Niwka (dzielnica Sosnowca)

Z Wikipedii

	Niwka
	dzielnica Sosnowca

Status

dzielnica

Założono

1775/1785 (prawa miejskie)

W granicach miasta

od 1953

Położenie

50° 14'34'' N
19° 9'36'' E

Położenie na planie Sosnowca

Niwka to południowa, wielka dzielnica Sosnowca, w latach 1916 - 1953 samodzielna gmina w powiecie będzińskim.

Graniczy od północy z Dańdówką, od wschodu i południa z Jęzorem, którą to granicę wyznacza przepływająca tutaj rzeka Biała Przemsza, do której na styku dzielnic uchodzi rzeka Bobrek a od zachodu z Modrzejowem i Dębową Górą.

Wschodnią częścią przebiega droga ekspresowa S1 nie posiadająca tutaj węzła a południową droga krajowa nr 79 spełniająca na tym odcinku charakter drogi lokalnej.

W dzielnicy wyodrębnia się:

Bobrek
Bór
Pawiak
Wygoda (będąca w rzeczywistości historycznym przysiółkiem Dębowej Góry)

[edytuj] Historia

przed 1581 - powstanie wsi ^[1]
poł. XVIII w. - po 1775 - powstanie wsi targowej ^[2]
1775/1785 - powstanie miasta Niwek. Niepewny fakt uzyskania praw miejskich, być może miasteczko funkcjonowało wyłącznie w oparciu o prawo targowe. ^[2] Charakter miasta: niewielkie miasteczko nadgraniczne o funkcjach miasta - wrót. Miasteczko zlokalizowane w mikro - konurbacji feudalnej o funkcjach usługowych - (Inne ośrodki zespołu miejskiego: Mysłowice, Modrzejów). ^[2]
1801 - odebranie praw miejskich ^[3]
początek XIX w. - rozwój lokalnego górnictwa w rejonie Bobrka
I poł. XIX w. - budowa Huty "Henryków" (obecnie dawna FMG "Niwka") oraz osiedla patronackiego dla pracowników huty ^[4]
lata 30. XIX w. - budowa nowoczesnej drogi do Dąbrowy Górniczej (ob. ul. Wojska Polskiego) ^[4]
II poł. XIX w.- XX w. - rozwój górnictwa i przemysłu
1916 - okupacyjne władze austriackie powołują gminę Niwka
1931 - Liczba ludności: 5752 mieszkańców ^[2]
lata 20. i 30. XX w. - próby utworzenia miasta: Niwka-Modrzejów poprzez nadanie praw miejskich gminie Niwka oraz przyłączenie do niej Modrzejowa, pod względem administracyjnym leżącego w granicach Sosnowca ^[2]
1938, 1 sierpnia - uruchomienie pierwszego połączenia autobusowego na trasie Śródmieście Sosnowca - Mysłowice
1947 - uzyskanie statusu gminy wiejskiej o miejskich uprawnieniach finansowych ^[2]
1953, 12 września - włączenie gminy (wraz z os. Jęzor) do Sosnowca ^[2]
1954, 30 kwietnia - uruchomienie połączenia tramwajowego na trasie Śródmieście Sosnowca - Mysłowice

[edytuj] Zabytki

Kościół pw. św. Jana Chrzciciela

Kościół pw. św. Jana Chrzciciela - do końca XVIII w. kaplica mszalna, od 1787-1788 przebudowa obiektu na murowany kościół, aktualny budynek z lat 1897-1907.

Zdewastowany układ urbanistyczny małego miasteczka feudalnego w rejonie ul. W. Polskiego, Orląt Lwowskich i A. Śliwki. Brak nawiązań przestrzennych do pierzeji rynkowych. ^[2]

Zdewastowany układ urbanistyczno-architektoniczny założenia przemysłowo-mieszkalnego Henryków. Pojedyncze obiekty: m.in. część zabudowy na terenie dawnej FMG, budynek dawnego żłobka. ^[4]

Obiekty historyczne nieistniejące:
- Ratusz murowany w narożniku SW/NW dawnego rynku, jednokondygnacyjny: obiekt wybudowany w II poł. XVIII w. nie istnieje od XX w. ^[2]
- Karczma murowano-drewniana funkcjonowała w okresie od XVIII do XIX w. ^[2]
- Magazyny solne: obiekty murowane na S od rynku tuż przy nurcie Białej Przemszy: XVIII-XX w. ^[2]
- Stary cmentarz: najpewniej w rejonie dzisiejszego kościoła: XVIII-pocz. XIX w.? ^[2]

[edytuj] Inne obiekty i miejsca

AKS Górnik Niwka Sosnowiec

Kąt Trzech Cesarzy lub Trójkąt Trzech Cesarzy. Styk granic zaborów austriackiego z rosyjskim oraz pruskiego Śląska. Miejsce to znajduje sie na terenie dzielnicy Niwka w Sosnowcu w miejscu połączenia się rzek: Czarnej i Białej Przemszy. Na terenie Sosnowca zlokalizowana jest część "rosyjska" i "austriacka", a na terenie Mysłowic część "pruska" dawnego trójpogranicza: pocz. XIX - pocz. XX wieku. Nie jest prawidłowe pojęcie Trójkąt (ponieważ org. Ecke); nie jest poprawne pogranicze trzech zaborów (Śląsk nie był przyłaczony do Prus w ramach, któregokolwiek z 3 zaborów) ^[5] Najkorzystniej dostać się tam. ok. 1 km ścieżką wzdłuż prawego wału Białej Przemszy od strony Orląt Lwowskich lub od strony Mysłowic lasem: od Brzęczkowic lub Słupnej. Nad miejscem tym dominuje obecnie wiadukt kolei piaskowej.

[edytuj] Przypisy

↑ Rejestr powiatu proszowickiego
↑ ^2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 ^2,11 Krzysztofik Robert ; Rocznik Sosnowiecki, 2004; 2005
↑ Ładogórski Tadeusz, Przeszłość demograficzna Polski, 1967
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Dumała Krzysztof, Przemiany przestrzenne miast i rozwój osiedli...,1974
↑ Źródło: Sulik A., Historia Mysłowic, 2001