Półpasiec

Z Wikipedii

	Półpasiec [herpes zoster]
(herpes zoster)
ICD-10:	B02
B02.0 Zapalenie mózgu w półpaścu (G05.1*)
B02.1 Zapalenie opon mózgowych w półpaścu (G02.0*)
B02.2 Półpasiec z zajęciem innych części układu nerwowego
B02.3 Półpaścowa choroba gałki ocznej
B02.4 {{{X.4}}}
B02.5 {{{X.5}}}
B02.6 {{{X.6}}}
B02.7 {{{X.7}}}
B02.8 Półpasiec z innymi powikłaniami
B02.9 Półpasiec bez powikłań

Półpasiec - wykwity na szyi.

Półpasiec (łac. Herpes zoster) - ostra wirusowa choroba zakaźna, której czynnikiem wywołującym jest wirus varicella zoster. Jest to ten sam wirus, który wywołuje ospę wietrzną. Częściej zapadają na półpasiec osoby dorosłe, a zachorowalność wzrasta z wiekiem. Schorzenie występuje u osób, które przebyły w przeszłości ospę wietrzną i u których doszło do reaktywacji utajonego zakażenia w zwojach czuciowych lub zakażenie nastąpiło w wyniku zetknięcia się z chorym na wietrzną ospę.

Zarażenie się samym półpaścem jest wątpliwe, chociaż rzeczywiście z wydzieliny izoluje się wirusa VZV. Kontakt z wydzieliną może jednak spowodować zachorowanie na ospę wietrzną (u osoby, która nie chorowała lub nie była szczepiona), natomiast jest bardzo mało prawdopodobne zarażenie się półpaścem od drugiej osoby. Zwykle jest to przypadkowa zbieżność czasowa, czasem wynika to ze wspólnej dla chorych przyczyny osłabionej odporności (np. małżeństwo w okresie po przechorowaniu grypy). Czynniki wywołujące reaktywację zakażenia nie są w pełni poznane, ale generalnie dochodzi do niej

u osób z osłabioną odpornością
przy poważnych infekcjach
leczeniu immunosupresyjnym
chorobami nowotworowymi
w okresach stresów i osłabienia
po szczepieniu.

Czasami powód nie jest uchwytny. Dla normalnej, zdrowej osoby, która przechorowała ospę, kontakt z chorym na półpaśca nie będzie stanowił zagrożenia. Warto jednak osłonić wykwity, a osoba, która nie chorowała na ospę, powinna kontakty z chorym na półpaśca ograniczyć, nawet jeśli wykwity są osłonięte.

Okres wylęgania wynosi 3 — 5 tygodni.

[edytuj] Objawy i przebieg

Zmiany skórne: pęcherzyki i pęcherze surowicze na podłożu rumieniowym są zgrupowane lub rozsiane w obrębie zajętego segmentu; pomiędzy nimi mogą istnieć poletka skóry niezmienionej. Najczęstszą lokalizacją jest twarz, zwłaszcza górna jej część (okolica unerwiona przez nerw oczny — pierwszą gałąź nerwu trójdzielnego). Często zmiany występują na tułowiu, głównie na klatce piersiowej w obrębie dermatomów. Zazwyczaj występują po jednej stronie ciała i nie przekraczają linii środkowej twarzy lub tułowia.

Zmiany skórne są zwykle poprzedzone pieczeniem, swędzeniem, mrowieniem i dokuczliwymi bólami, które mogą się utrzymać w ciągu całego okresu trwania choroby (2 — 3 tygodnie). U osób starszych neurobóle mogą się utrzymywać przez wiele miesięcy po ustąpieniu zmian skórnych (tzw. neuralgia popółpaścowa), i mogą mieć charakter nawrotowy, nawet po wielu latach od zachorowania.

**Ewolucja zmian w półpaścu**
Dzień 1	Dzień 2	Dzień 5	Dzień 6

Niekiedy występuje złe samopoczucie, zmęczenie, rzadziej bóle głowy i gorączka.

Półpasiec na ogół pozostawia trwałą odporność. Nawroty i zmiany rozsiane powinny skłaniać do dokładnego przebadania w kierunku złośliwych chłoniaków, białaczek, innych chorób nowotworowych i schorzeń przebiegających ze spadkiem odporności.

[edytuj] Odmiany kliniczne półpaśca

Półpasiec na klatce piersiowej

krwotoczna zoster haemorrhagicus — w przypadkach o ciężkim przebiegu
oczna zoster ophthalmicus — ze zmianami owrzodzenia rogówki
uogólniona lub rozsiana zoster generalisatus s. disseminatus — w której oprócz typowej lokalizacji segmentalnej występują zmiany rozsiane na tułowiu;

Najczęściej towarzyszy chłoniakom i przerzutowym rakom. Inne przyczyny: immunosupresja (np. zakażenie wirusem HIV), choroby metaboliczne (cukrzyca)

zgorzelinowa zoster gangraenosus — zmiany ulegają rozpadowi z pozostawieniem zgorzelinowych owrzodzeń; przebieg zazwyczaj ciężki.

[edytuj] Powikłania

zapalenie rogówki i błony naczyniowej oka, blizny na rogówce (keratitis dendritica)
porażenie nerwów okoruchowych (n. III, IV, VI)
częściowa utrata słuchu (porażenie nerwu słuchowego — n. VIII)
porażenie nerwu twarzowego (n. VII) lub trójdzielnego (n. V)
neuralgia — podczas przebiegu półpaśca występują nerwobóle głównie okolicy lędźwiowej kręgosłupa

[edytuj] Leczenie

Leczenie obejmuje okres do zagojenia zmian skórnych oraz dokuczliwej i niekiedy długotrwałej neuralgii po półpaścu.

Zalecane jest zażywanie leków przeciwwirusowych (np. acyklowir, walacyklowir, famcyklowir).

W celu zapobieżenia neuralgii, po ustaniu wysiewu pęcherzy, wskazane są małe dawki kortykosteroidów. W wypadku silniejszych dolegliwości bólowych stosuje się karbamazepinę. W przypadkach ciężkich neuralgii, zwłaszcza u ludzi starszych, niekiedy korzystnie działają naświetlanie laserem stymulującym lub zastosowanie kremu z kapsaicyną.

Zwykle na skórę pokrytą wykwitami stosuje się miejscowo leki w postaci aerozoli i płynów o działaniu odkażającym, znieczulającym miejscowo i ściągającym.