Narodnyj Dim w Przemyślu
Z Wikipedii
Narodnyj Dim (Dom Ludowy) w Przemyślu - budynek zbudowany w Przemyślu przy ulicy Kościuszki 5 w latach 1901-1904 ze składek przemyskich Ukraińców, przeznaczony na cele kulturalno-oświatowe.
Inicjatorem budowy był dr Teofil Kormosz, który przeznaczył na ten cel cały dochód z napisanej przez siebie książki. Inwestorem było nowo utworzone Towarzystwo Narodnyj Dim w Przemyślu.
Ukraińcy kupili działkę ze starymi zabudowaniami, wyburzyli je i postawili wielką kamienicę, w której znalazła się w niej m.in. sala teatralna na 400 miejsc, restauracja i biuro.
W latach 1904-1939 i 1945-1947 w Narodnym Domie miały siedzibę ukraińskie organizacje i stowarzyszenia kulturalne, ekonomiczne, polityczne. Działały teatr i kino, była restauracja, sklepy i magazyny.
W 1946 zaczęły się masowe wywózki osób narodowości ukraińskiej z Przemyśla, a 20 listopada 1948 Sąd Powiatowy orzekł, że majątek osób wysiedlonych do ZSRR zgodnie z dekretem z dnia 5 września 1947 zostaje przejęty przez Skarb Państwa. W 1950 miała miejsce formalna likwidacja Towarzystwa Narodnyj Dim w Przemyślu.
Związek Ukraińców w Polsce zaczął starania o jego zwrot na początku lat 90. W styczniu 2004 wojewoda podkarpacki wydał zgodę na przejęcie budynku na własność przez Gminę Miejską Przemyśl. Obecnie Związek Ukraińców w Polsce wynajmuje część kamienicy. W czasie wizyty prezydenta Ukrainy Wiktora Juszczenki w 2005 roku padły obietnice zwrotu budynku, jednak do marca 2008 nic się w sprawie nie zmieniło. W międzyczasie stan techniczny budynku znacznie się pogorszył wskutek pożaru oraz rozszczelnienia instalacji wodnej.
