Rok 1989 / MCMLXXXIX
Stulecia : XIX wiek ~ XX wiek ~ XXI wiek
Sto lat wstecz
Dziesięciolecia : 1930-1939 1940-1949 1950-1959 1960-1969 1970-1979 1980-1989 1990-1999 2000-2009
Lata : 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
[edytuj] Wydarzenia w Polsce
- 1 stycznia – zniesiono kartki na benzynę, talony na samochody, kwity na węgiel; utrzymano kartki na mięso i jego przetwory. Utworzono Wigierski Park Narodowy
- 4 stycznia – "Polityka" zamieściła wywiad z Lechem Wałęsą pt. "... i dlatego musimy się dogadać".
- 6 stycznia – PWN wydało książkę Eleny Ceausescu pt. "Stereospecyficzna polimeryzacja izoprenu".
- 27 stycznia – rozmowy w Magdalence, ustalono termin obrad Okrągłego Stołu.
- 6 lutego – rozpoczęły się obrady Okrągłego Stołu.
- 15 lutego – Sejm PRL ustanowił 11 listopada Narodowym Świętem Niepodległości; ustawa weszła w życie 21 lutego.
- 25 lutego – prapremiera dwóch jednoaktówek Vaclava Havla "Audiencja" i "Protest" w reżyserii Feliksa Falka (Teatr Powszechny).
- 27 lutego – zespół ekspertów Kościoła Katolickiego zyskał poparcie 78 głosów dla projektu ustawy o prawnej ochronie dziecka poczętego; PRON poparł inicjatywę.
- 5 marca – "Pierścień Nibelunga" Ryszarda Wagnera na scenie Teatru Wielkiego w Warszawie (reż. August Everding).
- 15 marca – legalny obrót dewizami – pojawiły się pierwsze prywatne kantory; kurs dolara wahał się w granicach 2900-3000 zł.
- 30 marca – pierwsza pacjentka w łódzkim Szpitalu Centrum Matki Polki.
- 31 marca – obradowało XI Plenum KC PZPR; Wojciech Jaruzelski o obradach "Okrągłego Stołu": "Oczekujemy, że zostaną one uwieńczone osiągnięciem porozumienia w sprawach najżywotniejszych dla pomyślności narodu, dla siły ludowego państwa, dla procesów reform w warunkach socjalistycznej demokracji parlamentarnej".
- 1 kwietnia – podwyżka cen energii elektrycznej i paliw. W I kwartale 1989 r. podniesiono ceny węgla, artykułów mleczarskich, tłuszczów roślinnych, mięsa i opłaty komunikacyjne.
- 5 kwietnia – podpisano porozumienia Okrągłego Stołu.
- 17 kwietnia – ponowna rejestracja "Solidarności".
- 18 kwietnia – w gmachu sejmu odbyło się spotkanie Wojciecha Jaruzelskiego z Lechem Wałęsą w sprawie ponownej rejestracji "Solidarności".
- 25 kwietnia – przybył z wizytą sekretarz generalny ONZ, Javier Pérez de Cuéllar.
- 27 kwietnia – Jerzy Urban został ministrem i prezesem Radia i Telewizji; rzecznikiem rządu został Zbysław Rykowski, dotychczasowy zastępca Urbana.
- 28 kwietnia – pierwszy półgodzinny program radiowy "Solidarności".
- 30 kwietnia – średnia płaca w kraju wyniosła 107 tys. zł.
- 2 maja – pisarka szwedzka Astrid Lindgren została doktorem honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego.
- 2 maja – akcje ostrzegawcze i strajki płacowe w licznych kopalniach.
- 8 maja – ukazał się pierwszy numer Gazety Wyborczej pod redakcją Adama Michnika.
- 10 maja – przybył z wizytą prezydent Włoch Francesco Cossiga.
- 12 maja – prawnie uznano wyznanie Świadków Jehowy w Polsce.
- 17 maja – Sejm PRL uchwalił ustawę regulującą status prawny Kościoła Katolickiego w PRL.
