Ruda Śląska

Z Wikipedii

Współrzędne: 50°16' N 18°42' E50.2666667 18.7 (Ruda Śląska)

Ruda Śląska
Herb Rudy Śląskiej Flaga Rudy Śląskiej
Województwo	śląskie
Powiat	miasto na prawach powiatu
Gmina  - rodzaj	Ruda Śląska miejska
Prezydent miasta	Andrzej Stania (e-mail)
Powierzchnia	77,7 km²
Położenie	50° 16' N 18° 42' E
Liczba mieszkańców (2006)  - liczba ludności  - gęstość  - aglomeracja	145 471 1910 os./km² 3 487 000 (Katowice)
Strefa numeracyjna (do 2005)	(+48) 32
Kod pocztowy	41-700 do 41-718
Tablice rejestracyjne	SRS, SL
Położenie na mapie Polski Ruda Śląska
TERC10 (TERYT)	247201 1
Miasta partnerskie	Levice Papenburg Vibo Valentia Leimen (Badenia-Wirtembergia) Mank Melk Giżycko
Urząd miejski3 pl. Jana Pawła II 6 41-709 Ruda Śląska tel. (+48 32) 248 62 81 do 9; faks (+48 32) 248 73 48 (e-mail)
Strona internetowa miasta

Ruda Śląska (niem. Ruda) – miasto położone w południowo-zachodniej Polsce, w województwie śląskim, w centrum Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP).Graniczy z Zabrzem, Bytomiem, Świętochłowicami, Chorzowem, Katowicami, Mikołowem i Gierałtowicami

Spis treści 1 Dzielnice 2 Kultura 3 Historia 4 Polityka 4.1 Prezydent 4.2 Rada Miasta 4.3 Parlamentarzyści 5 Gospodarka 6 Transport 6.1 Komunikacja miejska 6.2 Transport drogowy 6.3 Transport kolejowy 7 Budżet 8 Ludzie związani z Rudą Śląską 9 Edukacja 10 Sport 11 Zobacz też 12 Linki zewnętrzne

[edytuj] Dzielnice

W obecnej chwili wyróżnia się w mieście jedenaście dzielnic:

Orzegów Godula Ruda Chebzie Nowy Bytom Bielszowice Bykowina Wirek Halemba Kochłowice Czarny Las

Podczas sesji Rady Miejskiej 12 stycznia 2006 roku radni podjęli uchwałę w sprawie utworzenia dzielnicy Czarny Las, wyodrębniając ją z terenów dzielnic: Wirek, Nowy Bytom, Bielszowice.

[edytuj] Kultura

• Kino Patria ul. Chorzowska 3
• Centrum Handlowe Plaza
• Kino Cinema City ul. 1 Maja 310 (CH Plaza)
• EMPiK (CH Plaza)
• Muzeum Miejskie im. Maksymiliana Chroboka ul. Wolności 26
• Miejskie Centrum Kultury ul. Niedurnego 69
• Młodzieżowy Dom Kultury ul. Janasa 28
• Miejska Biblioteka Publiczna ul. Dąbrowskiego 18(Biblioteka Centralna)
• Filie Biblioteki Miejskiej:
  • Filia nr 1 (Ruda), ul. Fiołków 10b
  • Filia Nr 3 (Bykowina) ul. 11 Listopada 24
  • Filia Nr 4 (Nowy Bytom), ul. Niedurnego 69
  • Filia Nr 6 (Bielszowice), ul. Kokota 166
  • Filia nr 7 (Bykowina), ul. Brygadzistów 1
  • Filia Nr 8 (Halemba), Kaczmarka 38
  • Filia Nr 13 (Godula), Joanny 20
  • Filia Nr 14 (Godula), ul. Zielińskiego 8
  • Filia Nr 15 (Kochłowice), ul. Brzozowa 4
  • Filia Nr 16 (Ruda), ul. Wolności 20,
  • Filia Nr 17 (Wirek), ul. Osiedlowa 1,
  • Filia Nr 18 (Halemba), ul. Solidarności 5
  • Filia Nr 21 (Bykowina), ul. Grzegorzka 8

