Martin Scorsese

Z Wikipedii

Martin Scorsese
Prawdziwe nazwisko	Martin Marcantonio Luciano Scorsese
Data i miejsce urodzenia	17 listopada 1942 Nowy Jork
Aktywność	1963 - obecnie
Zawód	reżyser scenarzysta montażysta aktor producent filmowy
Nagrody
Oscar
2006: najlepszy reżyser za film Infiltracja
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Profil na IMDb

Martin Scorsese (ur. 17 listopada 1942 w Nowym Jorku) – amerykański reżyser, scenarzysta, montażysta, aktor i producent filmowy. Laureat Oscara za reżyserię filmu Infiltracja (2007).

Spis treści 1 Życiorys 2 Wybrana filmografia 2.1 producent i reżyser 2.2 aktor 3 Linki zewnętrzne

[edytuj] Życiorys

Martin Scorsese urodził się 17 listopada 1942 roku we Flushing na Long Island, jako drugi syn Charlesa i Catherine Scorsese . Jego rodzice byli dziećmi sycylijskich imigrantów, którzy osiedlili się w Nowym Yorku około 1910 roku. Charles początkowo zajmował się sprzedażą męskiej odzieży, zaś w czasie szabasu Żydzi zatrudniali go do rozpalania pieców. Ojciec Charlesa pracował w stoczniach i branży owocowo-warzywnej. Z kolei dziadek Martina ze strony matki służył we włoskiej kawalerii, dopóki nie przekonał swojej zony do wyjazdu do Ameryki. Tam zajął się produkcja wina, podczas gdy ona zarabiała na życie szyjąc. Ich córka Catherine i Charles Scorsese wzięli ślub w katedrze św. Patryka 10 czerwca 1934 roku. Charles pracował jako prasowacz, Catherine jako szwaczka. „Centralna rola rodziny we włoskiej kulturze imigracyjnej, jej mocne więzi z Kościołem rzymskokatolickim, presja sukcesu oraz codzienne sąsiedztwo zorganizowanej przestępczości – to wszytko wywarło dominujący wpływ na kształtującą się osobowość Martina Scorsese. Perspektywa wytrwania, wzorem starszego brata Franka , w ramach tej zamkniętej społeczności z jej silnym poczuciem dumy, a jednocześnie nie mniej głęboka świadomość odosobnienia, pchnęły młodego Martina w wyimaginowany świat kina” . Rodzice reżysera mieszkali we wschodniej części Manhattanu, pracowali w dzielnicy przemysłu odzieżowego gdy skończył osiem lat przeprowadzili się do miejsca zwanym Corona, na przedmieściach Queens. Ojciec Martina popadł w kłopoty finansowe i rodzina musiała przenieść się z powrotem do kamienicy czynszowej w której się urodził. Jako dziecko chciał być malarzem, więc zaczął rysować. Równocześnie pociągał go film. Młody Scorsese chorował na astmę więc wolny czas spędzał w domu lub rodzice zabierali go do kina. Zachwyciły go ogromne migające obrazy na ekranie. Po powrocie do domu rysował to co wcześniej zobaczył. Wymyślał własne historyjki, biorąc pomysły z komiksów czy książek. Dopóki nie skończył dziesięciu lat westerny były jego ulubionym gatunkiem filmowym. Jego rodzina była jedną z pierwszych w bloku, która w 1948 roku kupiła sobie telewizor. Możliwość wielokrotnego oglądania filmów była bardzo ważna dla młodego Martina. W wieku czternastu lat zrozumiał na czym polega praca reżysera po obejrzeniu wielu filmów w kinie jak i rozwijającej się telewizji. „Niewyczerpalnym źródłem inspiracji okazało się dla niego klasyczne kino hollywoodzkie ze swoim ścisłym przyporządkowaniem gatunkowym. Westerny, filmy gangsterskie, musicale, horrory potem kino europejskie – Eisenstein, Hitchcock i angielskie filmy kostiumowe, neorealizm włoski, nowa fala i Bergmanowskie traktaty religijno-moralne z Siódmą pieczęcią na czele, Visconti i Fellini, a także kino japońskie, uformowały go jako artystę, i jako człowieka” . Okolicą Scorsese rządzili twardzi faceci z ulicy oraz Kościół. Szefowie zorganizowanych gangów ściągali czapki przed księdzem i pilnowali