu, i Leontyny z Brodowskich (zm. 1855), powieściopisarz, nowelista i felietonista.

Wcześnie utra­ciwszy rodziców uczył się u pijarów w Łukowie, następnie w Siedlcach (1862—1865). Wskutek trudnych warunków materialnych szkoły nie ukoń­czył, lecz wrócił do Lublina, gdzie kilka lat pracował w Izbie Obrachun­kowej.

Jako pisarz zadebiutował w czasopiśmie „Kolce" w 1874 r. Po r. 1875 zamieszkał w Warszawie, zajmował się pracą literacką i dziennikarstwem, a także zarządzał majątkiem rodzinnym w Woli Korytnickiej pod Węgro­wem. W l. 1877—1883 był sekretarzem redakcji dziennika „Echo", potem członkiem redakcji „Wieku". Przez jakiś czas redagował „Wędrowca" oraz wydawnictwo „Biblioteka Dzieł Wyborowych". Mieszkając w Warszawie utrzymywał łączność z Lublinem. Liczne teksty opublikował w „Gazecie Lubelskiej" i „Kalendarzu Lubelskim".

Do Lublina odnosi się opowiadanie Cud na kirkucie (1888) oparte na miejscowej żydowskiej tradycji. Szpada Hamleta (1894) jest wspomnie­niem o starym aktorze teatru lubelskiego, Zarębie. Kilka obrazów z mia­sta zawiera szkic zatytułowany Lublin. W Lubartowie zaś umiejscowił akcje powieści Pan sędzia (1887) i opowiadania Dworek przy cmentarzu (1900).

Był świetnym odtwórcą zwłaszcza typów żydowskich oraz stosunków panujących na wsi i w mieście (Czarne błoto, Pająki, Łaciarz, Panowie bracia, Syzyf, Synowie pana Marcina, Buda na karczunku, Na bruku, Za­grzebani, Za mgłą).

Szaniawski celował przede wszystkim w małych formach prozatorskich: noweli, opowiadaniu, obrazku, szkicu.

Ożeniony w r. 1875 z córką lubelskiego rejenta Karoliną (Zofią) Piasecką, miał z nią syna. 2ona również była literatką, zamieszczała opowia­dania w czasopismach lubelskich i warszawskich; w „Kalendarzu Lubel­skim" opublikowała sztukę dla dzieci i powieść dla dorastających panien (Teatr dla dzieci, Nacię — obie w 1896 r.). Zm. na gruźlicę 21 III w sana­torium w Otwocku. Czyniąc zadość jego woli pochowano go przy grobie matki na cmentarzu w Lublinie przy ul. Lipowej (kwat. 18b).

Rodzinne miasto urządziło pisarzowi uroczysty pogrzeb, który stał się wielką manifestacją ludności i był opisany przez liczne czasopisma polskie. Jeszcze w tym samym 1898 r. na grobie Szaniawskiego stanął oka­zały i oryginalny pomnik według projektu budowniczego W. Krzesińskiego. Wykonany w zakładzie kamieniarsko-rzeźbiarskim A. S. Timmego w Lublinie, miał kształt zwieńczonej półkoliście kapliczki. Czołową ścianę zdobiły atrybuty pisarskie: pióro i gałązka laurowa, wyżej w arkadowej wnęce umieszczone zostało popiersie portretowe Szaniawskiego dłuta Lu­dwika Pyrowicza.

[edytuj] Źródła

• Nowy Korbut, t. 15 s. 624—635; A., Lublin. Pomnik Junoszy, „Głos" 1898 nr 14;
• K. Laskowski, Lublin w dni pogrzebu Klemensa Junoszy. Wrażenia, „Niwa" 1898 nr 14;
• W. Trąmpczyński, W Otwocku i w Lublinie. Pogrzeb śp. Klemensa Junoszy Szaniawskiego, „Wędrowiec" 1898 nr 14, s. 266—267;
• A. Grychowski, Lublin w ży­ciu i twórczości pisarzy polskich, L. 1965;
• J. Rurawski, Klemens Junosza, w: Obraz literatury polskiej XIX i XX w., seria IV: Literatura polska w okresie realizmu i naturalizmu, t. 2, W. 1966;
• Słownik biograficzny miasta Lublina, red. Witusik Adam A., Skarbek Jan , Radzik Tadeusz, Lublin 1993