Z Wikipedii
Nagietek lekarski (Calendula officinalis L.), pazurki (Mazowsze), miesięcznica (Wlkp.), paznokietki (krakowskie) - gatunek rośliny jednorocznej należącej do rodziny astrowatych (Asteraceae Dumort). Prawdopodobnie pochodzi z terenów śródziemnomorskich lub Iranu, gdzie spotykany jest do dzisiaj na stanowiskach naturalnych. W Polsce uprawiany i efemerofit.
[edytuj] Charakterystyka
- Pokrój
- Roślina zielna.
- Łodyga
- Wzniesiona, bogato ugałęziona, pokryta miękkimi, gruczołkowatymi włoskami, żeberkowana o charakterystycznym zapachu, wysokość do 50 cm, łatwo łamliwa.
- Liście
- Skrętoległe, gęsto osadzone, dolne szerokołopatkowate, krótkoogonkowe; górne szerokolancetowate, siedzące, obejmujące łodygę.
- Kwiaty
- Zebrane w koszyczki na szypułkach, barwy pomarańczowej lub żółtej, kwitnące od kwietnia aż do sierpnia. Kwiaty brzeżne słupkowe (o słupku dwuznamionowym), nibyjęzyczkowe, ustawione w 2-3 szeregach (wyłączając odm. pełnokwiatowe, uważane w uprawie za najcenniejsze), owocujące. Kwiaty wewnętrzne rurkowate, obupłciowe o 5 pręcikach i dolnym słupku, bezpłodne. Koszyczki mają przyjemny, balsamiczny zapach.
- Owocem
- Jest sierpowato wygięta niełupka. Zewnętrzne niełupki są żółtawobrunatne, z długim prostym noskiem, ku środkowi niełupki stają się jaśniejsze, wygięte, na grzbiecie kolczaste. Roślina sama łatwo się rozsiewa, pozostając na stanowisku szereg lat. Wielkość niełupek jest bardzo zmienna MTN wynosi od 8 do 15 g.
- Korzeń
- Palowy, mocno rozgałęziony.
[edytuj] Zastosowanie
- Roślina ozdobna : uprawiana w ogrodach lub zdziczała.
- Sposób uprawy: rozmnaża się ją przez siew (koniec marca, początek kwietnia), zasypując nasiona ziemią na grubość 1 - 1,5 cm.
- Roślina lecznicza :
- Surowiec zielarski: Kwiaty brzeżne (języczkowe) nagietka (bez dna kwiatostanowego) - Flos Calendule (Flos sine calicis) (Polska farmakopea dopuszcza do obrotu tylko kwiaty języczkowe o pomarańczowej barwie.)
- Skład: olejek eteryczny do 0,02%, flawonoidy, kartenoidy, związki trójterpenowe (saponzydy): arnidiol i faradiol, śluzy, związki żywicowe, gorycze, kwas jabłkowy i inne.
- Działanie: Zewnętrznie stosuje się zwykle alkoholowe i olejowe wyciągi z kwiatów nagietka, ponieważ podstawowe związki czynne nie rozpuszczają się w wodzie. Podaje się je w różnych uszkodzeniach skóry, jak kontuzje, rany, wrzody, stłuczenia i obtarcia naskórka, a także w owrzodzeniach żylakowych, zapaleniu skóry, żylakach odbytu, oparzeniach, ranach pooperacyjnych, odmrożeniach, wysypkach skórnych i innych. Przetwory z nagietka stosuje się do celów kosmetycznych w postaci maseczek, mleczka, kremu, pasty, szamponu i olejku na cerę suchą, łuszczącą się i skłonną do infekcji, zaczerwienienia i pękania. Stosuje się również na błony śluzowe jako środek przeciwzapalny i bakteriobójczy, przeciw rzęsistkom (irygacje i tampony), a nawet we wczesnych stanach nowotworowych w porozumieniu z onkologiem.
Wewnętrznie zaleca się przetwory z nagietka w nieżycie żołądka i jelit, a zwłaszcza w przewlekłym i opornym na inne leki wrzodzie żołądka i dwunastnicy oraz we wrzodziejących zapaleniu jelita grubego. Również w stanach zapalnych dróg żółciowych spowodowanych infekcją, w niedomodze wątroby i upośledzeniu jej czynności po przebytym wirusowym zapaleniu lub uszkodzeniu przez trujące związki (np. toksyny grzybów). Pomocniczo i w skojarzeniu z innymi lekami podaje się je w nieoperacyjnych postaciach raka żołądka, stanach przednowotworowych w przewodzie pokarmowym (np. długo utrzymującym się zapaleniu błon śluzowych, owrzodzeniu z krwawieniami, braku poprawy po innych lekach) itp. Dobre wyniki osiąga sie w zaburzeniach miesiączkowania połączonych z bólem, ogólnym osłabieniem, zawrotami głowy, a także w dolegliwościach okresu przekwitania (klimakterium). Należy jednak pamiętać, że w niektórych z wymienionych chorób konieczna jest stała opieka lekarska i okresowe kontrole postępów leczenia. Badania naukowe upoważniają, by zalecać nagietek, w połączeniu z innymi ziołami, do stosowania w ogólnym ubytku sił i odporności na zakażenia bakteryjne i wirusowe oraz przewlakłych i nie poddających się innym lekom dolegliwościach różnych narządów wewnętrzych, w tym także serca.
[edytuj] Ciekawostki
- Pierwsze wzmianki o zastosowaniu nagietka w medycynie pochodzą z XII w.[1]
- W przeszłości liście były wykorzystywane jako warzywo.
- Z kwiatów brzeżnych otrzymuje się barwnik stosowany w przemyśle spożywczym do barwienia tłuszczów (margaryn) i żółtych serów.
- Nagietkowi od wieków przypisuje się właściwości magiczne. Jego wysuszone płatki rozsypane pod łóżkiem czy włożone pod poduszkę w płóciennym woreczku przynosić mają spokojny sen. Noszone zaś w pomarańczowym woreczku na wysokości splotu słonecznego, odpędzać mają wszelkie lęki, zwidy i strachy.
- Kwiat nagietka może służyć jako barometr, pozwala bowiem przewidywać pogodę. Jeśli rano przed godziną 9.00 płatki nagietka są rozchylone i ułożone równolegle do ziemi, oznacza, to, że w tym dniu nie będzie deszczu.
Przypisy
- ↑ Hildegarda z Bingen w swej recepcie na zatrucie z roku 1150 pisze: kto by zjadł truciznę, albo gdy kogoś chciano otruć, niech zaparzy nagietka w wodzie, wyciśnie go i ciepły położy na żołądek. Nagietek truciznę rozrzedzi i wypędzi z wnętrzności. Potem niech chory zagotuje wino i wrzuci doń trochę nmagietka, a to znowu zagotuje i wypije. W ten sposób z jego ciała wyjdzie wszystko, co było trucizną, albo przez nos, albo w ślinie wykasłanej i wyplutej.
Galeria zdjęć i grafik
.jpg/200px-Marigold_side_(aka).jpg)