swojego języka. Miało to wpływ na decyzje którą podjął mając lat osiem aby zostać księdzem. Zaczął uczęszczać do katolickiej szkoły średniej św. Patryka, gdzie nauczył się kaligrafować. Uczące tam zakonnice bardzo polubiły swojego podopiecznego, gdyż chciał zostać misjonarzem. „W wieku czternastu lat wstąpił do gimnazjum katedralnego, młodzieżowego seminarium na Upper West Side” . Relegowano go jednak po roku, ponieważ nie koncentrował się na pracy. Będąc starszym zaczął studiować na Uniwersytecie Nowojorskim. Zdecydował się na to głównie dlatego, że w ogólnym programie odbywały się tam zajęcia z filmu. Na drugim roku miał zajęcia, w ramach których trzeba było zrobić własny, trzyminutowy film na szesnastce. Podchodząc do projektu miał już wiedzę o bocznym i tylnym oświetleniu, obiektywach, przyspieszeniach i zwolnieniach. Studiował film od 1960 do 1965 roku. Na ten okres przypadał rozkwit francuskiej nowej fali, międzynarodowego francuskiego kina artystycznego i odkrycia kinematografii wschodniej Europy. Swój pierwszy prawdziwy film zrealizował w 1963 roku. Był zainspirowany animowaną krótkometrażówką Krytyk (The Critic). Pierwszą nagrodę zdobył w 1964 roku w międzykolegialnym konkursie imienia Jisse L. Lasky’ego za film It's Not Just You, Murray. W tym samym roku Scorsese otrzymał tytuł Magistra Komunikacji Filmowej. Jeszcze przed uzyskaniem dyplomu poślubił koleżankę ze studiów, Laraine Marie Brennan, a 7 grudnia 1965 roku urodziła się ich córka. Wtedy też Scorsese zaprzyjaźnił się z innymi młodymi filmowcami: Brianem De Palmą, Michaelem Wadleighem, Jimem McBirde’em i Mardikiem Martinem. W 1969 roku wrócił na Uniwersytet w Nowym Jorku jako wykładowca. W 1970 roku Scorsese przenosi się do Hollywood. Dzięki swojemu filmowemu wykształceniu bez trudu znalazł pracę. „Został montażystą, szybko zyskując w branży, z racji sprawności i bezkompromisowości w działaniu, groźnie brzmiące przezwisko „Rzeźnik” ” . W 1973 roku odbywa się New York Film Festival, gdzie krytyka z uznaniem przyjmuje Ulice nędzy (Mean Streets), który staje się jego przełomowym filmem. W 1974 roku Francis Coppola rekomenduje Martina Scorsese w Warner Brothers . Owocuje to rozpoczęciem pracy nad kolejnym filmem Alicja już tu nie mieszka ( Alice Doesn't Live Here Anymore). Ten obraz staje się jego pierwszym komercyjnym sukcesem oraz otrzymuje Oskara za Najlepszą Rolę Kobiecą. Kolejnym jego znaczącym filmem okazuje się Taksówkarz (Taxi Driver). Scenariusz do tego filmu tworzy Paul Schrader, w roli głównej osadzony zostaje Robert De Niro tworząc jedną ze swych najbardziej znanych kreacji. W tym kontrowersyjnym filmie wzięli udział także inni utalentowani aktorzy jak: Harvey Keitel, Jodie Foster, czy Cybill Sherherd. Film otrzymał cztery nominacje do Oskara i zdobył Złotą Palmę na Festiwalu Filmów w Cannes. „Choć Scorsese pokazał brzydkie oblicze amerykańskiej rzeczywistości, publiczność waliła drzwiami i oknami, przynosząc producentom prawie 30 milionów dolarów zysku” . W 1977 Scorsese i De Niro spotykają się ponownie i wraz z Lizą Minelli biorą udział w filmowym przedsięwzięciu, które zakończy się nakręceniem kolejnego obrazu zatytułowanego New York, New York. Film okazał się chybionym pomysłem. „Sfrustrowany Scorsese coraz częściej sięgał po narkotyki. Z powodu głębokiej depresji i uzależnienia od kokainy trafił we wrześniu 1978 r. do szpitala. Ważył niecałe 50 kg. Zawsze mówił, że nie dożyje czterdziestki” . „Kolejnym filmem Martina Scorsese jest Raging Bull (1980) , który definitywnie potwierdza talent i warsztat reżysera. Film zostaje okrzyknięty najlepszym filmem