[edytuj] Historia

W roku 1179 teren obecnego miasta został odłączony od Małopolski i włączony do Śląska (przeniesie tego rejonu z diecezji krakowskiej do wrocławskiej).Obecna dzielnica Ruda istniała jako wieś już w 1243 r. O jej lokacji na prawie niemieckim wspomina tzw. rejestr Ujazdu, sporządzony w latach 1295-1305. Na podstawie tego dokumentu można stwierdzić, że obszar miasta obejmował wówczas 50 włók czyli 1220 ha. Różnorodne jest pochodzenie nazw miejscowości znajdujących się obecnie w obrębie Rudy Śląskiej. Nazwa "Ruda" łączy się z rudami żelaza, które dawniej wydobywano na tym terenie. "Orzegów" to forma słowa "Orzegłowy" bowiem podobno po najazdach tatarskich chłopi często wykopywali przy orce ludzkie czaszki. "Kochłowice" wiążą się z osobą Kochła, którego własnością były łąki nad Kłodnicą. Potok ten dał nazwę wsi: Kłodnicy (obecnie część Halemby). Dopływ Kłodnicy – Bielcza stał się podstawą do utworzenia nazwy "Bielszowice". W 1313 roku właścicielem wsi Ruda był Marcin z Orzegowa. W 1360 roku po raz pierwszy wzmiankuje się Kochłowice (jako "Kochłowa Łąka"). W 1401 roku wzmiankowany jest zamek w Rudzie należący do rodu Rudzkich. W 1440 roku powstał pierwszy kościół (drewniany) w Bielszowicach. W 1472 właścicielem wsi Bielszowice jest Matiey Bielczowsky (Maciej Bielczowski). W 1478 po raz pierwszy wzmiankowana jest wieś Kłodnica. W 1543 r. właścicielem Rudy jest Jan Gierałtowski.

Od samego początku tereny miasta związane były z wydobyciem rud metali. Doprowadziło to do odkrycia znacznie cenniejszego produktu – węgla kamiennego w II poł. XVII wieku. Prawie każde górnicze miasto szczyci się legendą, która opowiada, że węgiel kamienny dzięki zrządzeniu losu odkryli pastuchowie. Oni to mieli zauważyć właściwości "czarnych kamieni", którymi otaczali ogniska. Legenda jest bardzo rozpowszechniona na Górnym Śląsku, ale to właśnie w Rudzie pokłady węgla wychodziły na powierzchnię, a z tego faktu, już niedaleko do odkrycia dokonanego przez pastuchów. Tak więc od 1740 roku na terenie Rudy rozpoczęły się formalne starania o nadanie kopalń. Trudno jeszcze jednak mówić o górnictwie skoro w 1752 r. załoga pierwszej na Górnym Śląsku kopalni – "Brandenburg" – liczyła 2 górników fachowców sprowadzonych z Saksonii.

Obfite zasoby węgla przyciągały wielu przedsiębiorców, którzy inwestowali w ten teren budując kopalnie, huty, koksownie oraz cegielnie. Wpłynęło to na szybki wzrost liczby mieszkańców i zmieniło oblicze rudzkiej wsi. Rolnictwo ograniczało się do drobnych gospodarstw, których właściciele pracowali również w przemyśle. W 1889 roku w Rudzie, dzisiejszej dzielnicy Rudy Śląskiej zamontowano oświetlenie elektryczne, dzięki czemu Ruda stała się pierwszą wsią w Rzeszy Niemieckiej posiadającą to udogodnienie.

