Kościół św. Jerzego w Chełmży

Z Wikipedii

Kościół św. Jerzego w Chełmży - trzeci kościół z cegły i kamienia w Chełmży. Po kościele pozostały jedynie zagłębione w ziemi fundamenty, pozostały rysunki konstrukcyjne, przechowywane w archiwach Torunia i Gdańska. Pozostały zapisy w różnych dokumentach, był opisywany przez kronikarzy i historyków oraz przy wizytacjach biskupich.

Spis treści 1 Usytuowanie kościoła 2 Historia kościoła 3 Wyposażenie kościoła 4 Przypisy 5 Bibliografia

[edytuj] Usytuowanie kościoła

Bardzo trudno było umiejscowić kościół. Pomogły systematyczne przeglądania archiwów. Piotr Birecki w gazecie lokalnej tak mówi: [...] Znajdująca się w Archiwum w Gdańsku teka nosząca sygnaturę 10/5078 należąca kiedyś do Rejencji w Kwidzynie czyni, mam nadzieję, krok w kierunku ostatecznego wyjaśnienia nam, gdzie leżał kościół św. Jerzego. Otóż sam plan, pochodzący z 1823 roku wskazuje na miejsce leżące bezpośrednio przy drodze z Chełmży do Grudziądza, mniej więcej w miejscu gdzie dziś znajduje się Pomnik Pomordowanych (świadczy o tym bliskie sąsiedztwo zaznaczonego fragmentarycznie zbiornika wodnego określonego jako Teich/staw). Obok jak wiemy przepływała rzeczka z mostkiem, łącząca jezioro Miałkusz z Jeziorem Chełmżyńskim, zanotowana przez wizytacje biskupie spisane w XVII wieku. [...]^[1]

Kościół św. Jerzego był usytuowany przy ulicy Chełmińskiej, jego oś wzdłużna była równoległa do samej ulicy, która wyrosła ze starożytnej drogi tam biegnącej (dzisiaj stoi tam, stykając się z fundamentami kościoła, Pomnik Pomordowanych, patrz też:Stara droga w Chełmży). Kościół ten nie jest orientowany (inne kościoły w Chełmży są orientowane w linii O-W). Dużo wyższy stan wód w średniowieczu pozwalał płynąć stąd rzeką Browina aż do Wisły. Ten kościół to znak nawigacyjny, obok swojej podstawowej funkcji.

[edytuj] Historia kościoła

Kościół był zbudowany w średniowieczu, pierwsza wzmianka pochodzi dopiero z 1348 roku. Kaplica św. Jerzego mogła już istnieć w latach 1257-1260, przy leprozorium. Tak wynika z żywotów bł. Juty. W XVII w. Kanonik Władysławski z własnych środków dokonał remontu kościoła a w pobliżu zostały wzniesione budynki klasztorne dla franciszkanów. W 1625 r. następuje powrót zakonników i położenie kamienia węgielnego pod klasztor franciszkanów. Franciszkanie zostali przejściowo usunięci z miasta na skutek działań protestantów z Chełmży.

Kościółek na początku XIX w., o czym mówi miejska korespondencja, był mocno zaniedbany. Protestanci, których coraz więcej przybywało do Chełmży przejęli kościół i klasztor Franciszkanów, w roku 1820, mając poparcie władz świeckich i rządu pruskiego. W roku 1827 spalił się kościół Franciszkanów. Nie został już odbudowany.

[edytuj] Wyposażenie kościoła

• Część prezbiterialna kościoła została powiększona przez przesunięcie w kierunku nawy belki tęczowej, na której znajdowała się tzw. Grupa Ukrzyżowania.^[2]
• Krucyfiks, wiszący pośrodku kościoła.^[3]

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Piotr Birecki; O kościele św. Jerzego, [w:] Głos Chełmżyński nr 7/8, 2006
2. ↑ Piotr Birecki; DZIEJE SZTUKI W CHEŁMŻY, str. 30, Chełmża 2001
3. ↑ Piotr Birecki; DZIEJE SZTUKI W CHEŁMŻY, str. 33, Chełmża 2001

[edytuj] Bibliografia

Piotr Birecki; DZIEJE SZTUKI W CHEŁMŻY, Chełmża 2001.