- 30 maja – powstało Stowarzyszenie Pisarzy Polskich; prezesem został Jan Józef Szczepański.
- 1 czerwca – w Gdańsku podpisano porozumienie w kwestii ratowania Stoczni Gdańskiej. Miliarderka z USA Barbara Piasecka-Johnson zobowiązała się do zainwestowania w zakład 100 mln dol., za co miała otrzymać 55 proc. akcji przedsiębiorstwa.
- 2 czerwca – ukazał się zlikwidowany w stanie wojennym tygodnik "Solidarność"; naczelnym redaktorem został ponownie Tadeusz Mazowiecki.
- 4 czerwca – pierwsza tura wyborów do tzw. Sejmu kontraktowego, zwycięska dla Obywatelskiego Komitetu Wyborczego skupionego wokół Solidarności; datę tę uważa się najczęściej za koniec reżimu komunistycznego w Polsce.
- 12 czerwca – legalizacja rozwiązanego w stanie wojennym Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich.
- 14 czerwca – z 3-dniową wizytą przybył do Polski François Mitterrand.
- 18 czerwca – druga tura wyborów parlamentarnych w Polsce.
- 27 czerwca – zjazd Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Prezesem został Stefan Bratkowski, honorowym prezesem – Jerzy Turowicz.
- 30 czerwca – generał Wojciech Jaruzelski odmówił kandydowania na urząd prezydenta państwa.
- 1 lipca – na terenie eksploatowanym przez kopalnię "Szombierki" w Bytomiu podziemny wybuch uszkodził 300 budynków.
- 3 lipca – Gazeta Wyborcza opublikowała artykuł Adama Michnika pt. "Wasz prezydent, nasz premier", który był symbolicznym początkiem zmiany rządów.
- 4 lipca – pierwsze posiedzenie Sejmu i Senatu; Mikołaj Kozakiewicz – marszałkiem Sejmu, Andrzej Stelmachowski – marszałkiem Senatu; powołanie Trybunału Stanu.
- 17 lipca – wznowiono stosunki dyplomatyczne między Polską a Watykanem.
- 19 lipca – Zgromadzenie Narodowe wybrało prezydentem generała Wojciecha Jaruzelskiego (jako że nastąpiła też zmiana prezydenta emigracyjnego, był to wyjątkowy dzień w historii Polski – z trzema prezydentami w ciągu doby).
- 19 lipca – po śmierci Kazimierza Sabbata ostatnim prezydentem RP na uchodźstwie został Ryszard Kaczorowski.
- 20 lipca – na posiedzeniu Klubu Obywatelskiego w Sejmie, grupującego solidarnościowych posłów i senatorów, część obecnych skrytykowała posłów, którzy głosowali na Wojciecha Jaruzelskiego podczas wyboru prezydenta. W ich obronie wystąpił Jacek Kuroń, mówiąc, że głosowali oni zgodnie ze swoim sumieniem.
- 29 lipca – rząd Rakowskiego podjął decyzję o urynkowieniu cen żywności.
- 1 sierpnia – zniesiono kartki na mięso na terenie całego kraju.
- 10 sierpnia – prezydent wystąpił z inicjatywą rejestracji NZS.
- 11 sierpnia – międzynarodowy kongres Świadków Jehowy zgromadził w Warszawie 54,5 tys. uczestników z 26 krajów, poza tym odbyły się w tym samym czasie kongresy w Chorzowie i Poznaniu. W sumie 166 tys. obecnych oraz 6 093 ochrzczonych.
- 12 sierpnia – w kraju nastąpił wzrost chaosu rynkowego, strajków, społecznego niezadowolenia. Kurs dolara wzrósł o 8 100 zł.
- 18 sierpnia – burza gradowa nad Zamojszczyzną; zanotowano straty w 6 gminach.
- 24 sierpnia – Tadeusz Mazowiecki otrzymał misję tworzenia rządu.
- 31 sierpnia – cena 1 dolara USA przekroczyła 10 tys. zł. Niektóre artykuły podrożały w sierpniu siedmiokrotnie.