W krajobrazie Rudy zaczęły pojawiać się osiedla robotnicze, otaczające zwartymi kompleksami tereny kopalni. Miejscowi potentaci zaczęli tworzyć warunki życia dla bardzo swoistego stanu społecznego, jakim byli górnicy. Żyjąc w cieniu kopalni, widząc ciągle ręce czarne od węgla, dorastając i umierając w rzeczywistości nierozerwalnie związanej z kopalnianymi chodnikami – ludzie ci tworzyli swoją własną, niepowtarzalną kulturę. W 1918 roku powstało tu Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" a od 1919 r. Towarzystwo Czytelni Ludowych oraz polskie towarzystwa śpiewacze "Dzwon" i "Promień". Powstała także założona przez mieszkańców Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska (organizatorzy A.Gruchel i Wiktor Weidemann). W czasie strajku szkolnego polskich dzieci w czerwcu 1920 r. przeciwko niemieckim represjom protestowało 1317 uczniów.

W latach 1919-1921 w czasie powstań śląskich w walkach uczestniczyło 3000 osób z terenu Rudy Śląskiej. Strajk generalny, który przyspieszył wybuch I Powstania został zapoczątkowany lokautem w kopalni "Lithandra". O Rudę prowadzono także zwycięskie dla powstańców walki w II powstaniu śląskim w dniach 2/3 sierpnia 1920 r. Do dziś trwa w Rudzie pamięć o takich działaczach z okresu powstań jak: Wincenty Janas, Piotr Niedurny. Powstania śląskie zapisały się krwawymi kartami w historii miasta i pozostawiły za sobą liczne nagrobki na rudzkich cmentarzach, jednak w ich wyniku przeprowadzono plebiscyt, w którym mieszkańcy Rudy w większości wskazali, że chcą by Ruda Śląska była przyłączona do Polski.

Wyniki plebiscytu w miejscowościach wchodzących dziś w skład Rudy Śląskiej (ilość głosów):

• Bielszowice: Polska 4546, Niemcy 1874.
• Ruda: Polska 6212, Niemcy 4105.
• Orzegow: Polska 5035, Niemcy 2677.
• Godula-Chebzie: Polska 2177, Niemcy 1330.
• Nowy Bytom: Polska 3505, Niemcy 4998.
• Wirek: Polska 2634, Niemcy 2851.
• Bykowina: Polska 841, Niemcy 353.
• Halemba: Polska 829, Niemcy 176.
• Kłodnica: Polska 228, Niemcy 22.
• Kochłowice: Polska 3364, Niemcy 968.
• Nowa Wieś: Polska 2935, Niemcy 1438.

Razem: Polska 32306 głosów, Niemcy 20792 głosów.

Źródło: "Ruda Śląska" Zarys rozwoju miasta, Śląski Instytut Naukowy w Katowicach, 1970

Czas okupacji hitlerowskiej to kolejne bolesne daty w historii miasta. 1 października 1939 r. W Nowym Bytomiu, niemiecki Freikorps zastrzelił 18 Polaków (m.in. Hermana Kubicę, Jadwigę Markową, Wilhelma Prokszę, Karola Tlaszczyk). Na terenie Starej Kuźnicy powstał w 1942 r. oddział obozu koncentracyjnego KL Auschwitz, w którym do końca wojny zginęło 900 osób. Niemal natychmiast po zakończeniu walk w 1945 r. mieszkańcy rozpoczęli ratowanie swoich zakładów i przygotowanych do zalania kopalń. Dzięki nim nie ustało wydobycie węgla.

