Queen of the West

Z Wikipedii

"Queen of the West"
Wizja artystyczna "Queen of the West" taranującego statek CSS "City of Vicksburg"
Historia
Wodowanie	1854
Oddanie do służby	1862 (jako okręt)
Status okrętu	zatopiony 14 kwietnia 1863
Stocznia	Cincinnati
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	406 t
Długość	54,86 m
Szerokość	12,8 m
Napęd	maszyny parowe napędzajęce boczne koła łopatkowe
Prędkość	ok. 12 w (?)[1]
Załoga	120
Uzbrojenie	1 działo 30-funtowe na dziobie, 3 działa 12-funtowe, taran

Queen of the West - amerykański okręt rzeczny - taranowiec z okresu wojny secesyjnej, przebudowany ze statku cywilnego, używany przez wojska Unii, a następnie marynarkę wojenną Konfederacji podczas kampanii na Missisipi.

Spis treści 1 Budowa 2 Służba w siłach Unii 3 Służba w marynarce Konfederacji 4 Bibliografia 5 Przypisy

[edytuj] Budowa

Statek "Queen of the West" (Królowa Zachodu) został zbudowany w 1854 w Cincinnati w stanie Ohio. Był bocznokołowym drewnianym pchaczem o napędzie parowym, konstrukcji typowej dla amerykańskich statków rzecznych połowy XIX wieku. Służył początkowo jako statek cywilny na Missisipi i jej dopływach.

Po wybuchu wojny domowej w USA, "Queen of the West" został w 1862 zakupiony przez Departament Wojny USA (Unii) i przebudowany na taranowiec według projektu pułkownika Charlesa Elleta, pomysłodawcy i pierwszego dowódcy flotylli taranowców. Przebudowa polegała przede wszystkim na wzmocnieniu konstrukcji dziobu za pomocą grubych drewnianych belek i żelaza, pełniącego teraz rolę taranu. Kotły parowe i maszyny parowe zostały osłonięte grubą warstwą drewna w celu ochrony przed ostrzałem, a także wzmocniono ich mocowania dla ochrony przed wstrząsami przy taranowaniu. Koniecznej adaptacji uległy też nadbudówki, osłonięte z zewnątrz deskami dla pewnego zabezpieczenia przed pociskami broni strzeleckiej, tworząc lekko chronioną kazamatę o pionowych ścianach. Na dachu nadbudówki znajdowała się również lekko chroniona sterówka. Dodatkową osłonę przed ostrzałem stanowiły bele sprasowanej bawełny na pokładzie z przodu nadbudówki (przez to, był zaliczany do okrętów typu cottonclad). Początkowo "Queen of the West" nosił literę identyfikacyjną Q, zawieszoną pomiędzy parą kominów.

Początkowo taranowiec "Queen of the West" nie przenosił stałego uzbrojenia, w tym podczas bitwy o Memphis. Później jednak uzbrojono go w gwintowane działo 30-funtowe (114 mm) Parrot na dziobie (i/albo działo 20 funtowe Parrot - 93 mm^[2]) oraz 3 gładkolufowe działa 12-funtowe (118 mm) w kazamacie.

[edytuj] Służba w siłach Unii

Podobnie jak inne taranowce flotylli Elleta, "Queen of the West" formalnie nie wszedł w skład Marynarki Wojennej USA, lecz Zachodniej Flotylli Kanonierek (Western Gunboat Flotilla) należącej do Armii USA. Wziął następnie aktywny udział w kampanii na Missisipi. Mimo przejścia Zachodniej Flotylli Kanonierek pod kontrolę Marynarki Wojennej w październiku 1862, flotylla taranowców w dalszym ciągu pozostawała pod administracją Armii.

Pierwszą akcją flotylli taranowców była bitwa pod Memphis 6 czerwca 1862, w której "Queen of the West" był okrętem flagowym Elleta. Z flotylli 5 taranowców, jedynie "Queen of the West" i "Monarch" wzięły aktywny udział w bitwie. "Queen of the West" na początku starcia staranował i uszkodził konfederacki taranowiec CSS "Colonel Lovell", który został następnie dobity przez "Monarch", jednakże następnie sam został staranowany od lewej burty i uszkodzony przez taranowiec CSS "General Beauregard". Podczas starcia pułkownik Charles Ellet został śmiertelnie raniony pociskiem karabinowym.

"Queen of the West" następnie patrolował pod ufortyfikowanym przez konfederatów Vicksburgiem. Jego dowódca był wówczas pułkownik Charles Rivers Ellet (syn Charlesa Elleta). 15 lipca 1862 z rzeki Yazoo wpłynął na Missisipi nowo zbudowany pancerny taranowiec konfederatów CSS "Arkansas", zaskakując i zmuszając do ucieczki patrolujące tam okręty Unii: "Queen of the West", pancerną kanonierkę USS "Carondelet" i kanonierkę USS "Tyler" .

22 lipca 1862 "Queen of the West" wraz z pancerną kanonierką USS "Essex" podjęły próbę zatopienia CSS "Arkansas", stacjonującego na rzece pod osłoną dział Vicksburga. "Queen of the West" zdołał go staranować, lecz atak okazał się nieskuteczny, po czym taranowiec powrócił na górny odcinek rzeki, za Vicksburg.

W kolejnych miesiącach okręt kontynuował służbę patrolową pod Vicksburgiem. 19 września, eskortując dwa transportowce wojska, wdał się w wymianę ognia z konfederacką piechotą i artylerią koło Bolivar w stanie Missisipi. Pod koniec roku uczestniczył w oczyszczaniu ujścia Yazoo z min i ostrzeliwał konfederackie baterie w Drumgold’s Bluff.

Na początku lutego 1863 "Queen of the West" został wysłany na opanowany przez konfederatów dolny odcinek Missisipi za Vicksburgiem, w celu dezorganizacji ich żeglugi, zwłaszcza dostaw dla Konfederacji dostarczanych rzeką Red. 2 lutego okręt zdołał przejść pod działami Vicksburga, taranując przy tym i poważnie uszkadzając stojący pod miastem statek transportowy CSS "City of Vicksburg". Po minięciu miasta, w ciągu następnych dni, "Queen of the West" pod dowództwem Charlesa Riversa Elleta zniszczył kilka jednostek transportowych Południa. 3 lutego zmusił do wyrzucenia się na brzeg trzy konfederackie statki "O. W. Baker", "Moro" i "Berwick Bay". 12 lutego okręt zapuścił się w głąb konfederackiego terytorium, na rzekę Red i dalej na Atchafalaya, gdzie jego oddział desantowy zniszczył konfederacki transport na lądzie.

14 lutego w poszukiwaniu dalszych statków "Queen of the West" wszedł na rzekę Black (dopływ Red), gdzie zniszczył statek "Era No. 5". Trafił jednak później tego dnia pod ostrzał artylerii konfederackiej i przy próbie uniknięcia go, utknął na mieliźnie. Okręt następnie został opuszczony przez załogę i zdobyty przez konfederatów.

[edytuj] Służba w marynarce Konfederacji

Po szybkiej naprawie, taranowiec został wcielony do służby w marynarce wojennej Konfederacji, jako CSS "Queen of the West". 24 lutego 1863 wraz z taranowcem CSS "Webb" poważnie uszkodził na rzece Red nową kanonierkę pancerną Unii USS "Indianola", wysłaną śladem "Queen of the West", w następstwie zniszczoną przez konfederatów.

Okręt operował głównie na rzece Atchafalaya. Dowodził nim porucznik (Lt) E. W. Fuller. 14 kwietnia 1863 CSS "Queen of the West" został zaatakowany na jeziorze Grand Lake w Luizjanie przez kanonierki Unii: USS "Estrella", "Calhoun" i "Arizona". Pocisk z USS "Calhoun" wywołał pożar bawełny stanowiącej część osłony "Queen of the West", po czym płonący okręt zatonął po kilku godzinach dryfowania.

[edytuj] Bibliografia

• Angus Konstam: "Mississippi River Gunboats of the American Civil War 1861-1865", New Vanguard 46, Osprey Publishing, 2002, ISBN 1-84176-413-2.
• Jan Gozdawa-Gołębiowski: "Od wojny krymskiej do bałkańskiej", Gdańsk 1985, ISBN 83-215-3259-4
• [1] - US Naval Historical Center
• [2], [3] - Dictionary of American Naval Fighting Ships (DANFS)

Przypisy