Precedens
Z Wikipedii
Precedens – wyrok sądu w sprawie, w której zastosowano niespotykaną dotąd interpretację prawa. W tradycji prawa anglosaskiego (tzw. prawie precedensowym) sądy mają obowiązek wzorowania się na wcześniejszych rozstrzygnięciach podobnych spraw – czyli precedensach – zasada stare decisis. W polskim prawie precedens nie ma aż takiego znaczenia przy rozstrzyganiu spraw sądowych, aczkolwiek sądy mogą go brać pod uwagę.
W krajach kultury anglosaskiej (głównie Wielka Brytania i USA) precedensy odgrywają istotną rolę przy interpretacji ogólnych ram nakreślanych przez konstytucję. W krajach tych pierwszy wyrok w podobnej sprawie stanowi wyrocznię do późniejszych interpretacji zapisów ustawy zasadniczej i pokrewnych dokumentów, w analogicznej sprawie.
Warto zauważyć, że w tych krajach nie istnieją reguły dotyczące tworzenia ustawodawstwa znane na przykład z Europy kontynentalnej (Polska, Francja, Niemcy, itd.), gdzie prawo stanowione jest na drodze procesów legislacyjnych w ministerstwach odpowiedzialnych za dziedzinę życia, której tworzona ustawa dotyczy.
W mowie potocznej precedens oznacza nietypowe zdarzenie lub decyzję, która może się zdarzyć wielokrotnie w przyszłości.
Wydarzeniem bez precedensu określamy takie, które wcześniej nie miało miejsca.
[edytuj] Definicja precedensu
Precedens (z łac. praecedens – poprzedzający) to zasada lub reguła prawna stworzona przez sąd obowiązująca we wszystkich sprawach podobnych rozstrzyganych w przyszłości.
Analiza definicji:
- Zasada lub reguła prawna = norma. To, że każdy precedens jest normą jest niezwykle istotne, bo na tym m.in. polega różnica między np. systemem polskim a amerykańskim, gdzie precedensy stanowią ważne źródło prawa i są normami, natomiast wyroki sądów w Polsce nie są normami.
- Stworzona przez sąd = wyrok. Ale nie możemy powiedzieć, że precedens jest tylko wyrokiem sądowym, jest to reguła prawna stworzona przez sąd.
- Obowiązująca w przyszłości = efekt wiążący – tylko w przyszłości, ponieważ działa zasada: lex retro non agit.
- We wszystkich sprawach podobnych = precedens stosuje się w przypadku podobieństwa faktów materialnych.
