Dyskusja:Merkuriusz Polski Ordynaryjny

Z Wikipedii

To jest fragment mojej pracy zaliczeniowej z przedmiotu "Historia prasy i mediów w Polsce". Postanowilam nie poprawiać całego zalążku artykułu, ale pokazać, co sama wyszperałam na podstawie lektury wszystkich 41 numerów ze strony: http://buwcd.buw.uw.edu.pl/e_zbiory/ckcp/merkuriusz/start/start.htm Powstało 41 numerów gazety, z czego: - 12 esktraordynaryjnych – dotyczących w całości tylko jednego ważnego wydarzenia, przytaczających jakieś ważne dokumenty, - 29 ordynaryjnych , z czego jeden, 41 numer Merkuriusza Polskiego wydrukowany był już pod innym tytułem- „Merkuriusz Ordynaryjny, to jest: Nowiny z różnych krajów” Kluczowym numerem gazety jest numer pierwszy (12 stron), ponieważ opisuje on zadania „Merkuriusza”, przybliża ówczesną sytuację polityczną i wprost odpowiada na pytanie, o czym ta gazeta będzie w przyszłości pisać. Numer pierwszy zaczyna się następującym wstępem: ''„Ten jest, że tak rzekę jedyny pokarm dowcipu ludzkiego: umieć i wiedzieć jak najwięcej, tym się karmi, tym się cieszy, tym się kontentuje. Między wiadomościami zaś rzeczy różnych, zaraz po Bogu, najpierwsze miejsce ma najpotrzebniejsza człowiekowi [...]najłacniej podawana historyja [...]. Ta przykładami i doświadczeniem uczy , przestrzega, napomina, strofuje i umiejętność spraw ludzkich i postępów czyni. Lecz historyja starych nazbyt i niepamiętnych wieków nie jest do tego tak skuteczna, jako tych, które nam bliższe. Insze bowiem czasy, coraz insze zgoła obyczaje [...]. Stądże [...] lubo [...] Polszcze rzecz przedsiębiore, gdybym umyślił, wieku teraźniejszego, wiadomości przykładem obcych narodów, co tydzień do druku podawać, i ile zdolność moja zniesie informować doskonale, co się godnego wiedzenia tak w ojczyźnie jako po świecie wszystkim a mianowicie w Europie i Chrześcijaństwie dzieje. [...] wygodzę i usłużę i oraz do uznania i uwagi rzeczy wielkich,[...] takiemi wiadomościami drogę otworzę, ale też gdy jej [...] godne potomnej pamięci, do postronnej podawać będę wiadomości. Zaczynam to tedy, daj Boże szczęśliwie od potrzebnej bardzo informacji, aby czytelnik któryby tego był minus peritus, na samym wstępie przejrzał się [europejskiej polityce] i stąd brał objaśnienie dalszych wiadomości, które co tydzień cintinuare zechce. ”'' Dalsza część tego numeru dotyczy nie tyle aktualnych wydarzeń, co ogólnej sytuacji politycznej, jako pewnej tymczasowej stałej, m.in. mówi o tym, że papieżem jest Aleksander VII, i jak wygląda sytuacja po Pokoju Pirenejskim i innych pokojach zawieranych na przestrzeni ostatnich lat. Numery ekstraordynaryjne (3, 5, 8, 11, 14, 17, 19, 23, 27, 32, 34, 36)-jak wiemy-dotyczą w całości jednego wyjątkowo ważnego wydarzenia, lub przytaczają w całości treść jakichś dokumentów, czy listów. Trzeci numer „Merkuriusza Polskiego” dotyczy w całości transakcji z Kozakami zawartej w listopadzie 1661, drugie wydanie ekstraordynaryjne zamyka w sobie 5 listów (od Chana Tatarskiego do K.J.M, od Chanowej do Królowej Jej Mości, od Wielkiego Wezyra Chańskiego do I.M.X Kanclerza Wielkiego Koronnego, od Stanów Holenderskich do Króla Duńskiego, oraz list Komendanta Tureckiego w Waradynie do Komendanta