Pomnik Bohaterów Getta w Warszawie
Z Wikipedii
Pomnik Bohaterów Getta w Warszawie to pomnik poświęcony bohaterom getta warszawskiego na miejscu pierwszego starcia bojówek żydowskich z hitlerowcami w czasie powstania w getcie w 1943. Miało to miejsce na placu pomiędzy ulicami Anielewicza, Karmelicką, Lewartowskiego i Zamenhofa. Dziś jest to pl. Bohaterów Getta.
Spis treści |
[edytuj] Historia miejsca
Przed wojną na środku obecnego placu stały zabudowania Koszar Artylerii Konnej, tzw. koszary wołyńskie, zbudowane w latach 1784-1788. Od zaborów do czasów II wojny światowe mieściło się tam więzienie wojskowe. W czasie wojny w budynkach tych swoją ostatnią siedzibę miał Judenrat warszawskiego getta.
[edytuj] Pierwszy pomnik
Decyzję o budowie pomnika podjął Centralny Komitet Żydów w Polsce mający wówczas swoją siedzibę w Lublinie. W 1946 zwrócono się do inż. Leona Suzina z prośbą o wykonanie projektu architektonicznego. 16 kwietnia 1946 odsłonięto pierwszy pomnik.
Była to tablica w kształcie koła, na której wycięty był liść palmowy - symbol męczeństwa - oraz hebrajska litera „B” (Berejszys). Oprócz tego umieszczono tam napis w językach polskim, hebrajskim i jidysz: "Tym, którzy polegli w bezprzykładnej bohaterskiej walce o Godność i Wolność narodu żydowskiego, o Wolną Polskę, o wyzwolenie człowieka - Żydzi Polscy". Tablicę otacza kamienne obrzeże z czerwonego piaskowca. Kolor kamienia i wysypane wokół fragmenty cegieł symbolizowały krew przelaną w walce. Bardzo szybko podjęto decyzję o budowie w pobliżu drugiego pomnika.
[edytuj] Drugi pomnik
W lipcu 1946 utworzono Komisję Budowy Pomnika, w skład której weszli: Adolf Berman, Icchak Cukierman i Bernard Falk. Wykonanie projektu zlecono rzeźbiarzowi Natanowi Rappaportowi. Prace rozpoczęto w 1947. Budowę prowadziła firma budowlana Mariana Pliszczyńskiego. Firma "inż J. Fedorowicz" wykonała prace kamieniarskie, a odlewem rzeźby zajęła się paryska gisernia Eugene Didier’a.
Odsłonięcie nastąpiło 19 kwietnia 1948 w piątą rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim. Wybudowano go za pieniądze pochodzące ze składek organizacji żydowskich.
Pomnik ma 11 metrów wysokości. To bryła umieszczona we wschodniej części placu obejmująca rzeźbę i płaskorzeźbę, cokół i stylizowane menory. Od strony zachodniej widać spiżową rzeźbę mężczyzn, kobiet i dzieci zatytułowaną "Walka". Symbolizuje ona bohaterski zryw powstańców. Postacie trzymają w dłoniach butelki z benzyną, pistolety i granaty. Kamienna płaskorzeźba od strony wschodniej ukazuje cierpienia i męczeństwo kobiet, niewinnych dzieci i starców. Nosi ona tytuł "Pochód na zagładę". Kamienną płytę przed pomnikiem zdobią dwie wykonane menory z brązu. Na pomniku jest także napis w języku polskim, jidysz i hebrajskim: "Naród żydowski swym bojownikom i męczennikom".
Pomnik obłożony jest płytami z grubo szlifowanego labradorytu pochodzącego ze szwedzkich kamieniołomów w Hunnebostrand. Kamień zamówił tam minister gospodarki III Rzeszy Albert Speer w 1942 jako materiał pod przyszłe pomniki zwycięstwa Hitlera.
