Ospa wietrzna

Z Wikipedii

	Ospa wietrzna [varicella]
(varicella)
ICD-10:	B01
B01.0 Zapalenie opon mózgowych w ospie wietrznej (G02.2*)
B01.1 Zapalenie mózgu w ospie wietrznej (G05.1*)
B01.2 Zapalenie płuc w ospie wietrznej (J17.1*)
B01.3 {{{X.3}}}
B01.4 {{{X.4}}}
B01.5 {{{X.5}}}
B01.6 {{{X.6}}}
B01.7 {{{X.7}}}
B01.8 Ospa wietrzna z innymi powikłaniami
B01.9 Ospa wietrzna bez powikłań

Ospa wietrzna

Ospa wietrzna (łac. varicella) – najczęstsza choroba zakaźna wieku dziecięcego^{[potrzebne źródło]}, charakteryzującą się znaczną zaraźliwością. Nie należy mylić tej choroby z czarną ospą.

[edytuj] Etiologia

Ospa wietrzna spowodowana jest herpeswirusem Herpes virus varicellae, wywołującym ogólne zakażenie organizmu, a jej przechorowanie daje odporność. Jednak gdy dojdzie do obniżenia odporności organizmu może się ona ujawnić w postaci półpaśca (wirus w zwojach nerwowych pozostaje w formie uśpionej do końca życie).

[edytuj] Źródło i drogi zakażenia

Źródłem zakażenia dla człowieka jest inny człowiek. Okres wylęgania choroby wynosi 10-21 dni, średnio 14 dni, a okres zaraźliwości zaczyna się około 2-3 dni przed wystąpieniem wysypki i trwa do przyschnięcia wszystkich wykwitów.

Zakażenie ospą następuje drogą kropelkową - na skutek wdychania wydychanej przez chorego wydzieliny dróg oddechowych w okresie zaraźliwości - oraz w wyniku bezpośredniego kontaktu z wykwitem u chorego.

Na półpaśca zachorować mogą tylko ludzie, którzy już przechorowali ospę wietrzną. Zarażenie się zdrowej osoby półpaścem jest teoretycznie możliwe, ale bardzo mało prawdopodobne. Z większym prawdopodobieństwem u osoby zdrowej rozwinie się ospa, a później ewentualnie półpasiec.

[edytuj] Objawy i przebieg

Krosta ospy wietrznej

Osoba chora na ospę wietrzną

31-letni mężczyzna z ospą wietrzną

Początkowo choroba objawia się gorączką od 37-40°C, bólem głowy i ogólnym pogorszeniem samopoczucia. Są to objawy wstępne (prodromalne). Następnie na skórze pojawiają się wykwity skórne, które charakteryzują się przekształcaniem się w trakcie choroby; kolejno pojawia się:

mała, czerwona plamka, która zmienia się w
grudkę, a ta w
pęcherzyk wypełniony przejrzystym płynem, który mętnieje, tworząc
krostę, która zasychając zmienia się w
strup, odpadający od powierzchni skóry po kilku dniach.

Ewolucja ta trwa około 6 dni. Wystąpieniu wysypki często towarzyszy nasilony świąd. Wykwity pojawiają się przeważnie w 2-3 rzutach, dlatego bardzo często można zaobserwować je jednocześnie w różnych stadiach rozwoju (tzw. "obraz gwiaździstego nieba"). Najwięcej wykwitów występuje na tułowiu, a nieco mniej na twarzy i głowie oraz kończynach. Bardzo rzadko zajęte są dłonie i stopy. Zdarzają się również nieliczne wykwity na błonie śluzowej jamy ustnej, zwłaszcza podniebienia twardego i policzków.

Powikłaniem zmian skórnych może być zliszajowacenie z wytworzeniem małych bliznek.

Najczęściej choroba przebiega łagodnie (niekiedy skąpo- lub bezobjawowo) u osób dorosłych przebieg jest zwykle cięższy. U osób z upośledzeniem odporności, szczególnie dzieci, ciężki przebieg może kończyć się śmiercią. W USA przed wprowadzeniem szczepień notowano rocznie 100 śmiertelnych przypadków w związku z ospą wietrzną.

Sama ospa charakteryzuje się wyżej wspomnianą, charakterystyczną wysypką na całym ciele, natomiast droga wysypywania podczas przechodzenia półpaśca zależna jest od drogi, którą biegnie nerw - czyli z reguły wysypka występuje po jednej stronie ciała w ściśle określonym miejscu z reguły tylko w okolicach klatki piersiowej (stąd nazwa - półpasiec).

[edytuj] Powikłania

Najczęstszym powikłaniem jest bakteryjne zakażenia skóry, spowodowane zakażeniem uszkodzeń naskórka przez wykwity; po wygojeniu pozostawiają blizny. Osoby dorosłe mogą zapadać na zapalenie płuc.

Powikłaniem może być:

zapalenie ucha środkowego
zapalenie węzłów chłonnych
zapalenie mózgu.

[edytuj] Wady wrodzone

W przypadku ekspozycji matki w ciąży na wirus varicella-zoster może dojść do różnych powikłań u dziecka:

Uszkodzenie mózgu: zapalenie mózgu, mikrocefalia, wodogłowie, aplazja mózgu
Wady oczu (szypuła oczna, pęcherzyki soczewki), małoocze, zaćma wrodzona, chorioretinitis, atrofia nerwu wzrokowego
Inne zmiany neurologiczne: uszkodzenie piersiowego i lędźwiowo-krzyżowego odcinka rdzenia kręgowego deficyty motoryczne i sensoryczne, brak odruchów ścięgnistych głębokich, anizokoria lub zespół Hornera
Wady innych części ciała: hipoplazja kończyn górnych i dolnych, dysfunkcja zwieracza odbytu i pęcherza moczowego
Zmiany skórne: (bliznowate) zmiany skórne, hipopigmentacja

[edytuj] Profilaktyka

Izolacja osób wrażliwych na zakażenie (trudne i niepraktyczne).

W niektórych krajach dostępne są szczepienia ochronne przeciw ospie wietrznej (w tym w Polsce).

Osobom z kontaktu z osobą chorą, takim z dużym ryzykiem ciężkich bądź śmiertelnych powikłań podaje się surowicę (uodparnianie bierne).

[edytuj] Leczenie

Objawowe leczenie skierowane jest na złagodzenie świądu (leki miejscowe i ogólne) i polega na:

leżeniu w łóżku podczas gorączki;
częstej zmianie ubrania i kąpielach w płynach odkażających (letnia woda z dodatkiem: nadmanganianu potasu, sody oczyszczonej (1 łyżeczka na litr wody) lub siemienia lnianego);
podawaniu leków przeciwgorączkowych (NIE stosuje się salicylanów - np. aspiryny - ze względu na możliwość wystąpienia zespołu Reye’a);
wykwity należy smarować pudrami lub płynami ograniczającymi swędzenie;
u osób z zaburzeniami odporności, zwłaszcza u dorosłych, stosuje się Acyklowir (lek przeciwwirusowy), który skraca czas trwania choroby i zapobiega powikłaniom.

[edytuj] Bibliografia

Pediatria. Podręcznik do Państwowego Egzaminu Lekarskiego i egzaminu specjalizacyjnego. Anna Dobrzańska, Józef Ryżko (red.). Wrocław: Urban&Partner, 2005, ss. 720-721. ISBN 83-89581-25-6.