Mina wytykowa
Z Wikipedii
Mina wytykowa - rodzaj uzbrojenia okrętów wojennych, używanego w drugiej połowie XIX wieku, nazywana także torpedą wytykową.
Mina wytykowa był to ładunek wybuchowy (mina) umieszczony na długiej - kilkumetrowej belce (wytyku), przytwierdzonej do dziobowej części okrętu. Stosowany był głównie na małych kutrach parowych, pierwowzorach kutrów torpedowych, na których był najefektywniejszy z powodu małych rozmiarów, ułatwiających podpłynięcie, ale także stanowił uzbrojenie większych okrętów. Przed użyciem, minę wytykową opuszczano pod powierzchnię wody. Okręt uzbrojony w minę wytykową podpływał z możliwie dużą prędkością bezpośrednio do burty wrogiego okrętu i starał się uderzyć miną w tę burtę, co powodowało wybuch miny obok części podwodnej atakowanego okrętu. Zazwyczaj używano zapalnika uderzeniowego, powodującego wybuch miny przy uderzeniu. Uzbrojenie to było jednak niebezpieczne w użyciu, gdyż wymagało podejścia na bezpośrednią bliskość atakowanego okrętu, a wybuch miny zagrażał także samemu kutrowi. Zbliżoną bronią tego okresu były także miny holowane za kutrem, jednakże okazały się mniej skuteczne i jeszcze trudniejsze w użyciu. Miny wytykowe ostatecznie zanikły z chwilą bardziej powszechnego wprowadzenia udoskonalonych torped samobieżnych.
Prawdopodobnie jako pierwsi miny wytykowe zastosowali i użyli bojowo konfederaci podczas wojny secesyjnej w USA. Po kilku nieudanych próbach, w nocy 5 października 1863 konfederacki kuter CSS "David" uszkodził w ten sposób fregatę pancerną Unii USS "New Ironsides" pod Charleston. Następnie 17 lutego 1864 konfederacki okręt podwodny CSS "Hunley", uzbrojony także w minę wytykową, zatopił slup USS "Housatonic" (mina użyta w "Hunley" odpalana była na nieco innej zasadzie, gdyż wyposażona była w harpun do wbicia jej w drewniane poszycie okrętu; po uderzeniu w burtę okrętu i przyczepieniu miny okręt podwodny miał się wycofać i odpalić minę za pomocą sznura, którym była połączona z okrętem podwodnym). Z kolei, w nocy z 27 na 28 października 1864 kuter parowy Unii (kapitan William B. Cushing) zatopił konfederacki okręt pancerny CSS "Albemarle" na rzece Roanoke.
Następnie, siły rosyjskie pod dowództwem wiceadmirała Stiepana Makarowa intensywnie używały bojowo kutrów z minami wytykowymi podczas wojny rosyjsko-tureckiej w 1877 roku. Kutry takie zatopiły nocą 14 maja (wg kalendarza juliańskiego) 1877 turecki monitor "Seyfi" na Dunaju.