- 4 września – oświadczenie OPZZ ("potęguje się chaos w gospodarce"), krytyka zbyt długiego formowania nowego rządu. 3 dni później OPZZ wezwało do rozliczenia byłego rządu, odpowiedzialnego za pogłębienie kryzysu.
- 10 września – pierwszy powojenny Zjazd Oficerów Kawalerii II RP (Warszawa-Grudziądz).
- 10 września – sekretariat prymasa Polski poinformował, że z powodu okoliczności "nie sprzyjających pożytkowi duszpasterskiemu" odłożona została podróż kardynała Józefa Glempa do USA
- 11 września – Roman Malinowski zrezygnował z funkcji prezesa Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego; zastąpił go Dominik Ludwiczak.
- 12 września – powstał nowy rząd.
- 29 września – rozwiązanie ZOMO, używanych w starciach ulicznych.
- 1 października – z Dworca Wschodniego w Warszawie wyruszył o godz. 2:50 specjalny pociąg z 809 uciekinierami z NRD, którzy okupowali ambasadę RFN. Władze NRD obiecały swobodny przejazd przez jej terytorium.
- 3 października – z wizytą przybył król Hiszpanii Juan Carlos I z żoną Zofią.
- 3 października – zakończyły się obrady XV Plenum KC PZPR: Mieczysław F. Rakowski wyraził nadzieję, że partia dotrwa w jedności do zjazdu, który miał się odbyć w styczniu 1990. Plenum zaaprobowało ideę powstania nowej partii.
- 12 października – Prokurator Generalny PRL zwrócił się z prośbą do Generalnego Prokuratorstwa ZSRR o wszczęcie śledztwa w sprawie Katynia, Ostaszkowa, Starobielska oraz tzw. procesu szesnastu.
- 31 października – Andrzej Łapicki prezesem ZASP.
- 11 listopada – po raz pierwszy po zakończeniu II wojny światowej oficjalnie obchodzono Narodowe Święto Niepodległości.
- 12 listopada – kanclerz RFN Helmut Kohl i premier Tadeusz Mazowiecki uczestniczyli w mszy polowej w Krzyżowej, kończąc ją symbolicznym gestem pojednania.
- 16 listopada – w Warszawie przystąpiono do demontażu pomnika Feliksa Dzierżyńskiego.
- 23 listopada – Sejm PRL zlikwidował Urząd do Spraw Wyznań i Ochotniczą Rezerwę Milicji Obywatelskiej (ORMO).
- 26 listopada – XI Kongres ZSL przekształcił partię w Polskie Stronnictwo Ludowe "Odrodzenie".
- 26 listopada – uroczysty ingres nuncjusza apostolskiego, arcybiskupa Józefa Kowalczyka.
- 30 listopada - Sejm rozpoczął debatę nad zmianą konstytucji, z której miano usunąć zapis mówiący o przewodniej roli PZPR.
- 18 grudnia – Artyści dla Rzeczypospolitej – to pierwszy z cyklu koncertów, jakimi twórcy chcieli wspomóc Fundusz Daru Narodowego, wspierający rząd Tadeusza Mazowieckiego.
- 28 grudnia – Sejm PRL przyjął tzw. plan Balcerowicza, czyli pakiet ustaw zmieniających ustrój gospodarczy kraju.
- 29 grudnia – Sejm PRL zmienił nazwę państwa na Rzeczpospolita Polska z dniem 31 grudnia 1989, a określenie "państwo socjalistyczne" zostało zastąpione sformułowaniem "państwo demokratyczne".
- 30 grudnia – spotkanie między Lechem Wałęsą a Mieczysławem Rakowskim.
[edytuj] Wydarzenia na świecie
- 11 stycznia – władze Czechosłowacji podały do wiadomości, że będą znakować chemicznie produkowany w krajowych zakładach materiał wybuchowy „Semtex”, celem łatwiejszego rozpoznania w przypadku użycia go przez terrorystów.
