Kochłowice (dzielnica Rudy Śląskiej)
Z Wikipedii
|
||||
 Panorama Kochłowic od strony rzeki Kochłówki |
||||
| Założono | przed 1360 rokiem | |||
| W granicach miasta | od 1959 | |||
| Wysokość | 311 m n.p.m. | |||
| Strefa numeracyjna | 0-32 | |||
| Kod pocztowy | 41-707 | |||
| Tablice rejestracyjne | SL, SRS | |||
Położenie na planie dzielnica Rudy Śląskiej |
||||
| Strona internetowa dzielnicy | ||||
Kochłowice (niem. Kochlowitz) - dawniej samodzielna gmina. Od 1951 r. dzielnica miasta Nowy Bytom, a od 1959 miasta Ruda Śląska. Pierwsza wzmianka o Kochłowicach pochodzi z roku 1360. Dawny herb gminny przedstawia budynek kościoła.
Spis treści |
[edytuj] Położenie
Kochłowice leżą na Wyżynie Śląskiej, na terenie Górnego Śląska. Stanowią południową część miasta Ruda Śląska. Graniczą z jego dzielnicami: Bykowiną, Wirkiem i Halembą. Od wschodu sąsiadują z miastem Chorzów, natomiast od południa z Katowicami.
Przez Kochłowice przepływają dwie rzeki, stanowiące prawe dopływy Odry: Kłodnica i Kochłówka (potok Bielszowicki). Najwyższe wzniesienie Kochłowic to Apostolska Góra (311 m n.p.m.).
[edytuj] Historia
[edytuj] Początki miejscowości (do końca XVIII w.)
Udokumentowane początki osadnictwa sięgają XIV w. Już z XIII w. pochodzą najstarsze ślady osadnictwa na terenie Kochłowic (oficjalnie). W widłach rzeki Kochłówki i płynącego z Bykowiny cieku istniał od XIII do XV w. gród obronny, tzw. grodzisko kochłowickie.
W XVI i XVII wieku istniała tu warzelnia soli (Salzhütte) - jedyny taki obiekt w Bytomskim Wolnym Państwie Stanowym. Znajdował się tu też kamieniołom, w którym wytwarzano kamienie młyńskie.
W 1623 roku powstał tu folwark zwany "Niedźwiedziniec". Folwark i okoliczne lasy należały do Radoszowa, który jest wzmiankowany w roku 1629. W 1906 Radoszów (Radoschowy) przyłączono do Kochłowic.
Pierwsza wzmianka pochodzi z roku 1360 "Kochlowa Ląka" następnie w 1369 "Kochelwicz"
[edytuj] Okres industrializacji (XIX-XX w.)
Pierwsza kopalnia, o nazwie "Hugo" powstała w roku 1824, a drugą o nazwie "Zwang" w 1828 r. Kopalnie zostały połączone w jedną, o nazwie "Hugo-Zwang" w 1849 r. Nazwę tę zmieniono dopiero w 1928 roku, kiedy kopalnia przestała być własnością rodziny Henckel von Donnersmarck i stała się własnością spółki akcyjnej "Wirek Kopalnie S.A.". W pięć lat później w 1933 r. kopalnię zamknięto, co doprowadziło do jej zatopienia. Na nowo uruchomiły ją dopiero władze niemieckie w 1939 r.
Pocztę w Kochłowicach otwarto w 1892 roku. Wodociągi doprowadzono w roku 1897, natomiast prąd elektryczny w roku 1909. Dworzec kolejowy powstał w roku 1904 na linii z Gliwic do Katowic. Dwa lata później otwarto drugą linię kolejową prowadzącą z Kochłowic do Orzegowa przez Schwarzwald oraz Chebzie (wtedy Morgenroth).
Pierwsza wzmianka o nauczycielu pochodzi z roku 1656. Szkołę, zbudowano w roku 1817. Dwie kolejne szkoły, tzw. Stara i Nowa Szkoła powstały kolejno w latach 1860 i 1910. Pierwsza szkołą we wsi Radoszów (Radoschau) powstała w roku 1896 w istniejącym do dziś budynku przy ulicy Młodzieżowej), a dwa lata później (w 1898 r.) w kolonii Turzo (obecna SP 21 przy ul. L.Tunkla).
Kościół pw. Matki Boskiej z Lourdes powstał w stylu późnobarokowym w roku 1806. Kolejny kościół pw. Trójcy Przenajświętszej wybudowano w roku 1902 według projektu Ludwika Schneidera.
W Plebiscycie w roku 1921 padło 3364 głosów za Polską i 868 za Niemcami. Kochłowice przyłączono do Polski rok później.
Kochłowice przyłączono do Nowego Bytomia w 1951 roku, a wraz z Nowym Bytomiem zostały włączone jako jedna z dzielnic do Rudy Śląskiej w 1959 roku.
