Kynoterapia

Z Wikipedii

Labrador retriever to jedna z częściej wykorzystywanych ras psów w kynoterapii

Kynoterapia (z gr. kýon - pies, w dopełniaczu: kynós i therapeía - opieka; leczenie) zwana też - niepoprawnie - dogoterapią (z ang. dog - pies i therapy - terapia) - jest to metoda wzmacniająca efektywność rehabilitacji, w której motywatorem jest odpowiednio wyselekcjonowany i wyszkolony pies, prowadzony przez wykwalifikowanego kynoterapeutę. Terapia tego rodzaju jest jedną z dziedzin zooterapii. W polskim prawie nie ma terminu "dogoterapia" ani "kynoterapia", nie został też jeszcze powołany zawód "dogoterapeuty" ani "kynoterapeuty".

Formy

Formy zajęć zostały po raz pierwszy zdefiniowane przez Towarzystwo Delta (USA) jako:

• AAA (Animal Assisted Activity) dostarcza możliwości motywacyjnych, edukacyjnych i rekreacyjnych i/lub terapeutycznych korzyści podnoszących jakość życia. Cechy charakterystyczne AAA :
  • cele terapeutyczne nie są planowane z wizyty na wizytę
  • wolontariusze i terapeuci nie są zobowiązani do prowadzenia dokładnych notatek
  • przebieg wizyty jest spontaniczny i trwa tak długo (lub krótko) jak jest to konieczne
  • prowadzone są w formie grupowej.

• AAT (Animal Assisted Therapy) to działanie terapeutyczne mające określony cel, w którym zwierzę spełniające określone kryteria jest integralną częścią procesu leczenia. AAT jest planowane, aby spowodować poprawę w fizycznym, społecznym, emocjonalnym i poznawczym funkcjonowaniu człowieka. AAT przeprowadza się grupowo, indywidualnie lub naprzemiennie. Cechy charakterystyczne AAT:
  • określone są cele i zadania dla każdego uczestnika
  • proces jest dokumentowany i rozwijany
  • postęp jest mierzalny.

Europejskie stowarzyszenie ADEu zdefiniowało formy AAA i AAT nieco odmiennie oraz wprowadziło dodatkową formę:

• AAE (Animal Assisted Education) jest celowym zabiegiem, w którym zespół zwierzę – opiekun, spełniający specyficzne kryteria, stanowi integralny element programu opracowanego w celu polepszenia funkcji poznawczych człowieka. AAE winna być kierowana i/lub prowadzona przez profesjonalnego wychowawcę odpowiedniej specjalności, w ramach jego/jej praktyki zawodowej. AAE może być stosowana w różnych miejscach, może być grupowa, lub indywidualna i może być stosowana do osób w różnym wieku. Proces ten winien być dokumentowany i oceniany.

W Towarzystwie Delta zajęcia edukacyjne zawierają sie w formie AAA. Ponieważ pomimo takich samych nazw (AAA, AAT) definicje podstawowych form kynoterapii są różne (mówimy tutaj tylko o definicjach organizacji o zasięgu międzynarodowym - organizacje krajowe również mają swoje definicje ) Polskie Towarzystwo Kynoterapeutyczne wprowadziło polską terminologię form kynoterapii:

• Spotkanie z Psem (SP) - zajęcia z psem, które mają na celu stworzenie pozytywnego kontaktu pomiędzy uczestnikami a psem. W trakcie spontanicznej, radosnej zabawy (ukierunkowanej przez prowadzącego) uczestnicy przyzwyczajają się do kontaktu z psem, głaszczą go, wydają polecenia. Zajęcia SP mają za zadanie dostarczenie uczestnikom pozytywnego ładunku emocjonalnego, satysfakcji z obcowania z psem, przełamują lęki w kontaktach z otoczeniem, stymulują rozwój zmysłów i postrzegania, pozwalają oderwać się od otaczającej ich rzeczywistości. W zależności od potrzeb podopiecznych i możliwości placówki mają formę spotkań indywidualnych lub pracy grupowej. Mogą odbywać się w formie spotkań jednorazowych lub zajęć cyklicznych. Czas trwania zwykle nie jest jednoznacznie określony. Zajęcia SP nie wymagają prowadzenia dokumentacji.

• Edukacja z Psem (EP) – zajęcia mają na celu usprawnienie sfery intelektualnej i poznawczej dziecka, co wymaga odpowiedniego przygotowania (scenariusza) oraz wiedzy i umiejętności osób prowadzących wykraczających poza ramy SP. Dlatego wyodrębniono je w oddzielnej formie. Zajęcia zwykle odbywają się w przedszkolach i szkołach. Pies używany jako „pomoc naukowa”, motywuje do nauki i poprzez stworzenie przyjaźniejszych warunków zwiększa możliwości przyswojenia wiedzy. Dziecko chętniej zapamiętuje treści, których bohaterem jest jego nowy przyjaciel – pies. EP pomaga również dzieciom o obniżonej percepcji lub niechęci (z różnych powodów) do przyswajania wiedzy i przebywania w szkole. Zajęcia prowadzone są w grupach (klasach) lub indywidualnie. Mają określony scenariusz realizujący program nauczania. Wskazana jest ewaluacja i dokumentacja zajęć, szczególnie w przypadku zajęć indywidualnych.