- 14 lutego – w Iranie ajatollah Chomeini skazał zaocznie na karę śmierci brytyjskiego pisarza Salmana Rushdiego za obrazę islamu w książce „Szatańskie wersety”.
- 15 lutego – ostatnie oddziały Armii Radzieckiej opuściły Afganistan.
- 24 marca – tankowiec MT Exxon Valdez wpłynął na skały w Zatoce Alaska w okolicy cennego przyrodniczo Sundu (Cieśniny) Księcia Williama. Wydostało się z niego 11 mln z 53 mln galonów nieprzerobionej ropy naftowej powodując katastrofę ekologiczną.
- 15 kwietnia – początek demonstracji na placu Tiananmen w Pekinie.
- 20 kwietnia – papież Jan Paweł II przyjął na półgodzinnej audiencji Lecha Wałęsę z żoną Danutą oraz osoby towarzyszące.
- 21 maja – wyemitowano ostatni odcinek serialu Miami Vice, "Freefall".
- 1 czerwca – sympatycy „Solidarności”, którzy rozlepiali plakaty wyborcze na budynku ambasady PRL w Paryżu, zostali napadnięci przez ochronę placówki. Trzy osoby doznały obrażeń, jednej złamano dwa żebra.
- 4 czerwca – armia chińska zmasakrowała prodemokratycznie protestujących studentów na placu Tiananmen.
- 19 lipca – w Londynie umarł prezydent RP na emigracji Kazimierz Sabbat, zastąpił go Ryszard Kaczorowski.
- 24 lipca – delegacja „Solidarności”, która przebywała w Czechosłowacji, spotkała się z byłym pierwszym sekretarzem partii z czasów praskiej wiosny, Alexandrem Dubčekiem. Wspólnie wydano oświadczenie stwierdzające, że inwazja na Czechosłowację w 1968 roku była bezprawna.
- 23 sierpnia – około 2 milionów mieszkańców Litwy, Łotwy i Estonii utworzyło w geście protestu tzw. "bałtycki łańcuch" – łańcuch ludzi o długości 600 km
- 18 października – w NRD dymisję złożył wieloletni I sekretarz SED, Erich Honecker.
- 9 listopada – rozpoczęło się burzenie muru berlińskiego.
- 15 listopada – przemówienie Lecha Wałęsy w Kongresie USA, przyjęte z aplauzem i dające kolejny impuls do dalszych wydarzeń w pozostałych "demoludach"
- 17 listopada – legalna demonstracja studentów w Pradze stłumiona przez milicję (Veřejná bezpečnost); pogłoska o śmierci studenta spowodowała ogłoszenie strajku aktorów i studentów i dała początek aksamitnej rewolucji w Czechosłowacji.
- 26 listopada – ostatnie wietnamskie oddziały wojskowe opuściły Kambodżę.
- 30 listopada - rozgłośnia radiowa w Pradze poinformowała, że w najbliższym czasie rozpocznie się demontaż umocnień i zasieków na granicy czechosłowacko-austriackiej.
- 16 grudnia – w Rumunii wybuchło powstanie przeciw komunistycznemu dyktatorowi Nicolae Ceauşescu.
- 25 grudnia – rozstrzelano Elenę i Nicolae Ceauşescu.
- 29 grudnia – Václav Havel został prezydentem Czechosłowacji.
