Kościół św. Szczepana w Toruniu
Z Wikipedii
| Kościół św. Szczepana w Toruniu | |
| Data budowy | 1903-1904 |
| Wyznanie | Kościół ewangelicko-augsburski |
| Wezwanie | św. Szczepana |
| Architekt | Richard Gans |
| Budulec | cegła |
Kościół św. Szczepana - kościół parafii ewangelicko-augsburskiej w Toruniu.
Zbudowany został w latach 1903-1904 na terenie zasypanej fosy miejskiej przy obecnych Wałach gen. Sikorskiego w stylu neogotyckim według projektu architekta Richarda Gansa z Berlina dla zboru ewangelicko-reformowanego założonego w 1676 r. Kamień węgielny położono 18 czerwca 1903, poświęcenie nastąpiło 18 lutego 1904 r. Kościół ma długość 25 m, szerokość 11,5 m, wieża ma wysokość 49,5 m. Jest budowlą dwunawową, z płytkim prezbiterium zwróconym na zachód i z wieżą w narożniku płn.wsch.
Parafia była nieliczna (ok.100 osób) ale bardzo zamożna. Wchodziła w skład Pruskiego Kościoła Unijnego. W 1921 roku wyjechał ostatni stały pastor i część parafian. Od 1930 roku w kościele oprócz rzadkich nabożeństw po niemiecku dla nielicznych parafian, odprawiano także nabożeństwa po polsku dla ewangelików reformowanych służących w polskim wojsku. Pastorami byli wtedy Wilhelm Fibich (1930-1935) i Jan Potocki (1935-39).
W czasie II wojny światowej kościół został zdewastowany, a po remoncie przekazany parafii ewangelicko-augsburskiej i po renowacji ponownie poświęcony 26 sierpnia 1945, otrzymując obecną nazwę.
Neogotyckie wyposażenie z czasów budowy:
- witraże (Adolf Seiler, Wrocław),
- 13-głosowe organy (August Terletzki/Eduard Wittek, Elbląg),
- ambona, chrzcielnica i ławki (Paul Borkowski, Toruń).
Neogotycki ołtarz przeniesiono po II wojnie światowej z opuszczonego kościoła ewangelickiego w Nowej Wsi nad Wisłą (wykonany w Warszawie w 1904 r., został ufundowany przez baronową Wandę Ike z Duninowa). Obraz "Adoracja Baranka", zapewne z lat ok. 1612-1629, przeniesiono z dawnego kościoła Trójcy Świętej na Rynku Nowomiejskim. Malowany wg ryciny Jana Sadelera St. z 1588 r., wykonanej na podstawie rysunku Joosta van Winghe. Obraz "Ukrzyżowanie" jest podmalowaną litografią z 2 połowy XIX w., wg ryciny Paula Pontiusa z 1631 r., wzorowanej na rysunku Petera Paula Rubensa. Pierwotnie znajdował się w ołtarzu kaplicy staroluterskiej przy ul. Strumykowej. Dzwony pochodzą ze zburzonego kościoła ewangelickiego na Podgórzu. W 1946 r. odsłonięto tablicę pamiątkową ku czci duchownych związanych z tutejszą parafią, zamordowanych przez hitlerowców w latach II wojnie światowej.
[edytuj] Bibliografia
- Paul Arndt, Geschichte der evangelisch-reformierten Gemeinde in Thorn. Festschrift zur Einweihung der neuen Kirche am 18. Februar 1904 Thorn 1904
- Jerzy Domasłowski, Kościół św. Szczepana w Toruniu. 1904-2004, Toruń, Wydawnictwo Via, 2004, ISBN 83-88273-32-9