dekady przez wielu krytyków w liczących się czasopismach. Academy Awards przyznaje mu sześć nominacji. Zdobywa dwa Oskar: dla Najlepszego Aktora (którą otrzymuje Robert De Niro za rolę Jake’ a LaMotta, tytułowego boksera) oraz za Najlepszy Montaż. Scorsese wykorzystuje sukces filmu zrealizowanego w konwencji czarno-białej i rozpoczyna międzynarodową kampanię popierającą kino czarno-białe” . W 1985 roku realizuje Po godzinach (After Hours) z Griffin Dunne oraz Rosanna Arquette. Scorsese otrzymuje za niego nagrodę za Najlepszego Reżysera na Festiwalu Filmowym w Cannes. W 1986 roku nakręca Kolor pieniędzy (The Color of Money) z Paulem Newmanem, który otrzymuje za swą kreację Oskara za Najlepszego Aktora. W 1986 roku kiedy otrzymuje fundusze Scorsese realizuje w końcu wymarzony projekt. Na podstawie dzieła Nikosa Kazantzakisa realizuje Ostanie kuszenie Chrystusa (The Last Temptation of Christ). Film wywołuje zamieszanie i staje się powodem religijnych demonstracji na całym świecie. Scorsese otrzymuje drugą w swym życiu nominacje do Oskara za Najlepszego Reżysera. Jak sam wspomina: „ Odkąd, mając jedenaście lat, po raz pierwszy zobaczyłem Chrystusa na ekranie w Szacie zawsze chciałem zrobić film o Jego życiu” . W 1990 roku Scorsese wraz z siedmioma innymi realizatorami filmowi tworzą zakładają Film Foundation. „Zadania Fundacji to: uświadamianie społeczeństwu potrzeby zachowania dorobku amerykańskich filmowców dla następnych pokoleń; gromadzenie funduszy niezbędnych dla utrzymania zasobów archiwów filmowych; łączność miedzy archiwami a przemysłem filmowym” . W 1990 roku powstaje Chłopcy z ferajny (Good Fellas), opowieść o mafii i jej wewnętrznych zależnościach. Film uzyskał sześć nominacji do Oskara. W 1991 roku American Cinematique uhonorował reżysera za spektakularna karierę. W następnym roku Scorsese zapoczątkował kampanię filmową Martin Scorsese Presents poświęconą propagowaniu klasyki filmowej. W 1995 roku powstaje Kasyno (Casino) w którym Scorsese ponownie nawiązuje do tematyki świata przestępczego osadzonego w realiach Las Vegas lat siedemdziesiątych. Scorsese jest producentem filmu Spike ‘a Lee Ślepy zaułek (Clockers) oraz Allison Anders' W rytmie serca (Grace of My Heart), a także współproducentem Kicked in the Head Matthew Harrison’ a. W 1997 r. Scorsese zostaje uhonorowany przez Amerykański Instytut Filmowy za Całokształt Twórczości. Rok później powstaje Kundun, historia wczesnego życia Dalai Lamy. W maju 1998 r. Scorsese otrzymuje nagrodę od Lincoln Center's Film Society i zasiada jako przewodniczący jury na Festiwalu filmowym w Cannes. W 2002 roku wszedł na ekrany długo oczekiwany film Gangi Nowego Jorku (Gangs of New York), zdobywając wiele wyróżnień, w tym Złoty Glob w kategorii Najlepszy reżyser. W 2005 roku, jako część serii American Masters, kanał PBS wyświetlił film dokumentalny Bez stałego adresu: Bob Dylan (No Direction Home: Bob Dylan), który ukazał się później również w formacie DVD na całym świecie. Ten dokument przyniósł Scorsese nagrodę Grammy w kategorii Najlepszy filmowy klip muzyczny. W 2007 roku po sześciu nominacjach do Oscara w kategorii Najlepszy Reżyser Scorsese otrzymał w końcu statuetkę w kategorii Najlepszy Reżyser za film Infiltracja (The Departed). „Scorsese czekał na tego Oscara bardzo długo. Pierwszy raz zaproszono go na oscarową galę jeszcze w 1971 roku, gdy nominowano za montaż filmu Woodstock jego przyjaciółkę ze szkoły filmowej” . Scorsese był czterokrotnie żonaty, m.in. z aktorką Isabellą Rossellini i producentką Barbarą de Fina. W 1999 r. poślubił Helenę Morris. Mieszka w Nowym Jorku.

