Limes

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy rzymskiego systemu umocnień. Zobacz też: Granica (matematyka).

Rekonstrukcja wieży obserwacyjnej w okolicach Rheinbrohl

Limes – systemy rzymskich umocnień granicznych wznoszonych na krańcach imperium szczególnie narażonych na najazdy. Limes – ogólnie także granica między działkami ziemi, winnicami, polami wyznaczana przez miedzę lub inne oddzielające struktury.

System tych umocnień swoją rolę spełniał głównie w wiekach I-IV, miejscami także w V wieku. Oparty o naturalne przeszkody: wielkie rzeki jak Ren czy Dunaj – broniony był przez umocnione castra stacjonujących w pobliżu legionów w sile od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy mieczy.

Duże obozy castra, uzupełniane były twierdzami castella oraz wznoszonymi w regularnych odległościach wieżami burgi. Na terenach pozbawionych naturalnych przeszkód wznoszono kamienne mury, wały ziemne, fosy i częstokoły, łącząc punkty strażnicze w ciąg umocnień.

Szczególne formy instalacji wojskowych na granicach cesarstwa rzymskiego to m.in. tak zwane fossatum w Afryce Północnej. W prowincji Mauretania Tingitana podstawowym elementem umocnień granicznych był głęboki rów (fossa). Za wyjątkowe można również uznać przypadki budowy systemów służących obronie i wczesnemu ostrzeganiu daleko poza faktycznymi granicami Imperium Romanum. Z taką sytuacją mamy do czynienia w południowo-zachodniej części Krymu (starożytna Tauryda). Oddziały rzymskie pochodzące z Prowincji Moesia Inferior wzniosły tam forty (castella) oraz wieże obserwacyjne otoczone murem i fosą (burgi). Taki system złożony z kilku wież i najprawdopodobniej jednego fortu rzymskie wojsko wybudowało na granicach Chersonezu Taurydzkiego. Było to wówczas niezależne miasto-państwo (polis) sprzymierzone z Rzymem. W latach 2000-2007 ekspedycja Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego odsłoniła na peryferiach współczesnego Sewastopola pozostałości dwóch wież datowanych na II-III w.n.e. Trwają poszukiwania kolejnych elementów tego systemu umocnień.

[edytuj] Najważniejsze limes antyczne:

limes Germaniae
limes Raetiae
Wał Hadriana
Wał Antonina

Poza powyższymi umocnione zostały także:

granica wschodnia od Zatoki Akaba po rzekę Tygrys, dla obrony przed atakami Partów, a potem Persów,
bagienne tereny zamykające od południa obszar senackiej prowincji Africa (na terenie dzisiejszej Tunezji), zwanej spichlerzem Rzymu, wobec zagrożenia najazdami koczowników pustynnych.