Jadąc samochodem ze Świętochłowic do Rudy Śląskiej i skręcając w ostry zakręt w prawo przy zakładach Zgody znajdował się do 1945 roku niemiecki obóz, wykorzystywany następnie przez rosyjskie NKWD i UB w którym zmarli polscy patrioci, Ślązacy, Niemcy, volksdeutche i członkowie NSDAP. Tylko brama i z czerwonej cegły słupy, przypominają o tym miejscu. W latach 1942-1945 znajdował się tam podobóz koncentracyjny KL Auschwitz Eintrachthütte, w którym śmierć poniosło około 2500 więźniów Auschwitz. Kierował nim SS-Hauptscharführer Wilhelm Gerhard Gehring. Podobóz został opuszczony przez Niemców 23 stycznia 1945 i zajęty przez Armię Czerwoną. W tym obozie od lutego do grudnia 1945 roku zmarło zdaniem katowickiej prokuratury co najmniej kolejnych 1538 osób (w większości w wyniku epidemii tyfusu). Większość ofiar byli to początkowo Polacy a potem inni mieszkańcy Śląska oskarżeni o "narodowość niemiecką" lub "niechęć do nowej władzy ludowej" oraz członkowie NSDAP. Prokuratura w Katowicach ustaliła, że za drutami obozu znaleźli się także, z niewiadomych przyczyn, Szwajcarzy oraz Holendrzy (38 osób).

Do 1950 r. istniał na terenie dzisiejszej Rudy Śląskiej szereg miejscowości, każde z własną wielowiekową przeszłością. W 1951 r. w wyniku zlikwidowania powiatu katowickiego stworzono z nich dwa miasta wydzielone: Nowy Bytom i Rudę. W 1959 r. oba miasta połączono i tak powstała dzisiejsza Ruda Śląska. Istnieją w niej obok siebie nowoczesne osiedla mieszkaniowe oraz kolonie starych familoków. Do dzisiaj funkcjonują stare kopalnie, założone przez niemieckich potentatów przemysłowych: Ballestremów, Schaffgotschów, Donnersmarcków, czy też przez "Rudzkiego Kopciuszka" – Joannę Gryzik, dziedziczkę fortuny Karola Goduli – króla cynku. Są też nowoczesne zakłady i kopalnie jak np. "Halemba".

[edytuj] Polityka

[edytuj] Prezydent

Prezydentem Rudy Śląskiej w wyborach samorządowych w 2006 roku został Andrzej Stania. Jego zastępcami są:

• Aleksandra Skowronek - zdrowie i kwestie społeczne, sprawy edukacji, kultury i sportu
• Krystyna Kurowska - sprawy gospodarcze i komunalne
• Bartosz Satała - sprawy urbanistyki i architektury, sprawy lokalne i inwestycyjne

[edytuj] Rada Miasta

Na czele bytomskiej Rady Miejskiej stoi Jarosław Kania, a jego zastępcami Jakub Wyciślik i Kazimierz Myszur. Poza nimi w skład RM wchodzą także: Yousif Abuzied, Antoni Bubała, Zbigniew Domżalski, Jerzy Drażyk, Władysław Dryja, Cecylia Gładysz, Tadeusz Grozmani, Witold Hanke, Teodor Howaniec, Jacek Jarocki, Bogusława Kansy, Joanna Kołada, Władysław Kucharski, Jan Mucha, Józef Osmenda, Marek Pejas, Michał Pierończyk, Henryk Piórkowski, Dariusz Potyrała, Andrzej Pytlok, Józef Skudlik oraz Jan Wyżgoł.

[edytuj] Parlamentarzyści

W wyborach parlamentarnych w 2007 roku do sejmu i senatu trafiło dwóch polityków związanych z Ruda Śląską:

• Danuta Pietraszewska (poseł PO)
• Grzegorz Tobiszowski (poseł PiS)

[edytuj] Gospodarka

Struktura zatrudnienia:

• przemysł – 63%
• ochrona zdrowia i opieka społeczna – 7,0%
• handel i naprawy – 6,9%
• edukacja – 5,7%
• budownictwo – 4,9%
• transport – 2,0%
• pozostałe działy – 10,5%

Liczba ludności w wieku produkcyjnym jest w ostatnich latach stabilna i stanowi 64,6% liczby mieszkańców. Stopa bezrobocia we wrześniu 2005 w Rudzie Śląskiej jest wyraźnie niższa od średniej krajowej, wynosiła 13,2%.