[edytuj] Ważniejsze zabytki
[edytuj] Grodzisko średniowieczne(XIII-XV w)
Ul. Barbary / Wirecka. Znajduje się w widłach dwóch rzek: Kochłówki (zw. też Potokiem Bielszowickim) i cieku płynącego z północy od strony Bykowiny. Dotrzeć najlepiej można od strony Osiedla Górnośląskiego (Bykowina) idąc ścieżką na wysokości ulicy Poloczka. Gródek posiada dobrze zachowaną fosę (od strony północnej), dziś już suchą, dawniej wypełniona wodą. Sam obiekt składa się z dwóch części: stożka, na którym znajdowała się drewniana wieża, oraz podgrodzia. Grodzisko to jest jednym z najlepiej zachowanych gródków stożkowych w dawnym woj. katowickim. Czytaj więcej Patrz także: [1]
[edytuj] Średniowieczny układ lokacyjny wsi
Tzw. kochłowicki rynek. Jest to owalnica z promieniście wychodzącymi ulicami. W centralnym punkcie znajduje się kościół późnobarokowy p.w. Matki Boskiej z Lourdes.
[edytuj] Kościół p.w. Matki Boskiej z Lourdes(1806)
Ul. Piłsudskiego 1. Późnobarokowy, murowany, w miejscu wcześniejszego drewnianego; pierwotnie pod wezwaniem Świętej Trójcy (do 1902 r.); zegar wieżowy z 1875 r.; wyposażenie przeniesione z pierwszego kościółka: organy sześciotonowe, balaski, balustrada chóru, późnobarokowa ambona wisząca, kamienna chrzcielnica (obecnie kwietnik); wyposażenie XIX-wieczne: witraże w prezbiterium z 1885, ołtarze boczne; wyposażenie XX-wieczne: ołtarz główny w formie groty lourdzkiej -z cegły obsypanej gruzem skalnym,
[edytuj] Kościół p.w. Świętej Trójcy(1902)
Ul. księdza Ludwika Tunkla. Wzniesiony w stylu neoromańskim, murowany, bazylikowy. Elewacja zewnętrzna pokryta piaskowcem. Autorem projektu najpopularniejszy górnośląski architekt przełomu XIX/XX w.- Ludwig Schneider. Wyposażenie wnętrza oryginalne XIX-wieczne.
[edytuj] Dworzec kolejowy(1904)
Ul. Dworcowa. Jedyny zachowany obiekt na linii kolejowej Ligota -Gliwice.
[edytuj] Budynek ratusza
ul. Radoszowska 163. Historyzujący budynek dawnego ratusza gminnego obecnie mieści przychodnię zdrowia.
[edytuj] Zabytkowe kolonie robotnicze
przy ulicy Radoszowskej 107-135 przy ulicy Tunkla 124-140, 149-163
[edytuj] Kultura
[edytuj] Szkolnictwo
Szkoła Podstawowa nr 18
- Adres: Łukasiewicza 7, 41-707 Ruda Śląska
- Telefon / fax: (32) 2437829
Szkoła Podstawowa nr 21
- Adres: Tunkla 125, 41-707 Ruda Śląska
- Telefon / fax: (32) 2437829
Szkoła Podstawowa nr 20
- Adres: Wyzwolenia 11, 41-707 Ruda Śląska
- Telefon / fax: (32) 2428686
Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 3: Liceum nr 3, gimnazjum nr 10
- Adres: Oświęcimska 90, 41-707 Ruda Śląska
- Telefon / fax: (32) 2437806
[edytuj] Sport
Górniczy Klub Sportowy "Urania" Ruda Śląska(Kochłowice)- obecnie występuje w lidze okręgowej(katowickiej grupie pierwszej). Klub piłkarski z dużymi tradycjami, największe sukcesy to 3 miejsce w 2 lidze w sezonie 1973/74, a także dojście do 1/4 Pucharu Polski w sezonie 1969/70. W Uranii grali między innymi: Tomasz Szeja, Damian Galeja, Adam Kryger, Zenon Lissek i Bogusław Cygan.
[edytuj] Literatura
- Badura Anna, Społeczność parafii kochłowickiej od schyłku XVII do początku XIX wieku, praca doktorska pod. red. A. Barciaka, Katowice 2005.
- Bista Jan, Historia Kochłowic, Kochłowice 1950.
- Dworak Jan Sebastian, Kochłowice (1312-1950), mps.
- Koziełek Alojzy, Kochłowice i Kłodnica, Nowa Wieś, Bykowina, Halemba oraz Stara Kuźnica, mps., Kochłowice 1945.
- Kwapulińska Pelagia, Ludność parafii kochłowickiej w latach 1801-1900, praca doktorska, Wrocław 1998.
- Mańka Antoni, Kronika Kochłowic i okolicy, Bytom 1925.
- Musioł Ludwik, Kochłowice. Z dziejów gminy i parafii, mps., 1964, s.189.
- W Pana Dworakowym rudzkim kalejdoskopie historycznym, red. Jerzy Horwat, Ruda Śląska 1994.
- 160 lat kopalni „Nowy Wirek”. Dzieje kopalni i załogi 1824 1984, red. J.Kozub, Katowice 1984.
- Szczech Bernard, Źródła do dziejów Rudy Śląskiej w drukach końca XVIII oraz pierwszej połowy XIX wieku, „Rudzki Rocznik Muzealny” 2001, s.7-26.
[edytuj] Zobacz też
Bielszowice • Bykowina • Chebzie • Godula • Halemba • Kochłowice • Nowy Bytom • Orzegów • Ruda • Wirek • Czarny Las