[edytuj] Urodzili się
- 30 stycznia- Marta Moszczyńska, była aktorka Teatru Studio Buffo, obecna solistka Piotra Rubika
- 6 marca - Agnieszka Radwańska, polska tenisistka
- 5 maja - Chris Brown, amerykański wokalista
- 30 maja - Sara Müldner, polska aktorka młodego pokolenia
- 15 lipca - Agata Zwiejska, polska pływaczka
- 23 lipca - Daniel Radcliffe, brytyjski aktor
- 28 sierpnia - Mieszko Wojdak,
- 1 września - bliźniacy Bill Kaulitz i Tom Kaulitz, wokalista i gitarzysta niemieckiego zespołu rockowego Tokio Hotel
- 17 września - Phoebe Tonkin, australijska aktorka
- 27 września - Ephraim Beks, wokalista zespołu Lexington Bridge
- 30 grudnia - Ryan Sheckler, zawodowy, amerykański skateboardzista
- 7 stycznia - Hirohito, cesarz Japonii (ur. 1901)
- 20 stycznia - Józef Cyrankiewicz, polski działacz socjalistyczny, premier Polski (ur.1911)
- 23 stycznia - Salvador Dalí, hiszpański malarz (ur.1904)
- 28 stycznia - Halina Konopacka, polska lekkoatletka (ur.1900)
- 23 lutego - Hans Hellmut Kirst, niemiecki pisarz (ur. 1914)
- 27 lutego - Konrad Lorenz, austriacki etolog (ur. 1903)
- 28 lutego - Albin Siekierski, śląski prozaik (ur. 1920)
- 17 marca - Marek Bliziński, polski gitarzysta jazzowy (ur. 1947)
- 4 kwietnia - Graham Chapman, brytyjski komik, jeden z założycieli Monty Python (ur. 1941)
- 22 kwietnia - Emilio Segrè, amerykański fizyk, poch. włoskiego (ur. 1905)
- 27 kwietnia - Leopold Buczkowski, polski pisarz (ur. 1905)
- 1 maja - Edward Ochab, komunistyczny działacz społeczny i polityczny w okresie PRL (ur. 1906)
- 11 maja - Tomasz Zan, polski konspirator, żołnierz AK, prawnuk Tomasza Zana "Promienistego" (ur. 1902)
- 3 czerwca - ajatollah Chomeini, przywódca polityczny i religijny Iranu (ur. 1900)
- 10 lipca - Mel Blanc – amerykański aktor dubbingowy, zwany "Człowiekiem o 1000 głosach" (ur. 1908)
- 11 lipca - Laurence Olivier, angielski aktor i reżyser (ur. 1907)
- 14 lipca - Artur Sandauer, polski krytyk literacki, pisarz, tłumacz, profesor UW (ur. 1913)
- 15 lipca - Maria Kuncewiczowa, polska pisarka (ur. 1895)
- 16 lipca - Herbert von Karajan, austriacki dyrygent (ur. 1908)
- 24 sierpnia - Feliks Topolski, polski malarz i rysownik
- 26 sierpnia - Irving Stone, amerykański pisarz (ur. 1903)
- 28 sierpnia - Konstanty Puzyna, polski teatrolog, eseista, publicysta, poeta (ur. 1929)
- 1 września - Kazimierz Deyna, polski piłkarz (ur.1947)
- 3 września - Gaetano Scirea, włoski piłkarz, zginął w wypadku samochodowym w Polsce (ur.1953)
- 3 września - Jan Trepczyk, kaszubski literat i działacz społeczny (ur. 1907)
- 8 września - Barry Sadler, amerykański piosenkarz i pisarz (ur. 1940)
- 18 września - Aleksandra Śląska, polska aktorka (ur. 1925)
- 29 września - Zdzisław Kamiński, dziennikarz polski (ur. 1946)
- 29 września - Andrzej Kurek, dziennikarz polski, popularyzator nauki (ur. 1947)
- 1 października - Stanisława Fleszarowa-Muskat, polska pisarka (ur. 1919)
- 6 października - Bette Davis, amerykańska aktorka (ur. 1908)
- 15 października - Danilo Kiš, serbski pisarz (ur. 1935)
- 24 października - Jerzy Kukuczka, polski alpinista (ur. 1948)
- 22 grudnia - Samuel Beckett, irlandzki poeta (ur. 1906)
- 25 grudnia - Nicolae Ceauşescu, przywódca komunistyczny, rumuński dyktator (ur. 1918)
- 25 grudnia - Elena Ceauşescu, żona komunistycznego dyktatora Rumunii Nicolae Ceauşescu (ur. 1919)
- Clelia Gatti Aldrovandi, włoska harfistka (ur. 1901)
[edytuj] Zdarzenia astronomiczne
[edytuj] Nagrody Nobla
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Święta ruchome
|
|