Koguryŏ
Z Wikipedii
| Nazwa chińska | |
| Pismo tradycyjne | 高句麗 |
| Pismo uproszczone | 高句丽 |
| Pinyin | Gāogōulì |
| Nazwa koreańska | |
| Hangyl | 고구려 |
| Hancha | 高句麗 |
| Transkrypcja poprawiona | Goguryeo |
| Transkrypcja McCune'a-Reischauera | Koguryŏ |
| Transkrypcja polska | Kogurjŏ |
Koguryŏ, znane także jako Gāogōulí w języku chińskim (37 p.n.e. - 668) było imperium w Mandżurii i północnej części Korei. Razem z Paekche i Silla tworzyła Trzy Królestwa Korei.
Dzisiejsza nazwa "Korea" wywodzi się od nazwy średniowiecznego królestwa Koryŏ, które z kolei jest skróconą formą "Koguryŏ".
Spis treści |
[edytuj] Historia
Według Samguk Sagi, władca Jumong (pośmiertnie nazwany Dongmyeongseong) założył królestwo w 37 roku p.n.e. wokół dzisiejszej granicy pomiędzy Chinami a Koreą Północną. Największy rozkwit królestwa był za panowania Gwanggaeto Wielkiego i jego syna Jangsu. Podczas tego okresu panowali oni nad trzy czwarte powierzchni półwyspu koreańskiego i większą częścią Mandżurii.
Około roku 600, chińska dynastia Sui rozpoczęła kosztowną kampanię wojskową i czterokrotnie zaatakowała Koguryŏ. Wszystkie te ataki zostały odparte. Koszty kampanii odkazały się na tyle wysokie, że spowodowały upadek dynastii Sui.
W 668 roku w wyniku paktu pomiędzy królestwem Silla a chińskim cesarzem Tang, Koguryŏ upada. Południowa część przypada w udziale królestwu Silla, reszta królestwu Parhae.
Parhae, założone w 698 roku, w trakcie negocjacji z Japonią uważało się za spadkobiercę Koguryŏ. Podobnie zresztą jak T'aebong, początkowo zwane Hu-Koguryŏ, oraz Koryŏ, którego nazwa pochodziła od Koguryŏ.
[edytuj] Kultura
w Korei Północnej znaleziono ruiny zamków, pałaców i wiele artefaktów z okresu trwania królestwa, włączając w to malunki w grobowcach Koguryŏ. Część ruin znajduje się w Mandżurii, na przykład Onyeosan w pobliżu Ji'an (集安) w północnowschodnich Chinach, uważane za pierwsze miasto w królestwie. Niektóre kulturowe artefakty nadal pozostają obecne w kulturze Korei, jak na przykład ondol, unikalny system ogrzewania podłóg z Koguryŏ. Zmodernizowana jego wersja znajduje się w każdym koreańskim domu.
[edytuj] Język
Poza kilkoma słowami język Koguryŏ jest obecnie nieznany. Na podstawie tych kilku słów określa się, że był on podobny do języka królestwa Silla i języków tungusko-mandżurskich. Większość koreańskich lingwistów zauważa, że język ten był blisko spokrewniony z językami ałtajskimi. Chińskie zapiski sugerują, że języki Koguryŏ, Puyŏ, Wschodniego Okjeo i Starego Joseon (Go-Joseon) były podobne a Koguryŏ różniło się znacznie od języka Malgal (Mohe) także należącego do grupy języków tungusko-mandżurskich. Zauważono także podobieństwo do starojapońskiego. Niektóre słowa pochodzące z języku królestwa znaleziono także w starokoreańskim (wczesny wiek X - późny wiek XIV), ale wiele z nich zostało zastąpionych przez słownictwo pochodzące z królestwa Silla. Niektórzy lingwiści proponują aby utworzyć rodzinę języków Fuyu, włączając do niej Fuyu, Koguryŏ, wyższych klas Paekche oraz starojapoński. Zwolennicy języków ałtajskich, często klasyfikują ten język w tej grupie.
[edytuj] Władcy Koguryŏ
Poniższe tabele przedstawiają nazwy władców Koguryŏ wraz z ich zapisem koreańskim, znakami chińskimi i odczytaniem pinyin.
[edytuj] Legendarna linia
| Pośmiertne imię (Shi Hao 諡號) | Imię własne | Okres rządów |
| Dongmyeong (Damul) 동명성왕 東明聖王 Dōngmíng shèngwáng | Gojumong 고주몽 高朱蒙 Gāozhūméng, Chumo 추모 鄒牟 Jùmóu, Sanghae 상해 象解 Xiàngjiě | (37 p.n.e. - 19 p.n.e.) |
| Yuri 유리왕 琉璃明王 Liúlí míngwáng | Yuri 유리 琉璃 Liúlí, Yuri 유리 類利 Lèilì, Yuryu 유류 孺留 Rúliú | 19 p.n.e. - 18 n.e. |
| Daemusin 대무신왕 大武神王 Dàwǔ shénwáng, 大解朱留王 Dàjiězhūliúwáng | Muhyul 무휼 無恤 Wúxù | (18-44) |
| Minjung 민중왕 閔中王 Mǐnzhōng wáng | Haesaekju 해색주 解色朱 Jiěsèzhū | (44-48) |
| Mobon 모본왕 慕本王 Mùběnwáng | Hae-u 해우 解憂 Jiěyóu, (Hae) Aeru (해)애루 (解)愛婁 (Jiě) Àilǚ | (48-53) |
Uwaga: Powyższe nazwy oraz daty władania określone są an podstawie Samguk Sagi. Wei shu (Historia dynastii Wei) przedstawia nazwy: 朱蒙 Zhūméng, 閭達 Lǘdá, 始閭諧 Shǐlǘxié, 如栗 Rúlí oraz 莫來 Mòlái. Legendarna linia została pierwszy raz zapisana, z kilkoma różnicami, w V wieku, kiedy król Jangsu zbudował pomnik dla swego ojca a Koguryŏ nawiązało kontakty z Północnym Wei. Napisy na pomniku dają pprzedstawiają imiona: 鄒牟 Chumo, 儒留 Yuryu oraz 大朱留 Daejuryu. Powiązania między tymi nazwami nie są jasne.
[edytuj] Linia Wielkiego Króla
| Pośmietne imię | Imię własne | Okres rządów |
| Gukjo 태조대왕 國祖王 Guózǔ wáng, 大祖王 Dàzǔ wáng, 大祖大王 Dàzǔ dàwáng | Gung 궁 宮 Gōng, Eosu 어수 於漱 Yúshù | 53-146 |
| Chadae 차대왕 次大王 Cìdà wáng | Suseong 수성 遂成 Suìchéng | 146-165 |
| Sindae 신대왕 新大王 Xīndà wáng | Baekgo 백고 伯固 Bógù, Baekgu 백구 伯句 Bógōu | 165-179 |
[edytuj] Linia Hwando-Guknae
| Pośmiertne imię | Imię własne | Okres rządów |
| Gogukcheon 고국천왕 故國川王 Gùguóchuān wáng, 國襄王Guóxiāng wáng | Nammu 남무 男武 Nánwǔ, I-imo 이이모 伊夷謨 Yīyímó | 179-197 |
| Sansang 산상왕 山上王 Shānshàng wáng | Jeon-u 정우 廷優 Tíngyōu, Wigung 위궁 位宮 Wèigōng | 197-227 |
| Dongcheon 동천왕 東川王 Dōngchuān wáng, 東襄王 Dōngxiāng wáng | Uwigeo 우위거 憂位居 Yōuwèijū, Gyoche 郊彘 Jiāozhì | 227-248 |