Charakterystyka twórczości

Życie na ulicach Małej Italii ukształtowało zarówno styl, jak i fabularną zawartość filmów Scorsese. „Opowieści z ulic, zmieszane z doświadczeniami z własnego życia, miały się stać podstawowym źródłem jego pierwszych, otwarcie autobiograficznych filmów długometrażowych” . „Mówią o nim: najbardziej utalentowany reżyser ostatniej doby. Wirtuoz stylu. Artysta pasji i obsesji. Mówią też o nim: artysta kontrowersyjny. Jego filmy często wzbudzają sprzeciw. Hiperrealistycznym okrucieństwem, sadystycznymi podtekstami, zafascynowaniem przemocą” . Kręci filmy nie zwracając uwagi na obowiązujące mody i panujące trendy. W jego filmach pojawiają się wątki i podteksty religijne. Wyróżnia go przede wszystkim ogromna doza energii zawarta w sposobie opowiadania, rytmu, ekspresji języka czy muzyki. „Czysto filmowy potencjał podszyty jest moralnym niepokojem, wewnętrznym rozdarciem i wrażliwością reżysera. Filmy Scorsese są jak pytania. Jak być dobrym człowiekiem, a jednocześnie zaakceptować twarde reguły życia w społeczności” . „Scorsese potrafi z łatwością łączyć intymność filmowego przekazu ze świadomością formy, zaangażowanie emocjonalne z dystansem wobec opowiadanej historii. Z równym powodzeniem wykorzystuje odmienne „strategie” filmowe: quasi-dokumentalny, niemal etnograficzny zapis wycinka rzeczywistości (Nędzne ulice, Wściekły byk) oraz wykreowaną, często fantasmagoryczną wizję, będącą ekspresjonistycznym odbiciem szczególnego stanu umysłu (Taksówkarz, Po godzinach, Przylądek strachu)” . Scorsese jest reżyserem, który pokochał jak i zrozumiał kino. Kiedy kręci film daje z siebie wszystko: fizycznie, emocjonalnie i finansowo. Ogromny ładunek emocjonalny tkwi w bohaterach jego filmów. Reżyser nie skupia się na wydarzeniach, ale głównie na ludziach, tworząc głębokie i niejednoznaczne portrety psychologiczne. Motywy przewodnie jego filmów można zamknąć w czterech grupach: religia, rodzina, przemoc i samotność.

[edytuj] Wybrana filmografia

[edytuj] producent i reżyser

• Infiltracja (The Departed) - 2006 - Reżyseria
• Aviator (The Aviator) - 2004 - Reżyseria, Producent wykonawczy
• Gangi Nowego Jorku (Gangs of New York) - 2002 - Reżyseria
• You Can Count on Me - 2000 - Producent wykonawczy
• Ciemna strona miasta (Bringing Out the Dead) - 1999 - Reżyseria
• Kraina Hi-Lo (The Hi-Lo Country) - 1998 - Produkcja
• Kundun - życie Dalaj Lamy (Kundun) - 1997 - Reżyseria
• Kasyno (Casino) - 1995 - Reżyseria, Scenariusz
• Ślepy zaułek (Clockers) - 1995 - Produkcja
• Wiek niewinności (The Age of Innocence) - 1993 - Reżyseria, Scenariusz
• Przylądek strachu (Cape Fear) - 1991 - Reżyseria
• Chłopcy z ferajny (Goodfellas) - 1990 - Reżyseria, Scenariusz,
• Ostatnie kuszenie Chrystusa (The Last Temptation of Christ) - 1988 - Reżyseria
• Po godzinach (After Hours) - 1985 - Reżyseria
• Wściekły byk (Raging Bull) - 1980 - Reżyseria
• New York, New York - 1977 - Reżyseria
• Taksówkarz (Taxi Driver) - 1976 - Reżyseria
• Alicja już tu nie mieszka (Alice Doesn't Live Here Anymore) - 1974 - Reżyseria
• Ulice nędzy (Mean Streets) - 1973 - Reżyseria, Scenariusz
• Woodstock - 1970 - Montaż
• Kto puka do moich drzwi? (Who's That Knocking at My Door?) - 1967 - Reżyseria, Scenariusz

[edytuj] aktor

• Rybki z ferajny (ang. Shark Tale) - 2004
• Eastwood - Legenda kina (Clint Eastwood: Out of the Shadows) - 2000
• Muza (The Muse) - 1999
• Quiz Show - 1994
• Kto puka do moich drzwi? (Who's That Knocking at My Door?) - 1967

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Martin Scorsese w Internet Movie Database (IMDb) (en)
• Martin Scorsese w NNDB (en)
• http://www.scorsesefilms.com/
• Martin Scorsese w bazie filmweb.pl

 To jest tylko zalążek artykułu biograficznego związanego z filmem. Jeśli możesz, rozbuduj go.