Organy Wilhelma Sauera w kościele parafialnym pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Bydgoszczy
Z Wikipedii
Organy w kościele pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Bydgoszczy to mechaniczny instrument posiadający trzy manuały i pedał, trakturę mechaniczną, wiatrownice stożkowe oraz 42 głosy.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Obecnie istniejący kościół parafialny pw. św. Apostołów Piotra i Pawła został zbudowany w latach 1872-1876, według projektu berlińskiego architekta Fryderyka Adlera, dla niemieckiej gminy Ewangelicko-Unijnej. Rok po zakończeniu budowy, kościół wyposażono w duże, liczące 42 głosy, organy, wykonane przez renomowaną firmę organmistrzowską Wilhelma Sauera z Frankfurtu nad Odrą.
Podczas I wojny światowej skonfiskowano na cele wojenne cynowe piszczałki prospektowe, zastępując je obecnymi, wykonanymi z blachy cynkowej.
Podczas działań II wojny światowej, w styczniu 1945 roku, uszkodzony został kościół wraz z jego wyposażeniem. Ucierpiały organy, które zaraz po wojnie naprawiała firma Krukowskiego z Piotrkowa Trybunalskiego. Później instrumentem zajmowali się bydgoscy organmistrzowie – Józef Sobiechowski i Kazimierz Urbański. 16 października 2007 roku organy zostały wpisane do rejestru zabytków województwa kujawsko-pomorskiego.
[edytuj] Opis organów
Instrument znajduje się na drewnianym chórze muzycznym. Zespół piszczałek umieszczony został w pomieszczeniu wieżowym, otwartym do wnętrza kościoła łukiem odcinkowym. Do zachodniej ściany kościoła przylega prospekt organów, a w pomieszczeniu za instrumentem znajduje się ośmiokomorowy miech skrzyniowy. Stół gry ustawiony został na podwyższeniu przed prospektem. Organista siedzi zwrócony twarzą do ołtarza
Prospekt organów składa się z trzech wież, połączonych płaskimi polami piszczałkowymi. Cokół instrumentu, ukształtowany został w formie neoromańskiej, a jego częścią są dwa, rzeźbione przeźrocza w formie rozbudowanych triforiów.
Wnętrze instrumentu składa się z trzech poziomów. Na pierwszym znajdują się abstrakty traktury mechanicznej. Tuż za prospektem, na drugim i trzecim poziomie rozmieszczone są piszczałki drugiego manuału - hauptwerku. W głębi szafy, również na drugim i trzecim poziomie znajduje się sekcja trzeciego manuału - oberwerku. W szafie ekspresyjnej położonej we wnętrzu instrumentu zamknięte są piszczałki żaluzjowego, pierwszego manuału. Za zespołem wiatrownic manuałowych umieszczone są piszczałki sekcji pedałowej.
[edytuj] Dyspozycja instrumentu
- Manuał I - Schwellwerk:
- Geigen principal 8’
- Aeoline 8’
- Liebl. Gedackt 8’
- Liebl. Gedackt 16’
- Voix celeste 8’
- Trawers flöte 4’
- Fugara 4’
- Schalmei 8’
Tremolo
- Manuał II - Hauptwerk:
- Principal 16’
- Quintatön 16’
- Principal 8’
- Doppelflöte 8’
- Gemshorn 4’ (faktycznie rejestr 8’)
- Gamba 8’
- Octave 4’
- Spitzflöte 4’
- Rauschquinte 2 2/3 2’
- Mixtur 3-5 fach
- Cornett 4 fach
- Progress. harmon. 2-3 fach
- Trompete 8’
- Manuał III - Oberwerk:
- Principal 8’
- Bourdon 16’
- Salicional 8’
- Rohrflöte 8’
- Gedeckt 8’
- Octave 4’
- Flute octaviante 4’
- Nassard 2 2/3’
- Piccolo 2’
- Progressio 2-5 fach
- Klarinette 8’
- Pedał:
- Major Bass 32’
- Octavbass 8 ‘ (faktycznie 16’)
- Portunal 8’ (16’ smyczkujący)
- Subbas 16’
- Violoncello 8’
- Bass flöte 8’
- Principal 8’
- Octave 4’
- Posaune 16’
- Trompete 8’
Instrument wyposażony jest w urządzenia dodatkowe:
- Manual coppel (III/II)
- Manual coppel (I/II)
- Pedal coppel (II/P)
- Colectiv pedal (I)
- Colectiv pedal (II)
- Colectiv pedal (III)
- Colectiv pedal (P)
- Colectiv schweller (wałek crescendowy)
- Żaluzja (2 pozycje – zamknięta i otwarta)
[edytuj] Stan obecny
Obecnie instrument wymaga kapitalnego remontu. Koszt prac przekracza możliwości parafii. Z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Miasta Bydgoszczy rozpoczęła się akcja społeczna Ratujemy organy, mająca na celu zebranie funduszy na renowacje organów Sauera.