Cesarskiego w Zathmarze), oraz dokument o nazwie ''„Punkta od Komisarzów K.I.M postanowione z Moskwą przy oddawaniu Brześcia Litewskiego”.'' Trzecie wydanie ekstraordynaryjne dotyczy opóźnienia Poczty Gdańskiej i objaśnia sprawę „Elbiągską”(Elblągską). Ten „Merkuriusz” zawiera w sobie również korektę błędów, które pojawiły się w poprzednich numerach. I przykładowo pomylono się co do Cesarza Rzeszy Niemieckich Leopolda I, któremu przypisano bycie 13., a nie 14. Leopoldem w swoim rodzie. Są też literówki, np. „spasłej” zamiast „spała”, czy „mojska” zamiast „wojska”. Wymieniono 9 błędów, wychodząc z założenia, że ''„mniejsze omyłki rozsądny czytelnik łaskawie wybaczy”'' Numer 11 „Merkuriusza Polskiego” zawiera w sobie 2 dokumenty: ''„Zebranie punktów bramoty Carskiej do K.J.M”,'' i ''„Justyfikacje i Petycja Wojska Zaporowego wniesione przez Semena Gołuchowskiego, Stefana Pietruche, Jana Krechowieckiego I Aleksandra Skorodkiewicza, Deputantów swoich "'', oraz listy: hetmana Jerzego Chmielnickiego i Pawła Tetery do J.K.M. Kolejne ekstraordynaryjne wydanie gazety jest przedrukiem m.in: Deklaracji K.J.M. na Petycję Deputantów od Wojska Zaporowego (przedrukowanej w poprzednim ekstraordynaryjnym numerze), listu Wezyra Wielkiego Chana do Kanclerza Wielkiego Koronnego. Ciekawą informacją w tym wydaniu ekstraordynaryjnym jest ta, że 8 i 9.02.1661 obserwowano na niebie kometę. W numerze 17 znajdziemy natomiast Artykuły Sejmu Siedmiogrodzkiego (z dnia 24 grudnia 1660). Numer 19 zawiera trzy przedrukowane listy. W kolejne wydanie ekstraordynaryjne (nr 23) również zawiera trzy listy, oraz jeden dokument: ''„Punkta Propositionis K.J.M. na Sejmiki Sejm Walny poprzedzające”''. 27. numer „Merkuriusza Polskiego” zamyka w sobie listy: Króla Francuskiego do Króla Hiszpańskiego, list z Bremy do Confidenta, List z Litwy o progresach przeciw Moskwie, oraz dwie relacje: sprawy o granice miedzy Hiszpanem a Holendrem ultra Mosam i relację Terrae motus Włoskich. Kolejne wydanie ekstraordynaryjne zawiera przedruk ''„Trzynastu Artykułów od Komisarzów Angielskich, Posłom Ekstraordynaryjnym Holenderskim podane”'', oraz sprawozdanie z koronacji króla Angielskiego Karola II, która odbyła się 3. maja 1661. ''„[...] i tam pytany był [król] od tychże, jeżeli to jest królestwo i ci ludzie nad którymi chce panować, na co odpowiedział Król: ‘tak jest’; natychmiast czterej urzędnicy odezwali się do pospólstwa ze czterech rogów Theatrum, pytając, jeśli oni przytomnego na Tronie króla Karola za własnego pana tej korony angielskiej przyjmują i przyznawają. Pospólstwo odezwało się jednostajnymi głosami zezwalając i przyznawając.”'' Następny numer zawiera: ''„Summaryusz testamentu Kardynała Mazaryniego”'', ''„Memoriale Posłów Holenderskich do Króla Hiszpańskiego”'' oraz ''„Propozycję od Posła Hiszpańskiego Królowi Angielskiemu podaną”''. Ostatni ekstraordynaryjny „Merkuriusz Polski” zamyka w sobie ''„Opisanie Aktów Solennych jako Ich MM.PP. Hetmani Koronni, i W.X.Lit: wielkich Victoryi z nieprzyjaciół tej Rzeczypospolitej świeżo odniesionych, a dawnym wiekom niepamiętnych”''. Wydania Ordynaryjne przypominają zbiór chronologicznie ułożonych (od najstarszych, do najświeższych) depesz z różnych krajów. Są to krótkie wzmianki zajmujące od kilku linijek do strony. Każda informacja jest podpisana miastem i datą np.''