Moralność pani Dulskiej
Z Wikipedii
Moralność pani Dulskiej - dramat z 1906 r., jedno z najważniejszych dzieł Gabrieli Zapolskiej. Pełna nazwa utworu to: Moralność pani Dulskiej - tragifarsa kołtuńska.
Spis treści |
[edytuj] Bohaterowie utworu
- Aniela Dulska - tytułowa "pani Dulska".
- Felicjan Dulski - jej mąż
- Zbyszko - syn Dulskiej, romansuje z Hanką
- Hesia i Mela - córki Anieli i Felicjana
- Hanka - służąca w domu Dulskich
- Juliasiewiczowa - radczyni, krewna Dulskiej
W dziele występują także: Tadrachowa (matka chrzestna Hanki) oraz Lokatorka kamienicy Dulskich.
[edytuj] Geneza
Moralność pani Dulskiej powstała w ciągu kilkunastu dni na przełomie października i listopada 1906 roku. Premiera odbyła się w grudniu, w Teatrze Miejskim w Krakowie.
[edytuj] Czas i miejsce akcji
Akcja utworu rozgrywa się na początku XX wieku we Lwowie, w salonie państwa Dulskich. Autorka w didaskaliach informuje o umeblowaniu wnętrza: "Dywany, meble solidne... Rogi obfitości, sztuczne palmy, landszaft haftowany za szkłem... Stara piękna serwantka mahoniowa i empirowy ekranik. Lampa z abażurem z bibuły, stoliki, a na nich fotografie". W niektórych późniejszych adaptacjach akcja rozgrywa się w Krakowie.
[edytuj] Problematyka dzieła
Sztuka Zapolskiej jest tragifarsą, czyli połączeniem elementów komedii z elementami tragedii. Główna bohaterka - Aniela Dulska - jest postacią obłudną, chciwą, zachłanną, nie potrafi okazać grama życzliwości, gardzi ludźmi biednymi, słabymi i wrażliwymi. Przymyka oko na romans jej syna z Hanką, aby tylko ten nie włóczył się nocami po lokalach (w rzeczywistości Dulska nie wyobraża sobie małżeństwa Zbyszka z Hanką, uważałaby to za hańbę dla jej rodziny i splamienie honoru). Problem pojawia się gdy Hanka zachodzi w ciążę.
[edytuj] Problem miejsca akcji — Kraków i Lwów
Pierwotnie akcja utworu została umieszczona we Lwowie. Jednakże na potrzeby przedstawienia premierowego w Krakowie akcja utworu została przeniesiona przez autorkę do tego miasta (dotyczyło to odniesień do rozmaitych miejsc). Później sztukę wystawiano w innych miastach i w zależności od tego, z którą wersją miał reżyser do czynienia akcja była umieszczana we Lwowie lub Krakowie. Dramat został wydany drukiem przez wydawnictwo Olgebrandt w 1908 r. i była to wersja z akcją we Lwowie. Kolejne wydanie (wydawnictwo Lektor) z 1921 r. oparte zostało na jednym z odpisów wykonanych dla potrzeb krakowskiego teatru — akcja umieszczona została w Krakowie. Z uwagi na to, że użyto odpisu prawdopodobnie przeznaczonego dla suflera, wydanie to odznaczało się pominięciem wiekszości didaskaliów; ponadto było dość niechlujne (liczne błędy językowe). Późniejsze wydania aż do 1987 r. wywodziły się przeważnie z tego wydania z tym, że usuwano z nich błędy językowe oraz w mniejszym lub wiekszym stopniu uzupełniano didaskalia. Dlatego też wszystkie ekranizacje dramatu mają akcję umieszczoną w Krakowie. W 1988 r. wydany został tekst pochodzący z Olgebrandta z akcją we Lwowie. Obecne wydania w zależnosci od pochodzenia źródła mogą mieć akcję umieszczoną we Lwowie lub Krakowie.