| Jungcheon 중천왕 中川王 Zhōngchuān wáng, 中襄王 Zhōngxiāng wáng | Yeonbul 연불 然弗 Ránfú | 227-248 |
| Seocheon 서천왕 西川王 Xīchuān wáng, 西襄王 Xīxiāng wáng | Yak-ro 약로 藥盧 Yàolú, Yak-u 약우 若友 Ruòyóu | 248-270 |
| Bongsang 봉상왕 烽上王 Fēngshàng wáng, 鴙葛王 Zhìgě wáng | Sangbu 상부 相夫 Xiāngfú, Sapsiru 插矢婁 Chāshǐlǚ | 292-300 |
| Micheon 미천왕 美川王 Měichuān wáng, 好攘王 Hǎoràng wáng | Eubul 을불 乙弗 Yǐfú, Ubul 우불 憂拂 Yōufú | 300-331 |
| Gogugwon 고국원왕 故國原王 Gùguóyuán wáng, 國岡上王 Guógāngshàng wáng | Sayu 사유 斯由 Sīyóu, Yu 유 劉 Liú (?), Soe 쇠 釗 | 331-371 |
| Sosurim 소수림왕 小獸林王 Xiǎoshòulín wáng, 小解朱留王 Xiǎojiězhūliú wáng | Gubu 구부 丘夫 Qiūfū | 371-384 |
| Gogugyang 고국양왕 故國攘王 Gùguóràng wáng | Yiryeon 이련 伊連 Yīlián, Eojiji 어지지 於只支 Yúzhǐzhī | 384-391 |
| Gwanggaeto Wielki 광개토대왕 廣開土王 Guǎngkāitǔ wáng | Damdeok 담덕 談德 Tándé, An 안 安 Ān | 391-413 |
[edytuj] Linia pheniańska
| Pośmiertne imię | Imię własne | Okres rządów |
| Jangsu 장수왕 長壽王 Chángshòu wáng | Georyeon 거련 巨連 Jùlián, Goryeon 고련 高璉 Gāolián | 412-490 |
| Munjamyeong 문자명왕 文咨明王Wénzīmíng wáng, 文咨王 Wénzī wáng, 明治好王 Míngzhìhǎo wáng | Na-un 나운 羅雲 Luóyún, Go-un 고운 高雲 Gāoyún | 491-519 |
| Anjang 안장왕 安藏王 Ānzàng wáng | Heung-an 흥안 興安 Xīng’ān, Go-an 고안 高安 Gāo’ān | 519-531 |
| Anwon 안원왕 安原王 Ānyuán wáng | Bojeon 보정 寶廷 Bǎotíng, Gojeon 고정 高廷 Gāotíng | 531-545 |
| Yangwon 양원왕 陽原王 Yángyuán wáng, 陽崗上好王 Yánggāngshànghǎo wáng | Pyongseong 평성 平成 Píngchéng | 545-559 |
| Pyeongwon 평원왕 平原王 Píngyuán wáng, 平崗上好王 Pínggāngshànghǎo wáng, 平崗上王 Pínggāngshàng wáng, 狛鵠香岡上王 Pògéxiānggāngshàng wáng | Yangseong 양성 陽成 Yángchéng, Tang 탕 湯 Tāng, Goyang 고양 高陽 Gāoyáng | 559-590 |
| Yeongyang 영양왕 嬰陽王 Yīngyáng wáng, 平陽王 Píngyáng wáng | Gowon 고원 高元 Gāoyuán, Daewon 대원 大元 Dàyuán | 590-618 |
| Yeongnyu 영류왕 營留王 Yíngliú wáng, 建武王 Jiànwǔ wáng | Gogeonmu 고건무 高建武 Gāojiànwǔ, Seong 성 成 Chéng, Gomu 고무 高武 Gāowǔ | 618-642 |
| Bojang 보장왕 寶藏王 Bǎozàng wáng | Gojang 고장 高藏 Gāozàng, Bojang 보장 寶藏 Bǎozàng | 642-668 |