Miasto ze względu na swoje położenie w centrum aglomeracji górnośląskiej jest atrakcyjnym miejscem dla podejmowania działalności inwestycyjnej. Dodatkowym atutem jest autostrada A4 (południowe dzielnice miasta) oraz budowana Drogowa Trasa Średnicowa (północne dzielnice). Uchwalona w listopadzie 1997 roku przez Radę Miejską "Strategia Wewnętrznego i Zintegrowanego Rozwoju Miasta Ruda Śląska do 2015 Roku" oraz "Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Ruda Śląska" pozwalają inwestorowi łatwiej znaleźć miejsce i dziedzinę do inwestowania zgodną z wieloletnią strategią rozwoju miasta i planem jego zagospodarowania przestrzennego.

W Rudzie Śląskiej działalność małych i średnich przedsiębiorstw wspierana jest przez Rudzką Agencję Rozwoju "Inwestor", Rudzki Inkubator Przedsiębiorczości oraz Cech Rzemiosł i Przedsiębiorczości. W celu pobudzenia życia gospodarczego władze miast Ruda Śląska oraz Świętochłowice, powołały wspólnie do istnienia Śląski Park Przemysłowy, mający przyczynić się do powstania nowych inwestycji na terenach poprzemysłowych wzdłuż Drogowej Trasy Średnicowej.

W listopadzie 2006 r. Polską wstrząsa katastrofa górnicza w kopalni Halemba w której śmierć ponosi 23 górników. Prezydent PR Lech Kaczyński ogłasza kilkudniową żałobę narodową.

[edytuj] Transport

[edytuj] Komunikacja miejska

Mieszkańcy Rudy Śląskiej korzystają z 27 linii autobusowych i 5 tramwajowych. Komunikację miejską w Rudzie Śląskiej organizuje całkowicie KZK GOP. Na jego zlecenie wszystkie linie tramwajowe obsługiwane są przez spółkę Tramwaje Śląskie, a liniami autobusowymi zajmują się m.in. PKM Gliwice, Rudpol-opa Ruda Śląska, Henzago Ruda Śląska, Konsorcjum Transport, Benedykt Nowak oraz Nowak Transport, Łukasz Nowak i PKM Katowice.

[edytuj] Transport drogowy

Drogi Wojewódzkie:

• 922 Katowice - Świętochłowice - Ruda Śląska
• 925 Rybnik – Ruda Śląska – Bytom

Autostrady:

• A4 Autostrada A4 (Zgorzelec – Wrocław – Opole – GOP – Tarnów – Rzeszów– Korczowa

Przebiega tędy również Drogowa Trasa Średnicowa – trasa szybkiego ruchu, która w założeniu ma przebiegać przez Katowice, Chorzów, Świętochłowice, Rudę Śląską, Zabrze, Gliwice oraz przez Mysłowice, Sosnowiec, Będzin i Dąbrowę Górniczą.

[edytuj] Transport kolejowy

Linie kolejowe łączą Rudę Śląską z wieloma miastami :

• Częstochowa – Myszków - Łazy - Dąbrowa Górnicza – Katowice – Ruda Śląska - Gliwice
• Katowice – Chorzów - Świętochłowice - Ruda Śląska - Zabrze - Gliwice

[edytuj] Budżet

20 grudnia 2007 roku radni zatwierdzili budżet miasta Ruda Śląska na 2008 rok. Dochody miasta wyniosą 433.070.596 zł.

Wydatki Miasta w 2008 roku wyniosą 476 022 256 zł. 142.611.454 zł radni przeznaczyli na inwestycje. Największymi projektami realizowanymi w 2008 roku w Rudzie Śląskiej będą: budowa Drogowej Trasy Średnicowej (9 406 000 zł), Budowa bezkolizyjnego skrzyżowania z linią kolejową w Rudzie Śląskiej-Wirku przy zjeździe z autostrady A-4 (6 000 000 zł), Budowa Odcinków Trasy N-S (zjazd z DTŚ do ul. 1 Maja, od ul. 1 Maja do ul.Kokota oraz modernizacja ul.1 Maja (DW 925) na odcinku od węzła autostradowego do granicy administracyjnej z miastem Mikołów (11 037 163 zł)

Deficyt budżetowy w wysokości 67.000.000 zł mln złotych pokryty zostanie z emisji obligacji, kredytu bankowego i środków własnych.

