Podatek progresywny
Z Wikipedii
Podatek progresywny - jest metodą obliczania wymiaru podatku, w myśl której wysokość należnego podatku rośnie szybciej niż proporcjonalnie w stosunku do wielkości podstawy opodatkowania.
Określenie to stosuje się najczęściej w odniesieniu do podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku dochodowego od osób prawnych. Przy progresywnym systemie opodatkowania stawka opodatkowania (procent płaconego podatku) rośnie wraz ze wzrostem dochodu podatnika. Oznacza to, że podatnik o wyższych dochodach będzie odprowadzał większą część swojego dochodu w formie podatku, niż podatnik o niższym dochodzie. Stanowi to wyraźną różnicę w stosunku do podatku liniowego, gdzie każdy podatnik płaci taką samą część swoich dochodów w formie podatku (np. 19%).
Niemal we wszystkich progresywnych skalach podatkowych efektywna stopa opodatkowania (stosunek kwoty ostatecznie należnego podatku do wartości podstawy opodatkowania) jest określana nominalnie dla pewnych przedziałów wartości podstawy. Graniczne kwoty tych przedziałów nazywa się progami podatkowymi. Jeżeli dochód podatnika w danym roku podatkowym przekroczy wartość któregoś progu dochodowego, to nadwyżka dochodu nad wartością progu podlega opodatkowaniu w oparciu o wyższą stawkę opodatkowania.
Podatek w kolejnych przedziałach dochodowych jest obliczany jako suma podatku płaconego za górną kwotę graniczną niższego przedziału dochodowego (według skali podatkowej) oraz podatku od kwoty nadwyżki nad kwotę graniczną według stawki właściwego przedziału.
Spis treści |
[edytuj] Przykład
Zakładamy, że skala podatkowa przewiduje dwa przedziały dochodowe (a więc jeden próg) i następujące przypisane do nich stawki opodatkowania:
- 0 zł - 30.000 zł - opodatkowane stawką 20%
- ponad 30.000 zł - opodatkowane stawką 50%
Podatnik A uzyskał w roku podatkowym dochód w wysokości 25.000 zł. Całość jego dochodu mieści się w pierwszym przedziale dochodowym, zatem nie przekroczył on progu podatkowego. Cały jego dochód zostanie opodatkowany stawką 20%, zatem wymiar podatku (należna kwota podatku) wyniesie 5.000 zł.
Podatnik B uzyskał w tym samym roku podatkowym dochód w wysokości 40.000 zł. Przekroczył on zatem próg podatkowy i w stosunku do niego będą zastosowane różne stawki opodatkowania. 30.000 zł z jego dochodu zostanie opodatkowane stawką 20%, natomiast nadwyżka jego dochodu nad kwotą progu podatkowego zostanie opodatkowana stawką 50%.
30.000 zł x 20% = 6.000 zł 10.000 zł x 50% = 5.000 zł
Podatnik B zapłaci w sumie 11.000 zł podatku. Część jego dochodu została opodatkowana mniejszą, a część większą stawką opodatkowania. Efektywna stawka opodatkowania wyniosła w tym przypadku 27,50%:
11.000 zł / 40.000 zł = 27,5%
[edytuj] Kwota wolna od podatku
Przy progresywnej formie opodatkowania bardzo często mamy do czynienia z kwotą wolną od podatku, która jest odliczana od podstawy opodatkowania. Technicznie jest to jednoznaczne z wprowadzeniem zerowej stawki opodatkowania dla pierwszego przedziału dochodowego. W takim przypadku podatnik, którego dochód nie przekroczy wysokości pierwszego progu nie będzie obciążony podatkiem dochodowym. Nadwyżka dochodu podatnika ponad kwotę wolną od podatku podlega opodatkowaniu na normalnych zasadach.
[edytuj] Alternatywne stawki opodatkowania
Gdyby kolejne stawki opodatkowania zamiast rosnąć - malały, wówczas mielibyśmy do czynienia z podatkiem degresywnym.
Podatek liniowy można przy pewnym uproszczeniu rozumieć jako szczególny przypadek skali progresywnej - mianowicie taki, w którym wszystkie przedziały dochodowe podlegają opodatkowaniu w oparciu o tę samą stawkę opodatkowania.
[edytuj] Podatek progresywny na świecie
Obecnie większość rozwiniętych gospodarek świata (w tym Polska) stosuje progresywne skale opodatkowania w stosunku do dochodów osób fizycznych. Powoduje to większe obciążenie podatkowe osób zamożnych i relatywnie mniejsze osób o niższym dochodzie. Częstym argumentem przywoływanym na rzecz progresywnej skali opodatkowania jest sprawiedliwość społeczna.
Nieco mniejszą popularnością cieszy się progresywna skala opodatkowania w stosunku do dochodów osób prawnych. Wiele dynamicznie rozwijających się krajów Europy środkowo-wschodniej wprowadziło liniową skalę opodatkowania dochodów przedsiębiorstw.
[edytuj] Podatek progresywny w Polsce
W roku podatkowym 2007 skala podatkowa podatku dochodowego od osób fizycznych w Polsce kształtuje się następująco:
- 0 zł - 43.405 zł - opodatkowane stawką 19%
- 43.405 zł - 85.528 zł - 19% z 43.405 zł + 30% nadwyżki ponad 43.405 zł
- ponad 85.528 zł - 19% z 43.405 zł + 30% różnicy 85.528 zł i 43.405 zł + 40% nadwyżki ponad 85.528 zł
Dodatkowo obowiązuje kwota zmniejszenia podatku (odliczana od podatku) w wysokości 572,54 zł.
Dla czterech podatników o zróżnicowanych dochodach naliczenie podatku prezentuje się następująco (wartości zaokrąglone do całości):
| Miesięczna Roczny | Podatek Podatek Podatek | Suma
Podatnik | pensja dochód | I próg II próg III próg | pośrednia
-----------+------------------------+--------------------------------+----------
Podatnik A | 850 zł 10.200 zł | 1.938 zł - zł - zł | 1.938 zł
Podatnik B | 2.500 zł 30.000 zł | 5.700 zł - zł - zł | 5.700 zł
Podatnik C | 5.000 zł 60.000 zł | 8.247 zł 4.979 zł - zł | 13.226 zł
Podatnik D | 10.000 zł 120.000 zł | 8.247 zł 12.637 zł 13.789 zł | 34.673 zł
Po odjęciu kwoty zmniejszenia podatku od sumy pośredniej wymiar podatku dochodowego prezentuje się następująco:
| Suma | Kwota | Wymiar
Podatnik | pośrednia | zmniejszenia | podatku
-----------+-----------+--------------+----------
Podatnik A | 1.938 zł | 572,54 zł | 1.365 zł
Podatnik B | 5.700 zł | 572,54 zł | 5.127 zł
Podatnik C | 13.226 zł | 572,54 zł | 12.654 zł
Podatnik D | 34.673 zł | 572,54 zł | 34.100 zł
W przypadku zastosowania podatku liniowego o jednej stawce na poziomie 15% porównanie wartości wymiaru podatku dochodowego z obecnymi stawkami dla poszczególnych podatników prezentowałoby się następująco:
| Wymiar | Wymiar podatku | Korzyść na wprowadzeniu | Wymiar podatku | Korzyść na wprowadzeniu
Podatnik | podatku | liniowego 15% bez | podatku liniowego 15% | liniowego 15% z | podatku liniowego 15%
| progres. | kwoty zmniejszenia | bez kwoty zmniejszenia | kwotą zmniejszenia | z kwotą zmniejszenia
-----------+-----------+--------------------+-------------------------+--------------------+-------------------------
Podatnik A | 1.365 zł | 1.530 zł | - 165 zł | 957 zł | 408 zł
Podatnik B | 5.127 zł | 4.500 zł | 627 zł | 3.927 zł | 1.200 zł
Podatnik C | 11.441 zł | 9.000 zł | 2.441 zł | 8.427 zł | 3.014 zł
Podatnik D | 32.888 zł | 18.000 zł | 14.888 zł | 17.427 zł | 15.461 zł
-----------+-----------+--------------------+-------------------------+--------------------+-------------------------
SUMA | 50.821 zł | 33.030 zł | | 30.738 zł |
Z obliczeń wynika, że podatnicy o największym dochodzie korzystają nominalnie w największym stopniu na wprowadzeniu linowej stawki opodatkowania. Poważnym argumentem zwolenników takiego rozwiązania jest twierdzenie (zgodne z prawem malejącej użyteczności krańcowej, że 408 zł dla najmniej zarabiających przedstawia większą użyteczność niż 15.461 zł dla najbogatszych. Podatnik o najniższym dochodzie zapłaciłby ostatecznie wyższy podatek niż przy obecnie obowiązującej skali podatkowej przy założeniu wersji bez kwoty zmniejszania podatku, bądź też zapłaciłby o 408 zł mniej przy wersji z kwotą zmniejszenia. Jednocześnie przychody budżetu państwa zmniejszyły się o 17.791 zł (bez kwoty zmniejszenia), lub o 20.083 zł (z kwotą zmniejszenia).
Aby zmiana była neutralna dla dochodów budżetowych państwa należałoby wprowadzić stawkę odpowiednio wyższą. Można to zrobić wprowadzając stałą stawkę dla wszystkich i likwidując kwotę zmniejszania podatku. Przy zadanej w niniejszym przykładzie strukturze dochodowej podatników, wprowadzenie liniowej skali opodatkowania neutralnej dla dochodów budżetu państwa jest możliwe przy stawce opodatkowania na poziomie 23,1%. W takim przypadku trzech pierwszych podatników zapłaciłoby wyższy podatek, aby podatnik o największym dochodzie mógł zapłacić niższy. Inną metodą jest znalezienie takiej stawki opodatkowania i takiej kwoty zmniejszenia podatku, aby większość podatników płaciła stawki porównywalne do dzisiejszych. Wyznaczyć je można regresją liniową. W naszym przykładzie stawka opodatkowania wynosiłaby 29,2%, a kwota zmniejszenia 3.342 zł. W takim przypadku dwóch środkowych podatników zapłaciłoby wyższy podatek, podatnik o największym dochodzie zapłaciliby mniejszy podatek, a podatnik na najmniejszym dochodzie dostałby nawet zwrot (dodatkowy przychód z powodu niskich zarobków).
| Wymiar | Wymiar podatku | Korzyść na wprowadzeniu | Wymiar podatku | Korzyść na wprowadzeniu
Podatnik | podatku | liniowego 23,1% bez | podatku liniowego 23,1% | liniowego 29,2% z | podatku liniowego 29,2%
| progres. | kwoty zmniejszenia | bez kwoty zmniejszenia | kwotą zmniejszenia | z kwotą zmniejszenia
-----------+-----------+---------------------+-------------------------+--------------------+-------------------------
Podatnik A | 1.365 zł | 2.354 zł | - 989 zł | - 369 zł | 996 zł
Podatnik B | 5.127 zł | 6.924 zł | - 1.797 zł | 5.403 zł | - 276 zł
Podatnik C | 11.441 zł | 13.848 zł | - 2.407 zł | 14.148 zł | - 2.707 zł
Podatnik D | 32.888 zł | 27.695 zł | 5.193 zł | 31.638 zł | 1.250 zł
-----------+-----------+---------------------+-------------------------+--------------------+-------------------------
SUMA | 50.821 zł | 50.821 zł | | 50.820 zł
Należy zaznaczyć, że niniejsze obliczenia zakładają, że żaden z podatników nie korzysta z ulg podatkowych. Nie uwzględniają również ewentualnych zmian w wysokości innych podatków, jak np. podatku od towarów i usług. Nie została także uwzględniona struktura dochodowa podatników.
