Lewis Morgan

Z Wikipedii

Lewis Henry Morgan (ur. 21 listopada 1818 r. w Aurora w stanie Nowy Jork - zm. 17 grudnia 1881 r. w Rochester w stanie Nowy Jork) - amerykański antropolog kulturowy i historyk, jeden z przedstawicieli ewolucjonizmu w naukach społecznych. W 1856 roku został członkiem American Association for the Advancement of Science, a w 1875 - National Academy of Sciences.

Spis treści 1 Życie 2 Znaczenie i krytyka 3 Dzieła 3.1 Polskie przekłady 4 Bibliografia 5 Przypisy

[edytuj] Życie

Morgan był pierwszym badaczem historii i kultury Irokezów, których opisał w swej pierwszej pracy The League of the Ho-dé-no-sau-nee or Iroquois. W 1847 roku największy irokeski szczep Seneca przyjął go w poczet członków plemienia i nadał imię Ta-ya-da-wah-kugh. W roku 1877 wydał swoją najgłośniejszą książkę Społeczeństwo pierwotne, w której zwarł swoją teorię na temat ewolucji społeczeństw od okresu dzikości do rozwoju cywilizacji ( na podstawie obserwacji życia Indian amerykańskich). Wyodrębnił trzy etapy rozwoju ludzkości:

1. Dzikość
   • Niższy: Zbieranie owoców, orzechów
   • Średni: Narzędzia łowieckie i rybackie, wynalezienie ognia,
   • Wyższy: Łuk i strzała
2. Barbarzyństwo
   • Niższy: Wyroby z gliny
   • Średni: Udomowienie zwierząt i roślin. Budowle z cegły i kamienia.
   • Wyższy: Narzędzia żelazne
3. Cywilizacja
   • Alfabet

Morgan analizował również rozwój rodziny i zbiorowości związanych pokrewieństwem. Według niego rodzina przeszła przez pewne stadia rozwoju:

1. Promiskuityzm - brak norm regulujących seksualność - wszelkie zachowania są praktykowane i dozwolone.
2. Rodzina konsangwiniczna - małżeństwa grupowe w obrębie tej samej generacji(małżeństwo między braćmi i siostrami),
3. Małżeństwo punalua - rodzaj małżeństwa grupowego między rodzeństwem, swoboda seksualna,
4. Rodzina syndiasmiczna lub parzysta - nietrwałe małżeństwo monogamiczne,
5. Rodzina patriarchalna, oparta na małżeństwie w którym władzę zwierzchnią sprawował mąż nad wieloma żonami,
6. Forma monogamiczna, oparta na jednożeństwie i zrównaniu pozycji kobiet,stopniowo przechodząca do współczesnej rodziny nuklearnej.

[edytuj] Znaczenie i krytyka

Dorobek Lewisa Henry'ego Morgana jest bardzo bogaty i różnorodny. Jego poglądy na temat ewolucji społeczeństw miały duży oddźwięk w kręgach etnologów, archeologów i socjologów. Zwraca się też uwagę, że był jednym z pierwszych naukowców w systematyczny sposób badających pokrewieństwo.

Tezy Morgana spotkały się jednak również z ostrą krytyką następnych pokoleń naukowców. Życie seksualne dzikich Bronisława Malinowskiego jest skierowane częściowo przeciwko poglądom ewolucjonistów na temat pokrewieństwa i seksualności tubylców.^[1] Malinowski zwraca uwagę, że takie pojęcia jak "pierwotny promiskuityzm", "zbiorowe małżeństwo" czy "rodzina konsangwinistyczna" są bardzo niejasne, a tezy na ich temat opierały się na wyrwanych z kontekstu faktach i ich błędnej interpretacji. Jasny ogląd kwestii pokrewieństwa miały Morganowi dodatkowo utrudniać brak warsztatu naukowego i purytańskie wychowanie, nie dozwalające na nieuprzedzone podejście do problemu seksualności. Jak twierdzi Malinowski w dłuższej perspektywie czasowej jego teoria i oparte na niej pojęcia stały się przeszkodą dla dalszego rozwoju antropologii.

[edytuj] Dzieła

• The League of the Ho-dé-no-sau-nee or Iroquois (1851)
• The American Beaver and his Works (1868)
• Systems of Consanguinity and Affinity of the Human Family (1871)
• Ancient Society, or Researches in the Lines of Human Progress from Savagery, through Barbarism, to Civilization, Nowy Jork: 1877).
• Houses and House-life of the American Aborigines (1881).

[edytuj] Polskie przekłady

• Społeczeństwo pierwotne, czyli Badanie kolei ludzkiego postępu od dzikości przez barbarzyństwo do cywilizacyi (przekł. A. B.; objaśnienia i uzupełnienia Marksa-Engelsa Ludwik Krzywicki, Warszawa: Red. "Prawdy", 1887; oryginał 1877).

[edytuj] Bibliografia

• Ławecka, Dorota: Wstęp do archeologii (Warszawa - Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003).

Przypisy

 To jest tylko zalążek artykułu biograficznego związanego z archeologią i antropologią. Jeśli możesz, rozbuduj go.