Ołeksandr Dowżenko
Z Wikipedii
Ołeksandr Dowżenko (ukr. Олександр Петрович Довженко, ros. Александр Петрович Довженко), ur. 11 września 1894 w Sośnicy w obwodzie czernihowskim, Ukraina, zm. 25 listopada 1956 w Moskwie - ukraiński reżyser, scenarzysta i producent filmowy, jeden z pionierów kina ukraińskiego, pisarz.
W 1914 ukończył hłuchiwskie kolegium nauczycielskie. W latach 1917-19 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Kijowie, a w 1922-23 udoskonalał warsztat w Berlinie. W 1923-26 pracował jako ilustrator w gazecie "Wisti WUCBK" ("Вісті ВУЦВК") w Charkowie. Tworzył poetyckie obrazy o tematyce rewolucyjnej, później także o wymowie propagandowej. Obok Siergieja Eisensteina i Wsiewołoda Pudowkina uważany za najwybitniejszego twórcę kina radzieckiego.
W swoich filmach poetycko-filozoficznych o podłożu ekspresjonistycznym nawiązywał do tradycji ludowej i kina poetyckiego m.in. w najbardziej znanym jego filmie Ziemia (Земля, 1930). Był autorem wielu innowacji warsztatowych, zwłaszcza w zakresie montażu.
Dowżenko zmuszony był do realizowania wielu filmów w poetyce socrealizmu, a jego dokument Wyzwolenie (Визволення) z l. 1939-1940, który dotyczył najazdu ZSRR na Polskę, okazał się banalnym plakatem patetyczno-propagandowym.
Zrealizował także filmy Wasja-reformator (Вася-реформатор, 1925), Jahidky kochanja (Ягідки кохання, 1926), Sumka dypkurjera (Сумка дипкур'єра, 1927), Zwenyhora (Звенигора, 1928), Arsenał (Арсенал, 1928), Iwan (Іван, 1932), Aerohrad (Аероград, 1935), Szczors (Щорс, 1939). W okresie wojny Dowżenko zrealizował filmy Bytwa za naszu Radjańsku Ukrajinu (Битва за нашу Радянську Україну, 1943) і Peremoha na Prawobereżnij Ukrajini (Перемога на Правобережній Україні, 1945).
Dowżenko znany jest również jako pisarz i publicysta. Jest autorem opowiadań Maty (Матu), Pered bojem (Перед боєм), Wolja do żytja (Воля до життя). Ugruntował w literaturze ukraińskiej gatunek opowieści filmowej, tworząc takie utwory jak Poema pro more (Поема про море, 1950) i Zaczarowana Desna (Зачарована Десна, 1954-1955). Duże znaczenia dla zrozumienia twórczości Dowżenki ma niedawno opublikowany Dziennk (Щоденник), który zbiera notatki ułożone w chronologicznym porządku - czytane razem tworzą pamiętnik.
[edytuj] Filmografia
[edytuj] Jako reżyser
- 1926 Love's Berries/ Ягoдка Любви
- 1926 Vasya the Reformer/ Вася - реформатор
- 1927 The Diplomatic Pouch/ Сумка дипкурьера
- 1928 Zwienigora (Zvenigora/ Звенигора)
- 1928 Arsienał (Arsenal/ Арсенал)
- 1930 Ziemla (Earth/ Зeмля)
- 1932 Iwan (Ivan/ Ивaн)
- 1935 Aerograd (Aerograd/ Аэроград)
- 1939 Bukovyna: a Ukrainian Land/ Буковина, земля Украинская
- 1939 Szczors (Shchors/ Щopc)
- 1940 Liberation/ Освобождение
- 1943 Battle for Soviet Ukraine/ Битва за нашу Советскую Украину
- 1945 Soviet Earth/ Cтpaнa poднaя
- 1945 Victory in the Ukraine and the Expulsion of the Germans from the Boundaries of the Ukrainian Soviet Earth/ Победа на Правобережной Украине и изгнание немецких захватчиков за пределы украинских советских земель
- 1948 Miczurin (Michurin/ Мичурин)
- 1949 Farewell, America
- 1959 Poem of the Sea/ Поэма о море
