Monarchianizm
Z Wikipedii
Monarchianizm (gr. μόνος Αρχή jedna zasada) nurt doktrynalny we wczesnym chrześcijaństwie, zakładający jedność Boga, zarówno jedność substancji, jak i osoby ontycznej. Dzielił się na dwa kierunki:
- Monarchianizm dynamiczny (adopcjanizm).
Głoszona w Rzymie ok. 190 roku przez kupca Teodota z Bizancjum nauka o człowieczeństwie Jezusa narodzonego z Maryi i Ducha Świętego. Zgodnie z nią Jezus podczas chrztu w Jordanie otrzymał moc bożą (dynamis) która działała w nim aż do ukrzyżowania a będącą działaniem samego Boga. Chrzest Jezusa jest więc momentem zaadoptowania go jako syna przez Boga Ojca. Doktryna została potępiona przez biskupa Rzymu Wiktora I.
- Monarchianizm modalistyczny (patrypasjanizm).
Pogląd głoszący, że Bóg jest jedną osobą w sensie ontycznym, jednak objawił się światu na trzy różne sposoby, najpierw jako Ojciec w roli stworzyciela w ST, potem jako Syn w roli zbawiciela, i na koniec jako Duch Święty w roli Parakleta. Nie są to jednak różne osoby ontyczne a jedynie modi, czyli przejawy tej samej osoby jednego Boga. Dodatkowo według modalistów modi nie są równe, modus Ojca jest wyższy od modusa Syna, a ten jest wyższy od modusu Ducha.
Poglądy modalistów opisał Ireneusz z Lyonu wkładając w usta legendarnego założyciela modalizmu Szymona Maga (wspomnianego przez Dzieje Apostolskie) słowa:
- ..wprawdzie pośród Żydów zjawia się jako Bóg Ojciec, w Samarii zstąpił z nieba jako Syn Boży, do innych zaś ludów przybył jako Duch Święty, ale w rzeczywistości jest tylko jedną i tą samą Najwyższą Potęgą. (Ireneusz z Lyonu, Przeciw heretykom,I,23)
Modalizm zapoczątkował w Azji Mniejszej Noetos (ok 200) a w tym czasie poglądy modalistyczne upowszechnili na Zachodzie Prakseasz i Sabeliusz.
Zobacz też:
