Michał Psellos

Z Wikipedii

Michał Psellos (ur. 1018, zm. 1078-1097) – polityk i pisarz bizantyjski, historyk. W odróżnieniu od cesarza Michała II, noszącego przydomek Psellos, nazywany Michałem Psellosem młodszym.

[edytuj] Biografia

Urodził się w patrycjuszowskiej rodzinie pochodzącej z Nikomedii. Znany pod imieniem zakonnym Michał, na chrzcie otrzymał imię Konstantyn. Podjął studia na wydziale filozoficznym uniwersytetu konstantynopolitańskiego, gdzie należał do najlepszych studentów. Po studiach został adwokatem, a potem sędzią w małoazjatycjiej Filadelfii. Krótko potem przybył do stolicy na wezwanie przyjaciela ze studiów, Konstantyna Leichudesa, ministra cesarskiego. Psellos otrzymał stanowisko sekretarza cesarskiego.

Cesarz Konstantyn IX Monomach wyniósł Psellosa na stanowisko rektora stołecznego uniwersytetu, gdzie Michał kierował wydziałem filozofii. Psellos wykładał zasady filozofii neoplatońskiej, sprzecznej z ortodoksyjną doktryną Kościoła, komentował pisma Arystotelesa i filozofów chrześcijańskich.

Psellos zdobył niemałe wpływy na dworze cesarskim jako "szara eminencja". Przyczynił się do osadzenia na tronie Konstantyna X Dukasa, a później do usunięcia Romana IV Diogenesa. Popadł jednak w konflikt z patriarchą Konstantynopola, Cerulariuszem, i musiał wycofać się z życia dworskiego. Osiadł w monasterze w Bitynii, skąd powrócił do stolicy na wezwanie cesarzowej Teodory. Pełnił najwyższe urzędy państwowe: był sekretarzem stanu, wielkim szambelanem, pierwszym ministrem i osobistym doradcą cesarza.

Pozbawiony wszelkich wpływów przez cesarza Michała VII, zmarł w osamotnieniu najprawdopodobniej w roku 1096.

[edytuj] Twórczość

Didaskalia pantodape (Wszechnauka) to główne filozoficzne dzieło Psellosa. Składa sie z 193 partii o treściach filozoficznych, teologicznych, astronomicznych i fizjologicznych, potraktowanych z punktu widzenia neoplatonizmu.

Próby pogodzenia platońskiej filozofii idei z doktryna chrześcijańską zawierają Krótkie odpowiedzi na problemy przyrodnicze. Publiczne głoszenie platonizmu i neoplatonizmu spowodował oskarżenie Psellosa o herezję pogaństwa. Pisarz został zmuszony do publicznego "wyznania wiary".

Kronika czyli historia jednego stulecia Bizancjum obejmuje w siedmiu księgach lata 976-1077. Psellos skupia się bardziej na postaciach z dworu cesarskiego niz na samych wydarzeniach, zajmowały go wewnętrzne sprawy pałacu, interesowały motywy postaci i ich emocje. Opisywał tylko wypadki najważniejsze, nie pomijał tez milczeniem ważnych wydarzeń w polityce zagranicznej.

Często z jego dorobku literackiego korzystali późniejsi histroycy jak Nikefor Bryennios w swych Materiałach historycznych, pisarka bizantyjska Anna Komnena, pisząc swą słynną Aleksjadę, a najwięcej Jan Zonoaras w Skrócie historii.

Zajmował się również tworzeniem poezji religijnej i świeckiej.

[edytuj] Bibliografia

• Oktawiusz Jurewicz, Historia literatury bizantyńskiej
• Michał Psellos, Kronika czyli historia jednego stulecia Bizancjum (976-1077), tłumacz. Oktawiusz Jurewicz, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1985.