Konwersatorium "Dialog 96"
Z Wikipedii
Konwersatorium: "Dialog '96" – forum dyskusyjne środowiska polonii chicagowskiej działające w latach 1996-2000 z inicjatywy dziennikarzy polonijnych, mające za cel zainteresowanie szerszych rzesz emigrantów z Polski tematami, które najczęściej do nich nie docierały z braku dostępu do książki, filmu, ogólnopolskiej dyskusji na dany temat. Warto zauważyć, że Konwersatorium powstało w czasie, gdy na rynku polonijnym nie było jeszcze telewizyjnych programów publicystycznych, jak TVN24, ani powszechnego w okresie późniejszym dostępu do polskiej prasy.
Spis treści |
[edytuj] Początki
Wiosną 1996 r., pod patronatem Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce (ang. Polish Instutute of Arts and Sciences in America - PIASA), Oddział w Chicago, rozpoczęło swoją działalność Konwersatorium "Dialog '96" pomyślane jako środowiskowe forum dyskusyjne związane z kulturą, historią i sztuką polską oraz ich odbiorem w emigracyjnym środowisku. Ideę regularnych spotkań dyskusyjnych, umożliwiających publiczną reakcję wszystkim zainteresowanym, rzucił dr Wojciech A. Wierzewski, redaktor naczelny czasopisma "Zgoda", prezes Oddziału PIASA, a jednocześnie autor radiowego programu "Kalejdoskop", nadawanego w Chicago ze stacji WPNA 1490 AM. Jego najbliższym współpracownikiem był Piotr Domaradzki, dziennikarz, sekretarz redakcji Dziennika Związkowego, który podjął się pisania o konwersatoriach do prasy polonijnej i przygotowywania broszur "Dialog'96". Blisko 40 znanych i aktywnych osób z kręgu chicagowskiej Polonii zgłosiło wstępny akces, by uczestniczyć jako paneliści, dyskutanci czy współorganizatorzy regularnych spotkań. Miejscem debat były: Centrum Kopernikowskie, Księgarnia D&Z, Konsulat RP, Księgarnia Polonia Bookstore,a także studio telewizyjnego programu polonijnego "Polvision".
[edytuj] Dzieje
W pierwszym sezonie, 1996, debaty odbywały się co miesiąc. Towarzyszyły im stałe raporty w prasie polonijnej ("Dziennik Związkowy" i "Gwiazda Polarna"), a także sprawozdania radiowe w programie "Kalejdoskop" (stacja WPNA 1490 AM w Oak Park pod Chicago), a po każdym spotkaniu ukazywała się broszura, przygotowywana przez Piotra Domaradzkiego, o objętości 8-16 stron, dokumentująca dokładnie odbytą imprezę. Spotkanie Konwersatorium rozpoczynało się zazwyczaj wystąpieniami wyznaczonych panelistów, którzy stawiali swoje, często polemiczne tezy, a następnie dyskusja przenosiła się na całe zgromadzone gremium. Każde ze spotkań było odmienne:
Pierwsze, poświęcone rozmowie na temat "Historii pisanej wciąż na nowo" rozpoczęło się przy "kwadratowym stole", przy którym zasiedli historycy dr Wojciech Białasiewicz, Piotr Domaradzki, piszący weteran "karpatczyków", Kazimierz Koszyca i Wojciech Wierzewski, wychodząc od sposobu interpretowania epoki stanisławowskiej oraz postaci ostatniego króla Polski, Stanisława Augusta Poniatowskiego w książce Adama Zamoyskiego, na użytek generalnej tezy o nieustannym kreowaniu obrazu przeszłości "na nowo", w związku z potrzebami obecnej epoki.
Konwersatorium drugie "Co nakręca spiralę złej pamięci?" zostało sprowokowane przez pokaz filmu Mariana Marzyńskiego "Shtetl", w amerykańskiej telewizji publicznej PBS, wywołującego silne reakcje sprzeciwu w polonijnej społeczności. Tym razem panel składał się z daleko większej ilości dyskutantów: historyka Johna Kulczyckiego ze State University of Illinois, reżysera filmowego Andrzeja Chudzińskiego, aktora Bogdana Łańko, dziennikarzy Jana Krawca, Piotra Domaradzkiego i Wojciecha Wierzewskiego.
Konwersatorium trzecie, "Świadectwo poezji pokolenia Złodziei Czereśni" stanowiło zaproszenie do rozmowy na temat twórczości Adama Lizakowskiego, poety emigracyjnego, który pisuje o doświadczeniach swego pokolenia, uchodźców z Polski z lat 1980., którzy przeszli przez obozy w Europie i starali się znaleźć swoje miejsce w Ameryce. Panelistami byli: polonistki Halina Czajkowska i Maria Zakrzewska, Kazimierz Koszyca, Piotr Domaradzki oraz Wojciech Wierzewski. W debacie głos zabrał również sam poeta, Adam Lizakowski.
[edytuj] Najpoważniejsze przedsięwzięcia
Najpoważniejszym przedsięwzięciem sezonu stała się jednak letnia debata w studio telewizyjnym "Polvision" w Chicago, "Świadkowie: Kielce 1946" poświęcona pamiętnemu pogromowi w Kielcach, z udziałem zaproszonej publiczności (program został zarejestrowany i był emitowany w ramach programu tej stacji). Zaangażowana została trójka aktorów: Ewa Milde, Bogdan Łańko i Andrzej Szopa, którzy czytali fragmenty dokumentów rzucające światło na przebieg wydarzeń i ich ówczesne oceny w prasie polskiej i opiniach Zachodu. Panel złożony z historyków i publicystów: Andrzej Czuma, Wojciech Bialasiewicz, Piotr Domaradzki i Wojciech Wierzewski, podjął polemikę z utrzymywaną uporczywie tezą o "wybuchu w Kielcach polskiego antysemityzmu", powołując się na wielorakie źródła oraz na nowo wydaną książkę Krzysztofa Kąkolewskiego "Umarły cmentarz".