• Terapia z Psem (TP) - jest to zestaw ćwiczeń ukierunkowanych na konkretny, zaplanowany cel rehabilitacyjny, do których układana jest metodyka w porozumieniu z rehabilitantem lub lekarzem prowadzącym. Charakteryzuje się indywidualnym podejściem do każdego uczestnika, jego możliwości i potrzeb. TP jest w pełni dokumentowana: każdy uczestnik ma założoną kartę informacyjną i kartę przebiegu zajęć, w której wpisujemy rodzaj prowadzonych ćwiczeń oraz ich efekty. Pozwala to na okresowe sprawdzenie skuteczności i doboru metod. TP jest systemem rozwijalnym tzn. w miarę postępów w rehabilitacji stosujemy stopniowanie trudności. Najkorzystniejszą formą TP są zajęcia indywidualne lub w bardzo małych grupach (zwykle nie więcej niż 3 osoby).

Kynoterapia najbardziej efektywna jest w rehabilitacji dzieci, ze względu na "ukrycie" ćwiczeń rehabilitacyjnych w formie zabawy z psem. Daje również efekty w terapii osób chorych, samotnych i starszych. Działanie w tym przypadku przede wszystkim polega na nawiązaniu psychicznej więzi ze zwierzęciem, co przyspiesza leczenie lub ułatwia przejście choroby. Kynoterapia w formie AAA jest powszechnie wykorzystywana na świecie jako program Visiting pets. Psy niemal codziennie odwiedzają chorych w szpitalach, hospicjach i placówkach opieki społecznej, ośrodkach dla narkomanów oraz więzieniach. Terapię kontaktową z udziałem zwierząt stosuje się coraz częściej jako metodę wspomagającą proces rehabilitacji. Istniejące organizacje w USA i Kanadzie od ponad 20 lat stosują z powodzeniem kynoterapię.

Kynoterapia w Polsce

Pies terapeutyczny motywuje dziecko do wykonania ćwiczenia - wykonując niewidoczne dla dziecka komendy optyczne swojego przewodnika.

Kynoterapia jest stosowana w Polsce od 1987, a od 2007 w dniu 15 czerwca obchodzony jest Ogólnopolski Dzień Dogoterapii^[1]. W Polsce brak jest jeszcze uregulowań prawnych, które porządkowałyby i precyzowały wymagania, jakie spełniać powinni kynoterapeuci oraz psy terapeutyczne. Kynoterapią zajmują się osoby fizyczne - najczęściej są to miłośnicy psów posiadający wykształcenie pedagogiczne oraz fundacje posiadające różniące się między sobą wymagania i procedury pracy. W 2005 roku powołano Polski Związek Dogoterapii.

Tematem uporządkowania, standaryzacji i doprowadzenia do uznania kynoterapii za zawód zajęło się powołane w 2006 roku Polskie Towarzystwo Kynoterapeutyczne. Efektem jego działań jest system wymogów obejmujący: Kanon Kynoterapii^[2], Kodeks Etyczny Kynoterapeuty^[3], wzory dokumentacji^[3], system egzaminowania psów terapeutycznych w 3 klasach: K-A (adept)^[4], K-I (Klasa Pierwsza)^[5] i K-II (Klasa Druga)^[6] oraz polska terminologia kynoterapii. Patronuje prowadzonemu od 2004 roku dwusemestralnemu kursowi "Kynoterapia". Celem Polskiego Towarzystwa Kynoterapeutycznego jest doprowadzenie do uznania kynoterapii za zawód zaufania publicznego.

Rasy psów wykorzystywane w kynoterapii

W doborze psa dla kynoterapii istotne jest pierwotne przeznaczenie rasy i związane z tym odruchowe zachowania mające wpływ na bezpieczeństwo zajęć. Stąd preferuje się psy rasowe, u których można spodziewać się występowania z dużym prawdopodobieństwem cech niezbędnych przy prowadzeniu zajęć z kynoterapii. Pies terapeutyczny to:

• pies społeczny
• pies przewidywalny
• pies reprezentujący rozumne posłuszeństwo.

W kynoterapii nie powinny być używane psy z grup, których pierwotna użytkowość wymagała zachowań agresywnych:

• psy obronne np. Tosa Inu
• psy stróżujące np. Owczarek podhalański
• psy bojowe np. Dogo Canario.

Nie ma rasy psów szczególnie nadającej się do kynoterapii. O przydatności decydują zawsze cechy osobnicze oraz umiejętności przewodnika. Rasami psów, których spolegliwość i łatwość szkolenia pozwalają na udział w kynoterapii są m.in.:

• Golden Retriever
• Labrador Retriever
• Cavalier King Charles Spaniel.

Używane w początkowym etapie doświadczeń z kynoterapią rasy psów północy Alaskan Malamute i Siberian Husky wymagają od przewodnika dużego doświadczenia i konsekwencji w prowadzeniu. Rasy te charakteryzują się dużą niezależnością i związanym z tym zwiększonym ryzykiem zachowań niebezpiecznych, stąd nie są proponowanymi rasami dla nowicjuszy w kynoterapii.

Przypisy

Zobacz też

• hipoterapia
• felinoterapia
• delfinoterapia

Linki zewnętrzne

• Polskie Towarzystwo Kynoterapeutyczne
• Polski Związek Dogoterapii