Mikołaj Sienicki

Z Wikipedii

Mikołaj Sienicki (ur. ok. 1521, zm. 1581), herbu Bończa, polityk ruchu (obozu) egzekucyjnego, podkomorzy chełmski, wielokrotny marszałek sejmu (1550, 1553, 1555, 1556, 1556/1557, 1558/1559, 1563, 1564, 1565, 1575) gdzie zasłynął jako znamienity mówca, wybitny polityk i działacz sejmowy.

Stał się jednym z głównych postaci życia sejmowego tego okresu. Pod koniec swego życia związał się z obozem ariańskim, przyczynił się do zwołania i uchwalenia konfederacji warszawskiej (1573). Twórca podstaw polskiej terminologii prawnej i politycznej^[1].

[edytuj] Początki kariery

Z małżeństwa Stanisława Sienickiego z Barbarą Boryszewską urodził się syn Mikołaj (ur. ok. 1520-1521). Wiadomo, że w 1535 roku zapisał się na studia na Akademii Krakowskiej. Po skończeniu nauki, zapewne wraz z ojcem, zaczął brać udział w życiu politycznym ziemi chełmskiej. Bywał legatem królewskim na sejmiki chełmskie. Dobra szkoła u ojca szybko dała efekty.

[edytuj] Poseł

Po śmierci Stanisława Sienickiego był już aktywnym i wytrawnym politykiem, mającym duży talent oratorski. W 1550 roku sejmik chełmski wybrał go na posła na sejm i na tym też sejmie Mikołaj wygłosił słynną mowę w imieniu sejmu do senatorów zarzucając im, że król sam musi decydować o państwie nie mając od nich pomocy. Młody poseł (ok. 30 lat) robiący wyrzuty senatorom musiał być niezwykle śmiały, mieć autorytet u szlachty i talent oratorski. Był znakomitym oratorem, i słynne mowy sejmowe zyskały mu miano "Demostenesa polskiego".

Mikołaj Sienicki szybko (ok. 1553) stał się jednym z przedstawicieli i czołowych przywódców antymagnackiego reformatorskiego ruchu średniej szlachty (tzw. ruch albo obóz egzekucyjny). Zwalczał rozdawnictwo dóbr królewskich i dzierżawienie tych dóbr. Bronił przepisów o niepołączalności urzędów oraz zaprowadzenia porządku w urzędzie starosty, który miał stać się prawdziwym obrońcą prawa w terenie.

W ciągu kolejnych 30 lat Mikołaj brał aktywny udział w życiu politycznym kraju, uczestniczył w 22 z 25 sejmów z lat 1550-1583. Wiele razy wybierano go do przedstawiania królowi i senatorom postulatów izby poselskiej, której był wielokrotnym marszałkiem (m.in. 1556, 1556/1557, 1558/1559, 1563). Mikołaj Sienicki aż 9 razy był marszałkiem izby poselskiej, nikt przed nim ani po nim w czasach I RP nie był obdarzony takim zaufaniem przez sejm. Cechowało go systematyczne myślenie i zmysł syntezy. Był też wybitnym znawcą prawa parlamentarnego, a gdy trzeba było spierał się z królem i senatorami o prerogatywy sejmu.

Na sejmie lubelskim 1569 gorący zwolennik unii Polski z Litwą.

Sienicki często i wcześniej krytykował kler, m.in. za zależność od Rzymu, był zwolennikiem utworzenia kościoła narodowego^[2].

Patron Akademii Rakowskiej.

Mimo swej pozycji w państwie nigdy nie wykorzystał jej do pomnożenia majątku ani do zdobycia urzędów. W czasach, gdy majątek i tytuły były głównym celem szlachty, jedynym urzędem, jaki miał, było podkomorstwo chełmskie.

[edytuj] Konfederacja

Sienicki był jednym z inicjatorów konfederacji i głównych zwolenników uchwalenia praw dotyczących tolerancji religijnej. Podczas obrad ostro zaatakował kler, zarzucając mu odwlekanie elekcji i zaprotestował przeciw przywłaszczaniu sobie przez arcybiskupa gnieźnieńskiego tytułu prymasa i interrexa. Protest miał też charakter antymagnacki, gdyż głosił, iż "przodkowania nie przyznajemy księdzu (!) arcybiskupowi ani panom rządów"^[3].

[edytuj] Pierwsze elekcje

Sienicki jako przedstawiciel ruchu egzekucyjnego był przeciwnikiem obozu magnackiego. Sprzeciwiał się planom wyboru Habsburga. Trudno powiedzieć kogo popierał podczas pierwszej wolnej elekcji. Źródła nie przekazują takich informacji. Po ucieczce Henryka Walezego, nakłaniał szlachtę do poparcia tzw. "Piasta". Był inicjatorem elekcji Anny Jagiellonki i Stefana Batorego. Wobec rozdwojenia elekcji, zorganizował pieniądze na sprowadzenie Batorego do Polski i doprowadził do jego koronacji. Po śmierci Zygmunta Augusta współtwórca artykułów henrykowskich i projektu utworzenia Trybunału Koronnego. Jako arianin domagał się zwołania soboru narodowego pod przewodnictwem monarchy i uczestniczył w przygotowaniu różnowierczej konfederacji warszawskiej. Współpracując z kanclerzem Janem Zamoyskim był rzecznikiem wzmocnienia państwa przez usprawnienie władzy wykonawczej i wymiaru sprawiedliwości.

Mikołaj Sienicki zmarł w 1581 roku.

[edytuj] Cytaty

• ...stąd sława dobra, stąd zapłata od Pana Boga roście. Nowinać to u innych narodów i w innych państwach, bo tam drudzy rozdrapują, drudzy rozłączają. Ty, królu, wszystko złączasz i spajasz tak, jakoby to na wieki trwało^[4].

[edytuj] Źródła

[edytuj] Przypisy

1. ↑ http://edu.apple.pl/krasnystaw/powiat/powiat/kalend.htm
2. ↑ Baron S. W., Social and Religious History of the Jews. 2d Ed., Rev. and Enl. Vol 16, Columbia University Press, 1976, ISBN 0-231-08853-1, (books.google.com)
3. ↑ http://luteranie.pl/www/biblioteka/dhistoria/szkice-reform/konfederacja-warsz.htm
4. ↑ http://www.omp.org.pl/index.php?module=subjects&func=viewpage&pageid=33

[edytuj] Pozostałe

• Mikołaj Sienicki (ok. 1521-1583) na sejm.gov
• Siennica Różana

[edytuj] Czytaj też

• Stanisław Grzybowski, 1957, 'Odrodzenie i Reformacja w Polsce', t.2, "Mikołaj Sienicki. Demostenes sejmów polskich"

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Sebastian Adamkiewicz, Demostenes zapomniany. Rzecz o Mikołaju Sienickim w magazynie Histmag