Na jesieni odbywały się kolejne spotkania dyskusyjne w księgarni "D&Z" w Chicago wokół interesujących nowych książek: "Hanemann" Stefana Chwina, podejmującej wątek Niemców z Gdańska podczas II wojny św., "Strach być Polakiem" Henryka Pająka (rozmiary antypolonizmu i jego źródła), "Rozmowy o dialogu" ks. Waldemara Chrostowskiego, a także "Narodowy charakter Polaków" Edmunda Lewandowskiego. Wszystkie te konwersatoria otwierał wieloosobowy panel, a dyskusja znajdowała swoje odbicie w dokumentacyjnych broszurach przygotowywanych przez Piotra Domaradzkiego. W następnym sezonie to wydawnictwo przestało się - z przyczyn finansowych - ukazywać, natomiast wciąż na łamach dwutygodnika "Gwiazda Polarna" i gazety "Dziennik Związkowy" pojawiały się obszerne relacje ze spotkań.
Sezon drugi przyniósł sporo ciekawych gości, indywidualności autorskich oraz aktualnych wątków. W salach Konsulatu RP w Chicago odbyło się w lutym 1997 r. spotkanie z pisarzem – eseista, Charlesem Merrilem, autorem książki "Podróż" ("The Journey") zawierającej plon jego osobistych kontaktów z Polską i Polakami. Miesiąc później, w tym samym miejscu, pokazany został film TV Polskiej "Amerykański brzeg Leopolda Tyrmanda" skomentowany przez panel: Andrzej Czuma, Wojciech Wierzewski i Jacek Zieliński. W maju pojawił się historyk brytyjski Norman Davies, który przedstawił swoją najnowszą książkę "Dzieje Europy" ("Europe"), a w czerwcu mieszkający w Kanadzie ukraiński historyk, dr Wiktor Poliszczuk, autor książki "Gorzka prawda". Wielkie zainteresowanie wywołała wizyta w Chicago bohatera kontrowersyjnego filmu "Shtetl", mieszkańca Briańska Zbigniewa Romaniuka, który wystąpił w konwersatorium "Dialog '96" w księgarni "D&Z".
Trzeci sezon konwersatorium w roku 1998, to seria spotkań których punktem wyjścia stały się sporne książki sezonu, takie jak "Żydzi, Judaizm, Polska" Stanisława Krajewskiego (w panelu wystąpili: dr Tamara Trojanowska, ks. Stefan Filipowicz oraz Wojciech Wierzewski). "Dialog'96" gościł też Marka Brzezińskiego (syna Zbigniewa) który mówił o swojej książce "The Struggle for Constitutionalism in Poland". Ostatnie badania nad zainteresowaniami i preferencjami Polonii zaprezentował dr Krzysztof Kubik na specjalnej prelekcji w Księgarnii "D&Z". Oddzielną debatę poświęcono serii głośnych monografii poświęconych papieżowi Janowi Pawłowi II (Tada Szulca, Carla Bernsteina, Jonathana Kwitnego) komentowanych przez ks. Stefana Filipowicza i Wojciecha Wierzewskiego. Największe ożywienie wywołała wizyta Jerzego Roberta Nowaka, autora "Zagrożeń dla Polski i polskości", który mówił o przestrogach (do tej pory nie sprawdzonych) dla Polski w roku 1999.
[edytuj] Ostatni sezon
Rosnące koszty organizowania spotkań i związanych z nimi wysiłków, a także zawodowe obowiązki współpracowników wpłynęły na mniej regularny tryb dalszych debat i spotkań autorskich, które od roku 1999 zaczęły się odbywać tylko okazjonalnie, głównie w Księgarni "Polonia". Prowadził je Wojciech Wierzewski, a gośćmi byli m.in.: dr Eugeniusz Łazowski (autor wspomnień zat. "Prywatna wojna"), poeta i tłumacz polskiej poezji z Wielkiej Brytanii Adam Czerniawski, filmowiec z Polski Piotr Zarembski, autor filmu "Prywatna wojna Gan-Ganowicza", pisarz z Polski Adam Libera autor "Madame", reżyser filmowy Jerzy Antczak i jego małżonka, aktorka Jadwiga Barańska (z okazji premiery ich filmu o Szopenie "Pragnienie miłości"), pisarz Henryk Skwarczyński (autor "Z różą i słowikiem w herbie"), poeta Adam Lizakowski (z okazji wydania albumu "Chicago City of Hope"), wydawca "Informatora Polonijnego", Leszek Gil (przy okazji wejścia na rynek jego albumu fotograficznego o Chicago), a także badacze Polonii – dr Jarosław Rolicki z Krakowa i Marzena Ziejka z UJ. Gościem paru spotkań był wydawca z Torunia, Adam Marszałek, który przywiózł dwie książki Wojciecha Wierzewskiego wydane w jego oficynie – "Polskie Chicago" i "Pegaz za oceanem", którym poświęcono dwa wieczory autorskie.
W roku 2000 Konwersatorium ostatecznie zakończyło swoją działalność.
[edytuj] Bibliografia
- Wojciech A. Wierzewski, Polskie Chicago, Toruń 2002, ISBN 83-7174-926-0
