Polityka pieniężna
Z Wikipedii
Polityka pieniężna, polityka monetarna – systematyczne działania mające na celu zapewnienie stabilności cen. Politykę pieniężną państwa prowadzi bank centralny lub inna instytucja rządowa upoważniona do realizacji tej funkcji. Oddziałuje ona na poziom podaży pieniądza oraz na kursy walutowe.
Politykę monetarną dzieli się na:
- Politykę restrykcyjną (twardą), której celem jest zmniejszanie podaży pieniądza poprzez podwyższanie stopy dyskontowej, podwyższenie poziomu rezerw obowiązkowych oraz sprzedaż na otwartym rynku – jest to polityka antyinflacyjna.
- Politykę ekspansywną (miękką), której celem jest zwiększanie podaży pieniądza poprzez obniżanie stopy dyskontowej, obniżanie poziomu rezerw obowiązkowych, zakupy na otwartym rynku.
Spis treści |
[edytuj] Pieniądz w polityce pieniężnej
W polityce pieniężnej pieniądz spełnia trzy podstawowe funkcje:
- środka wymiany (funkcja wynikająca z tzw. podwójnej zbieżności potrzeb) i środka płatniczego,
- miernika wartości,
- środka przechowywania wartości i odroczonych płatności.
W zestawieniu z innymi składnikami aktywów pieniądz posiada trzy wyróżniki:
- stała wielkość nominalnej przechowywanej wartości,
- brak kosztów transformacji (pozostałe aktywa wymagają transformacji w pieniądz),
- brak dochodu z przechowywania wartości w jego formie.
Formy występowania pieniądza:
- gotówkowa:
- bilety banku centralnego,
- bilon metalowy.
- bezgotówkowa (tzw. pieniądz skrupulatny):
- depozyty w banku centralnym,
- depozyty w innym banku.
[edytuj] Instytucje polityki pieniężnej w Polsce
- Narodowy Bank Polski (bank centralny),
- Rada Polityki Pieniężnej,
- Zarząd NBP,
- Komisja Nadzoru Bankowego,
- Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego.
[edytuj] Podstawowe instrumenty polityki pieniężnej
- instrumenty kontroli głównej – zmiany oficjalnej stopy redyskontowej, operacje otwartego rynku, system minimalnych rezerw obowiązkowych,
- instrumenty kontroli selektywnej – kontrola stóp procentowych, udzielonych pożyczek, polityka selektywnych wskaźników rezerwowych,
- oddziaływanie przez perswazję (ang. moral sausion) – przekazywanie wszelkich uwag i sugestii w stronę polityki banków komercyjnych. Polega to zazwyczaj na ustnym formułowaniu przez bank centralny i rząd nieformalnych zaleceń w celu wymuszenia określonych działań. Często oddziaływanie to ma skalę znacznie szerszą – międzynarodową i wywierane jest przez międzynarodowe organizacje finansowe.
[edytuj] Polityka pieniężna oparta na ilościowej teorii pieniądza I. Fishera
Polityka ta nazywana jest czasem polityką pasywną i kieruje się zasadą dostosowywania wielkości podaży pieniądza do zmian w realnej podaży wszelkich dóbr i usług. Według teorii Fishera można to osiągnąć poprzez wykorzystywania ilościowych i jakościowych pośrednich instrumentów polityki pieniężnej, bez ingerencji w mechanizm rynku. Pierwszy rodzaj instrumentów określa kwotę refinansowania banków komercyjnych i wszelkich podmiotów pozabankowych przez bank centralny. Drugie zaś tyczą się dostępnych bankom warunków, form i kosztów tego refinansowania pieniądzem banku centralnego. Bank centralny korzysta więc z tych instrumentów, by kontrolować ogólną stabilność podaży pieniądza.
[edytuj] Asymetria skutków polityki pieniężnej
Skuteczność działań polityki pieniężnej zależy od tego, czy jest wykorzystywana do pobudzenia, czy czy do przyhamowania aktywności gospodarczej , przy czym jest ona większa w przypadku działań restrykcyjnych m.in. z następujących powodów:
- Mnożnik wkładów jest wyższy przy zmniejszaniu niż przy zwiększaniu bazy monetarnej.
- Taki sam efekt wywołuje "dolna granica" nominalnych stóp procentowych, ponieważ nie jest ona zazwyczaj ujemna, a nawet nie może – jeśli znajdujemy się w Keynesowskiej pułapce płynności – obniżyć się poniżej pewnej dodatniej wartości. Nie ma natomiast górnej granicy dla wzrostu stopy procentowej w wyniku zaostrzenia polityki monetarnej.
- Restrykcyjna polityka pieniężna poprzez racjonowanie kredytu prowadzi do spadku podaży kredytu dla pewnych klientów. Stąd można mieć pewność co do spadku wolumenu faktycznie udzielonych kredytów nawet jeśli popyt na nie nie spada. W przeciwieństwie do tego ekspansywna polityka pieniężna wywołuje wzrost podaży kredytu, być może do poziomu przekraczającego popyt i dlatego wolumen faktycznie udzielonych kredytów niekoniecznie musi ulec zwiększeniu.
[edytuj] Źródła
- Andrzej Borodo, Polskie prawo finansowe. Zarys ogólny, Toruń 2005.
- Andrzej Gomułowicz, prof. Jerzy Małecki, Polskie prawo finansowe, Lexis Nexis, 2006.
- Zbigniew Ofiarski, Prawo finansowe, C.H. Beck.
- Henryk Ćwikliński [red.], Polityka gospodarcza, WUG, Gdańska 2000.