[edytuj] Ludzie związani z Rudą Śląską

• Ernest Pohl
• Erwin Wilczek
• Marcin Baszczyński
• Henryk Czich , współzałożyciel zespołu Universe
• Marek Garmulewicz
• Damian Gorawski
• Krzysztof Hanke
• Otylia Jędrzejczak
• Tomasz Kabała
• Krzysztof Nowak
• Robert Nawrocki, polski żużlowiec
• Danuta Pietraszewska
• Andrzej Pluta
• Wilhelm Pluta
• Zuzanna Radecka
• Wiktor Skworc, biskup
• Andrzej Stania
• Wojciech Świtała, pianista
• Grzegorz Tobiszowski
• Andrzej Urny
• Sebastian Warzecha
• Marian Skubacz
• Joanna Horodyńska
• Kazimierz Szymeczko
• Kuba Sito
• Adam Danch
• Marcin Dylla
• Zbigniew Szczerbiński
• Franciszek Bukal, radny

[edytuj] Edukacja

W Rudzie Śląskiej funkcjonuje 28 szkół podstawowych, 15 gimnazjów oraz 11 szkół średnich, w tym 4 liceów ogólnokształcących i 7 zespołów szkół zawodowych. W mieście Ruda Śląska mają siedzibę 4 szkoły policealne i pomaturalne oraz szkoły wyższe: Wyższa Szkoła Handlowa w Rudzie Śląskiej - Orzegowie i filia Wyższej Szkoły Ekonomii i Administracji w Rudzie Śląskiej - Goduli, a także od października 2006 roku filia Akademii Górniczo Hutniczej w Kochłowicach.

Nadzór nad rudzkimi placówkami oświatowymi prowadzi Miejski Zakład Obsługi Placówek Oświatowych

• Wyższa Szkoła Nauk Stosowanych w Rudzie Śląskiej dawna Wyższa Szkoła Handlowa im. Królowej Jadwigi w Rudzie Śląskiej
• Biuletyn Informacji Publicznej MZOPO
• ZSO nr 1 w Rudzie Śląskiej im. A.Mickiewicza

[edytuj] Sport

• Rugby Club Ruda Śląska
• MKS Astra Halemba
• SportowaRuda.pl - rudzki sportowy serwis informacyjny
• Slavia Ruda Śląska
• Pogoń Ruda Śląska - klub koszykarski grający obecnie w II lidze. Powstały w 1920 roku.
• Grunwald Ruda Śląska
• Wawel Wirek - męski klub piłkarski, w sezonie 2001/02 grał w IV lidze
• Urania Ruda Śląska
• Śląsk Ruda Śląska
• Milon Ruda Śląska
• TKKF Jastrząb Ruda Śląska
• Kyokushin Karate Ruda Śląska
• MAKS Ruda Śląska
• Katolicki Parafialny Klub Sportowy Halemba (siatkówka, gimnastyka artystyczna)
• Towarzystwo Piłkarskie Jastrząb Bielszowice
• Wolej Bielszowice
• KS Zgoda Ruda Śląska - zespół szczypiornistek.
• ZKS SLAVIA RUDA ŚLĄSKA
• RKC Curlik Ruda Śląska - curling
• TL (Towarzystwo Lekkoatletyczne) "Pogoń" Ruda Śląska na Halembie

[edytuj] Zobacz też

• Gmina Ruda
• Synagoga w Rudzie Śląskiej
• Huta Pokój
• Drogowa trasa średnicowa
• Ludność Rudy Śląskiej
• Kościół Boży w Rudzie Śląskiej

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona miasta
• Ośrodek Pomocy Dzieciom i Rodzinie w Rudzie Śląskiej
• Zasłużeni dla miasta

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi