Psychoterapia systemowa
Z Wikipedii
Psychoterapia systemowa to grupa szkół terapeutycznych inspirowanych psychologią systemową oraz ogólną teorią systemów. Nurt w psychoterapii, zwany także interakcyjnym. Jego rozwój przypada na lata 40. i 50. w USA.
Zobacz więcej w osobnym artykule: system.Przyczynowość w teorii systemów ma charakter cyrkularny, a nie liniowy (przyczynowo-skutkowy). Cyrkularny oznacza, że "a" powoduje "b", które wpływa na "c", które zwrotnie oddziałuje na "a".
W ramach psychoterapii systemowej dokonuje się różnych podziałów. Kurt Ludewig (1995) proponuje podział na trzy szkoły terapii systemowej:
- strukturalną,
- strategiczną,
- systemową;
natomiast Nichols (1984):
- komunikacyjną,
- strukturalną,
- strategiczną.
Spis treści |
[edytuj] Teoria Systemów Rodzinnych Murraya Bowena
[edytuj] Założenia teoretyczne
- System może funkcjonować na różnych poziomach efektywności – od poziomu optymalnego po dysfunkcjonalny.
Najistotniejsze mechanizmy i pojęcia tego ujęcia to:
- Poziom zróżnicowania ja każdego człowieka można opisać na kontinuum od fuzji (z systemem rodziny pochodzenia) do zróżnicowania.
- Tendencje symbiotyczne można traktować jako przejaw przewlekłego zaburzenia równowagi sił w relacjach rodzinnych. Związki partnerskie są zazwyczaj zawierane z osobami o podobnych poziomach zróżnicowania ja.
- System emocjonalny rodziny nuklearnej czyli taki, w którym partnerów charakteryzuje stopień zróżnicowania ja w drugim przedziale skali, podjęli wysiłek, aby funkcjonować bardziej autonomicznie od rodziców, mogli funkcjonować dostatecznie dobrze, dopóki ich relacje pozostawały powierzchowne dokonali fuzji swoich niepełnych ja – posługują się mechanizmem emocjonalnego dystansu dla utrzymywania stabilności.
- Im mniejszy stopień zróżnicowania ja, tym większa tendencja, by, przy wzroście napięcia, niepokoju wciągać osobę trzecią do relacji by zneutralizować lęk – jest to tendencja tworzenia trójkątów.
- Proces projekcji rodzinnej to przenoszenie na dzieci niezróżnicowanego ja; tzw. transmisja wielopokoleniowa.
[edytuj] Cele terapii
- inicjowanie i obserwacja eksternalizacji,
- różnicowanie ja
[edytuj] Techniki terapeutyczne
Genogram, sięganie do poprzednich generacji.
[edytuj] Strukturalna Terapia Rodzin S. Minuchina
[edytuj] Założenia teoretyczne
Najistotniejsze mechanizmy i pojęcia tego podejścia to:
- Rodzina jest otwartym systemem społeczno-kulturowym, do optymalnego funkcjonowania niezbędna jest równowaga między poczuciem ja a przynależnością do rodziny.
- Nacisk kładzie się na strukturę, czyli sieć wymagań funkcjonalnych (o stałych cechach), które warunkują interakcje.
- Konieczne jest utrzymanie pewnej hierarchii, zaburzenie następuje wówczas, gdy struktura rodziny jest za mało elastyczna, uniemożliwiająca jej przystosowanie się do zmian rozwojowych lub wymogów otoczenia.
- Symbol zdrowia stanowią możliwości adaptacyjne jednostki i systemu.
- Granice, koalicje, podsystemy – różnicują i rozwijają system.
[edytuj] Cele terapii
Zmiana struktury rodziny (w sytuacji kryzysu), zmiana granic (zbyt płynnych lub zbyt sztywnych).
[edytuj] Techniki terapeutyczne
Przewartościowanie, wprowadzenie nowych informacji (uzyskanie odmiennej perspektywy poznawczej ułatwiający rodzinie nowy sposób odnoszenia się), odtwarzanie interakcji, restrukturyzacja – zakreślenie granic – wyjaśnianie i modyfikacja interakcji.
[edytuj] Strategiczna Terapia Rodzin (Jay Haley, Cloe Madanes)
[edytuj] Założenia teoretyczne
W ujęciu tym najistotniejsze jest odejście od tradycyjnej terminologii.
- Patologia
- trudności to niepożądane stany rzeczy
- objawy zaburzeń psychicznych są wyrazem tendencji homeostatycznych
- problemy powstają w wyniku niewłaściwego radzenia sobie z trudnościami
- zmiana jednego z członków systemu zależy od zmiany systemu
- Wgląd nie jest potrzebny do zmiany
- problemy są rozumiane są w kontekście, w którym występują i poprzez funkcję jaką pełnią.
- Sposoby stwarzania sobie problemów
- zaprzeczanie istnieniu trudności,
- usiłowanie rozwiązania tego, czego nie da się rozwiązać,
- fiksacja na złym rozwiązaniu
Perwersyjny trójkąt
- Pojęcie wprowadzone, aby oznaczyć koalicja dwóch osób z różnych generacji przeciw trzeciej osobie. Przy takiej koalicji negowane jest jej istnienie.
[edytuj] Cele terapii
Cel terapii określa się według możliwości jego osiągnięcia; powinien być konkretny, osiągalny, realny, ograniczony.
[edytuj] Techniki terapeutyczne
4 kroki rozwiązywania problemu:
- zdefiniowanie problemu w konkretnych kategoriach
- zbadanie dotychczasowych rozwiązań
- zdefiniowanie celu dla każdego z członków rodziny
- zbudowanie i propozycja interwencji
Efektywne dyrektywy nie powinny być podawane w formie prostych rad, ponieważ pacjenci mają małą kontrolę racjonalną nad własnymi zachowaniami. Po to, aby zadanie dla rodziny było dobrze sformułowane, terapeuta powinien wiedzieć: co ma być zmienione i w jakim kierunku oraz jakich prób, które ostatecznie okazały się nie skuteczne dokonywała rodzina w celu rozwiązania trudności.
Terapia strategiczna jest terapią krótkoterminową, czasem trwającą 2 sesje. Jest nastawiona pragmatycznie, a terapeuta koncentruje się na objawach. Opór w trakcie terepii jest omijany, lub wykorzystywany. Terapeuta powinien być aktywny, zaangażowany, obpowiedzialny za wprowadzane zmiany i kreatywny.
[edytuj] Systemowo komunikacyjna terapia rodzin
Podejście systemowo – komunikacyjne rozwijano w Mental Research Institute (MRI) w Palo Alto w Kalifornii w latach 50. XX wieku w zespole: Don Jackson, Jules Riskin, Virginia Satir, Jay Haley, John Weakland, Paul Watzlawick, Gregory Bateson. Stworzyli podstawy teoretyczne dla wszystkich "podejść systemowych".
[edytuj] Założenia teoretyczne
Rodzina, według podejścia systemowo – komunikacyjnego to system otwarty, zdolny do homeostazy. W terapii pomijane są procesy intrapsychiczne poszczególnych członków, natomiast istotna jest komunikacja w systemie.
Patologia jest rozumiana jako zaburzenie całego układu rodzinnego.
Pojęcie systemu nie jest jednoznaczne z sumą jego elementów. Charakteryzuje go:
- ekwifinalność – ten sam stan końcony, może zastać osiągnięty różnymi drogami i metodami przy różnych warunkach wyjściowych,
- ekwipotencjalność – różne stany końcowe mogą byc osiągnięte przy takich samych warunkach początkowych.
[edytuj] Aksjomaty komunikacji – Watzlawick
- Każde zachowanie jest komunikatem
- Każdy komunikat składa się z aspektu
- treściowego – przekazuje treść; w rodzinach zdrowych przeważa w relacji;
- relacyjnego – określa charakter relacji między osobami; rządzą nim reguły nie do końca świadome, określające: Kto? Kiedy? Do kogo? Co? może powiedzieć; przeważa nad aspektem treściowym w rodzinach zaburzonych.
KOMUNIKAT = TREŚĆ + ASPEKT RELACYJNY
- Istotą relacji jest przypadkowa, punktowa sekwencja zdarzeń, komunikatów.
- Interakcje mają charakter
- komplementarny – jedna osoba wymaga, poucza, kontroluje, itd., druga – podporządkowuje się.
- symetryczny – pozycja równości osób, dążenie do wzajemnego odzwierciedlania zachowań.
[edytuj] Typy komunikowania się według Watzlawick
Analogowy
- Język zmiany
- Komunikacja niewerbalna
- Lepiej informuje o ustosunkowaniu, ale w niejednoznaczny sposób
- Dotyczy symboli i fantazji
- Półkula odpowiedzialna: prawa
Cyfrowy
- Język logiki i racji
- Komunikacja werbalna
- Półkula odpowiedzialna: lewa
- Typowy dla tradycyjnej terapii
Teoria systemowo – komunikacyjna wprowadziła pojęcie podwójnego wiązania (double bind). Zjawisko podwójnego wiązania występuje w rodzinie, gdzie jedna z osób otrzymuje stale sprzeczne komunikaty – komunikat na poziomie werbalnym różni się od niewerbalnego, np. "Miło Cię widzieć" i brak uśmiechu. Wybranie jakiegokolwiek komunikatu grozi karą, utratą miłości, gniewem lub złością. „Ofiara' podwójnego wiązania, często jest to dziecko, nie może się wycofać z relacji.
[edytuj] Bibliografia
- Namysłowska, I.(2000). Terapia rodzin. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii.
- Walker Wolfgang (2001): Przygoda z komunikacją. Bateson, Perls, Satir, Erickson. Początki NLP. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2001.