„Z Madrytu 12. Novembris. 1660”'', Przykładowe (autentyczne,nieco streszczone) informacje z gazety: Z Madrytu: wyszła flota zmierzająca do Indii z portu, ale się wróciła część okrętów bez żagli i masztów, a reszta okrętów nie wiadomo gdzie się znajduje. Z Anglii: poseł francuski żegna się z królem i wyjeżdża (pół strony opisu) Z Lizbony: ''wzięto do więzienia różnych Panów, którzy porozumienie z Hiszpanami mieli'' Z Lizbony: ''na rozkaz dworu spustoszono wszystkie wioski koło granic Galickich, a żeby po polach tamecznych nic nie siano, aby wojsko nieprzyjacielskie nie nalazło tam czym się żywić'' Z Sztokholmu: na pogrzebie króla Karola Gustawa ''„rzucano monety na urząd bite”'' Z Paryża: przyjechali do króla posłowie holenderscy, ale odłożono im audiencję do czasu, aż Holandia wypuści wolno 2 okręty francuskie, które zatrzymała. Z Hamburgu: wielkie szkody czynią wiatry i nawałności morskie. Zatonęły już 4 okręty- dwa z Gdańska i dwa ze Sztokholmu. Informacje z Rzymu najczęściej dotyczą tego, kto był na audiencji u papieża i w jakiej sprawie się do niego udał. Numery ordynaryjne opisują wydarzenia mające miejsce w największych miastach Europy. Bardzo rzadko znajdujemy wieści z Polski, i jest to uzasadnione – odbiorcy „Merkuriusza Polskiego” są na bieżąco w sprawach wewnątrzpaństwowych. Szczegółowe wiadomości z Polski (w formie przedrukowywanych dokumentów tudzież listów) znajdują się przecież w wydaniach ekstraordynaryjnych. „Merkuriusz Polski” to gazeta pisana staropolszczyzną, językiem opisowym, z ogromną ilością zdań wielokrotnie złożonych. Niemal w każdym akapicie znajdują się wtrącenia po łacinie. Na dole każdej strony, poza właściwą stroną druku, w prawym dolnym rogu zawsze znajduje się słowo, które rozpoczyna następna stronę druku. Nie zakłóca to procesu czytania, a w XVII wieku z całą pewnością ułatwiało składanie gazety. Autor "Merkuriusza" jest nie tyle dziennikarzem, co gawędziarzem, z jednego zdania potrafi stworzyć pół strony druku, jednak niczego nie komentuje, nie wartościuje, nie ocenia i nie podsumowywuje. Wiadomości w numerach ordynaryjnych mają formę depesz. Każda depesza pochodzi z innego miasta Europy i opowiada o jednym (czasem o więcej niż jednym) ważnym, czy interesującym wydarzeniu z kraju. Numery ekstraordynaryjne zawierają w sobie listy, petycje, postanowienia i inne poważne dokumenty. Wyjątkiem dotyczącym wydań ekstraordynaryjnych jest opis obserwacji komety – wzmianka jest napisana w języku polskim, natomiast obserwacja po łacinie; gdyby nie ten łaciński opis, sama informacja z całą pewnością powinna się była znaleźć w wydaniu ordynaryjnym, jako depesza. Ostatni numer gazety ukazał się 22 lipca 1661 roku.

[edytuj] Najstarsza?

Ze zgłoś błąd

Nie była to najstarsza gazeta w Polsce.Już kilkadziesiąt lat wcześniej w Gdańsku zaczęły wychodzić gazety.Jedną z nich była gazeta "Polnische Novellen" ("Polskie Nowiny") wydawana przez gdańskiego drukarza Jakuba Weissa. Powołuje się na źródło: "Z uśmiechem przez Gdańsk" A.Januszajtisa.

Zgłoszono: Prezes, 14:01, 31 maja 2007 (CEST)