Korporacja akademicka

Z Wikipedii

Georg Mühlberg "Im ersten Semester" (rok 1900) (niem. pierwszy semestr). Student w tradycyjnym stroju korporacji

Korporacja akademicka, korporacja studencka to stowarzyszenie zrzeszające grupę zaprzyjaźnionych studentów, posiadających pewne cele, ideały i chęć samodoskonalenia. Zewnętrznymi oznakami przynależności są banda, dekiel, cyrkiel, kokarda "Schleife", dewizka "zipfel", litewka "pekesche". Wymienione insygnia wykonane najczęściej z użyciem unikatowego zestawu barw, identyfikującego daną korporację, stąd też w niemieckim zwane są "Couleur", czyli barwami. Do barw zaliczają się również sztandary, godła, na których także umieszcza się barwy. Korporanci używali mniej lub bardziej formalnych uniformów oraz szpad, a po zakazie ich noszenia - lasek.

[edytuj] Historia korporacji

Korporacje pojawiały się już na pierwszych uniwersytetach (np. w Bolonii) w postaci "nationes" czyli tzw. "nacji". Nacje zrzeszały studentów z określonych regionów geograficznych. Ostatnie nacje zlikwidowano w XIX wieku.

Istniejące współcześnie typy korporacji są wzorowane i powstały w wyniku przyjęcia, rozwinięcia bądź selektywnego zaprzeczenia elementów dziewiętnastowiecznych Corpsów. Corpsy powstały w wyniku przejęcia struktury starych Landsmanschaftów i ideowości, symboliki i rytów Zakonów Studenckich.

[edytuj] Członkostwo w korporacjach

Najczęściej członkostwo w korporacji akademickiej nie wygasa z ukończeniem studiów, a jest kontynuowane aż do śmierci (tzw. "Lebensbundprinzip").

Czasami w korporacjach występuje zasada, że student należący do niej, zmieniając uniwersytet, nie ma prawa wstąpić do kolejnej, lokalnej korporacji. Czyli jednorazowo może należeć tylko do jednej korporacji, jest to tzw. "Einbandprinzip" oznaczający że student może nosić tylko jedną Bandę z barwami korporacji.

W korporacjach istnieje pewna hierarchia. Obecnie najczęściej stosowane są dwa stopnie:

kandydat na pełnego członka: fuks (niem. Fuchs), czyli lis, kot, żółtodziób.
członek pełnoprawny: noszący bandę lub kokardę (w wypadku gdy nie jest w stanie spełnić wszystkich wymagań, np. nie jest w stanie się pojedynkować) w barwach korporacji. Stąd pełnoprawni członkowie zwani są w polskiej terminologii barwiarzami.

W niektórych korporacjach (np. Konwent Polonia) istnieje dodatkowy przejściowy stopień.

Kończący studia najczęściej zachowuje pełne prawa członka korporacji. W polskiej terminologii korporant po okresie studiów nazywany jest filistrem, co w języku niemieckim oznacza człowieka nudnego, podstarzałego, o małej wyobraźni i zerowym poczuciu humoru. W Niemczech Panowie Korporanci, którzy skończyli studia, zwani są "Alte Herren" ("Starszymi Panami") bez względu na to czy mają 26 czy 62 lata. Forma "Philister" jest w Niemczech również używana - zazwyczaj przy oficjalnych nazwach stanowisk, np. "Philistersenior" czy "Ehrenphilister".

[edytuj] Korporacje w Polsce

Pierwsze polskie Korporacje Akademickie powstawały na niemieckojęzycznych uniwersytetach pruskich i bałtyckich. Celem ich zakładania była integracja środowisk polskich i zapewnienie członkom reprezentacji w stosunku do władz uniwersytetów, na których w owym czasie konwent prezesów lokalnych korporacji (Seniorenkonvent) spełniał funkcje dzisiejszych samorządów (ASTA) i parlamentów studenckich.

Na polskich uczelniach korporacje pojawiły się po I wojnie światowej. Polskie korporacje akademickie są organizacjami studentów i absolwentów szkół wyższych. Od innych organizacji studenckich odróżnia je kilka istotnych cech. Są to przede wszystkim:

wyłącznie męski charakter,
dożywotność członkostwa,
podział członkostwa na specyficzne kategorie,
szczególna doktryna i program wychowawczy,
rytualizacja spotkań,
używanie języka łacińskiego,
wyróżniający ubiór.

Korporacje podzielające podobny światopogląd mogą łączyć się w związki korporacji. W Polsce istnieją obecnie dwa takie związki: powstałe w 1921 r. i reaktywowane w 2006 r. Poznańskie Koło Międzykorporacyjne (PKM), do którego należą cztery poznańskie korporacje akademickie oraz powstały w 1921 r., a reaktywowany w 1999 r. Związek Polskich Korporacji Akademickich (ZPKA), do którego obecnie należą dwie korporacje. Od 1999 r. ZPKA wydaje Biuletyn Korporacyjny. Od roku akademickiego 2006/2007 ukazuje się także "Korporant Polski. Czasopismo polskich korporantów" wydawane przez Towarzystwo Tradycji Akademickiej z Warszawy.

W 2001 r. powstało Archiwum Korporacyjne - Archiwum i Muzeum Polskich Korporacji Akademickich w Poznaniu.

[edytuj] Korporacje w Europie

Korporacje istnieją także w krajach niemieckojęzycznych, we Włoszech, Hiszpanii, Portugalii, USA, krajach bałtyckich. W Niemczech najbardziej znane to korporacje typu Corps, Burschenschaft, Landsmanschaft, Turnerschaft i korporacje chrześcijańskie bądź katolickie, należące do związków: Cartellverband (CV), Kartellverband (KV), Unitas Verband (UV), Wingolf. Korporacje niezrzeszone w związku nazywane są korporacjami "dzikimi".

Korporacje w krajach niemieckojęzycznych dzieli się na grupy ze względu na noszenie barw oraz stosunek do menzury:

Korporacje noszące barwy oraz uprawiające menzury (np.: Corpsy, Turnerschafty, Landsmanschafty i duży procent Burschenschaftów
Korporacje nienoszące barw, ale uprawiające menzury
Korporacje noszące barwy, ale nie uprawiające menzury (np. korporacje ze związku "CV")
Korporacje nienoszące barw, jak i nie uprawiające menzury (np. korporacje ze związków "KV" i "UV")

Jest to naturalnie podział umowny, ponieważ istnieją korporacje, w których menzura jest dozwolona i uprawiana jedynie fakultatywnie oraz istnieją korporacje, w których barwy noszone są w ściśle określonych sytuacjach (np. spotkania wewnętrzne) oraz formach (np. w formie kolorowych kutasików noszonych przy spodniach, niem. Zipfel)