Lisa

Z Wikipedii

Apple Lisa z zewnętrznym twardym dyskiem Apple Profile na górze oraz z dwiema stacjami dysków 5.25 cala

Lisa – przełomowy komputer osobisty zaprojektowany przez Apple Computer we wczesnych latach 80. XX wieku. Projekt Lisa został zapoczątkowany w 1978 roku i powoli przeobraził się w potężny komputer osobisty z Graficznym Interfejsem Użytkownika (GUI). Około roku 1982, Steve Jobs został wyrzucony z projektu Lisa i przyłączył się do Macintosha. Wbrew powszechnej opinii, Macintosh nie wywodzi się bezpośrednio od Lisy, choć istnieje wiele oczywistych podobieństw pomiędzy tymi systemami. Premiera Lisy miała miejsce 19 stycznia 1983 roku.

[edytuj] Etymologia

Choć w dokumentacji dołączonej do oryginalnej Lisy występuje tylko nazwa "The Lisa", Apple oficjalnie utrzymywał, że nazwa ta, to akronim od Local Integrated Software Architecture (Lokalnie Zintegrowana Architektura Oprogramowania). Jednak mając na uwadze, że urodzona w 1978 roku pierwsza córka Steve'a Jobsa otrzymała imię Lisa, powszechnie uważa się, że nazwa systemu miała także wymiar osobisty i być może akronim został wymyślony później jako rozwinięcie imienia (zobacz backronim).

[edytuj] Sprzęt

Lisa, kosztująca w dniu premiery 9 995 USD, była jednym z pierwszych dostępnych na rynku komputerów osobistych z GUI i myszą. Oparta o procesor Motorola 68000 o częstotliwości pracy 5 MHz, miała 1 MB RAM-u. Pierwsza Lisa miała także dwie stacje dyskietek 5¼ cala, z których każda posiadała dwie głowice, po jednej na każdą stronę. Napędy te wymagały specjalnych nośników z dwoma otworami przezywanymi Twiggy. Opcjonalnie można było dostać zewnętrzny dysk twardy Apple ProFile o pojemności 5 MB, oryginalnie zaprojektowany dla Apple III. Późniejsze modele Lisa 2 używały pojedynczej stacji dyskietek 3½ cala i opcjonalnie wewnętrzny dysk twardy o pojemności 5 lub 10 MB. W 1984 roku, w czasie kiedy oficjalnie został zaprezentowany Macintosh, Apple ogłosił, że dostarczy darmowe dyski twarde o pojemności 5 MB wszystkim posiadaczom Lisy 1.

[edytuj] Oprogramowanie

Lisa OS to wielozadaniowy, niewywłaszczający system operacyjny z pamięcią wirtualną. Na tamte czasy były to rozwiązania wysoce zaawansowane, jednak pamięć wirtualna w połączeniu z bardzo wolnymi dyskami znacznie spowalniała pracę systemu. Lisa inspirowana była komputerami Xerox Star, które także były pomyślane jako system biurowy; dlatego Lisa miała dwa główne tryby pracy: pakiet biurowy (The Lisa Office System) i warsztat (The Workshop). Tryb biurowy to środowisko z graficznym interfejsem użytkownika, przeznaczone dla odbiorców końcowych. Warsztat to środowisko programistyczne, niemal w całości tekstowe, choć używało okienkowego edytora tekstu. Pakiet biurowy nazwany został później "7/7", nawiązując do siedmiu składających się na niego aplikacji.

[edytuj] Lisa na rynku

Lisa okazała się największą porażką finansową firmy Apple od czasu niepowodzeń Apple III z roku 1980. Za sprawą wysokiej ceny przegrywała konkurencję z tańszymi komputerami IBM PC, które już wtedy zaczynały dominować na rynku komputerów biurowych. Lisa za sprawą swojego innowacyjnego interfejsu, postrzegana była jako komputer powolny. Ostatnim gwoździem do trumny Lisy był Apple Macintosh, zaprezentowany w 1984 roku, który także miał graficzny interfejs użytkownika i mysz, a który był znacznie tańszy. Wyprodukowano jeszcze dwa modele Lisy (Lisa 2 i Macintosh XL), po czym w roku 1986 zaprzestano produkcji tej linii komputerów.

W czasie kiedy 96 KB RAM-u uważane było za ekstrawagancje, wysoka cena Lisy, przez co także jej finansowe niepowodzenie, zależne było od dużej ilości RAM-u w jaki system został wyposażony. 1 MB RAM-u stał się standardem w komputerach osobistych dopiero pod koniec lat 80.

[edytuj] Znaczenie historyczne

Choć projekt Lisa zakończył się finansowym niepowodzeniem, to jednak w pewnym aspekcie odniesiony został sukces. Mimo, że Lisa była zbyt droga dla osób prywatnych, przez pewien czas była bardzo popularna w średnich firmach i organizacjach, które miały jeden lub dwie Lisy w każdym biurze. Chociaż Lisa działała wolno i oprogramowanie było raczej skromne, to jednak to co robiła, robiła dobrze. Używając oprogramowania Lisa i drukarki igłowej Apple można było uzyskać bardzo dobrze wyglądające dokumenty (w porównaniu z innymi dostępnymi opcjami). W wyniku tego Lisa trafiła do dużych biur, gdzie każdy komputer używany był przez wielu ludzi, a to oznaczało, że gdy tańszy Macintosh pojawił się na rynku, było już dość dużo osób przekonanych do zalet graficznego interfejsu użytkownika w komputerach osobistych.

[edytuj] Koniec Lisy

W 1987 roku, Sun Remarketing kupił około 5 tys. Macintoshy XL i ulepszył je. Niektóre pozostałe Lisy i części do nich są nadal dostępne.

W 1989 roku, Apple zakopał około 2 700 niesprzedanych Lis na polu w Logan, Utah

Podobnie jak wszystkie wczesne komputery z graficznym interfejsem użytkownika, działające Lisy są teraz wartościowym przedmiotem kolekcjonerskim.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Apple Lisa spotlight at GUIdebook
• Birth of the Lisa
• Original Lisa Owners Guide (Warning: 67.9 MB PDF)
• Lisa links
• mprove: Graphical User Interface of Apple Lisa
• Rare images of screenshots and prints of first Apple Lisa Prototype GUI still without icons
• Archive of an early publication for Lisa users
• Apple Lisa Handbook circa 1991 copyright Michael J Posner
• Videos on the Apple Lisa User Interface from DigiBarn
• Busy Being Born: A visual history of the development of the Lisa/Macintosh user interface
• Inventing the Lisa User Interface by Rod Perkins, Dan Keller and Frank Ludolph (1MB PDF)