Parznice

Z Wikipedii

Współrzędne: 51°2' N 21°8' E51.0333333 21.1333333 (Parznice)


Parznice
Województwo	mazowieckie
Powiat	radomski
Gmina	Kowala
Położenie	51° 2' N 21° 8' E
Strefa numeracyjna (do 2005)	48
Kod pocztowy	26-624
Tablice rejestracyjne	WRA
Położenie na mapie Polski Parznice

Parznice – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie radomskim, w gminie Kowala.

Parznice powstały na początku XV w. Pierwszą pisaną wzmiankę o tej wsi zapisano w księgach sądowych sandomierskich pod datą 1411. Nazwę zapisywano wtedy jako Parznica. Kolejna wzmianka pochodzi z lat 1470-1480. Jan Długosz wspomina o wielu właścicielach wsi z których tylko niektórzy posiadali własnych kmieci i zagrodników. Nazwa wsi pochodzi albo od słowa „para” czyli opar, wyziew albo od słowa „par” oznaczającego odłóg zaorany pod zboże ozime. W 1508 r. właścicielem największej części wsi był Mikołaj Krogulecki ale zapewne już wtedy we wsi mieszkało więcej szlachciców ponieważ spis podatkowy z 1569 r. wyróżnia już 9 właścicieli wsi. Część rycerzy mająca ziemie w Parznicach przyjęła nazwisko Parzniccy. Parznice są ciekawą osadą ponieważ są jedyną wsią w okolicy, która była typowym zaściankiem szlacheckim. Od najdawniejszych czasów wieś zamieszkiwał znaczny odsetek szlachty. Szlachcice z Parznic nie różnili się często statusem materialnym od chłopów z Parznic. Mieli tu swoje dwory a dwór ubogiej szlachty różnił się od chaty chłopskiej tym, że miał ganek. Ubogi szlachcic często sam uprawiał swoją ziemię ale czuł się szlachetnie urodzonym, miał prawo nosić szable u boku i głosować na sejmikach a nawet na elekcjach królewskich. Teoretycznie mógł być nawet wybrany na króla. Spis podatkowy z 1569 r. informuje o następujących właścicielach wsi: Jan Modrzewski, Joachim Piotrowski, Stanisław Kieszkowski, Dorota Słupikowa, Mikołaj Smagowski, Jan Bodz razem z niejaką Frynkową, Jawdiga Parznicka, Sebastian Krogulecki i Kochanowska. Każdy z właścicieli posiadał tylko pół łana oprócz Sebastiana Korguleckiego który posiadał jeden łan ziemi. Trudno prześledzić koleje zmian włąsności ziemskiej w Parznicach przy takiej ilości osiadłej szlachty. Spis podatkowy z 1789 r. informuje, że wieś nadal była podzielona między różnych szlachciców. Spis ten wymienia następujących właścicieli ziemi w Parznicach. Dominik Brodowski, Ignacy i Wojciech Trepkowie, Marcin Zawisza (sukcesor Paprockiego), Wojciech Szemrawski, Ludwik Szemrawski, Sebastian Łekawski, Józef Szaniawski, Ignacy Trębka (dziedzicący część wsi zwaną Tuszewszczyzna), Józef Tuszewski, Ksawewry Szaniawski oraz część należącą do Żbrożków uprawianą przez Kamińskich. Wielu z tych szlachciców miała tak małe poletka, że nawet nie płaciła podatków. W Parznicach stało więc wiele dworów szlacheckich ale że były to dwory drewniane i niezbyt okazałe to nie dotrwaly do naszych czasów. W XIX w. głównymi właścicielami wsi pozostały rody Szaniawskich, Szemrawskich, Radzymińskich i Słupińskich. Na cmentarzu w Kowali jeszcze na początku XX w. można było znaleźć pomnik jednego z wymienionych wyżej właścicieli części wsi, Ludwika Szemrawskiego zmarłego dnia 5 IX 1824 r. w. w. 97 lat. Od nazwiska rodzin dziedziczących wieś dzieliła się ona na cztery części: Parznice Słupińskich licząca w 1888 r. 14 domów i 193 mieszkańców. W tej części wsi było 345 mórg ziemi dworskiej i 109 mórg ziemi chłopskiej. W Parznicach Radzymińskich było w 1888 r. 15 domów i 108 mieszkańców. Grunty dworskie zajmowały 510 mórg. W Parznicach Szemrawskich było w tym czasie 4 domy i 22 mieszkańców. Ziemia dworska zajmowała 142 morgi ziemi a obszar chłopski tylko 6 mórg. W Parznicach Szaniawskich był w 1888 r. folwark a mieszkało w nim 10 mieszkańców. Od 1864 r. Parznice należały do gminy Gębarzów. W końcu XIX w. ziemie dworskie w Parznicach musiały zostać rozparcelowane ponieważ w początku XX w. nie spotykamy już folwarków w Parznicach. Wsie typu zaściankowego były bardzo często spotykane na Mazowszu i Podlasiu. Przykład tych wsi uczy, że wielu szlachciców w XIX i na początku XX w. przyjmowała zupełnie styl życia i obyczaje chłopów a „szlachectwo” stawało się tylko legendą rodzinną. Być może do tej pory w Parznicach mieszkają ludzie będący potomkami szlachty zaściankowej z Parznic. W 1921 r. wieś liczyła 99 domów mieszkalnych W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa radomskiego. Strona internetowa: Parznice Press