Roztocze (pajęczaki)

Z Wikipedii

Roztocze
Aceria anthocoptes
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Podtyp	szczękoczułkowce
Gromada	pajęczaki
Rząd	roztocze
Nazwa systematyczna
Acari
Systematyka w Wikispecies
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Roztocze z rodzaju Tuckerella są ważnym szkodnikiem cytrusów w tropikach. Osobnik na zdjęciu jest na łodydze herbaty i ma około 0,4 mm. Zdjęcie z elektronowego mikroskopu skaningowego przy powiększeniu 260 razy

Roztocze (Acari) - liczny (ok. 30 tys. gatunków, wiele gatunków nadal nieopisanych) rząd pajęczaków, obejmujący zwierzęta od mikroskopijnych do 3-centymetrowych. Roztocze są saprofagiczne (jak np. mechowce), ale także są wśród nich pasożyty (głównie ektopasożyt). Niektóre mogą przenosić choroby lub być szkodnikami magazynowymi. Zamieszkują wszystkie strefy klimatyczne, również obszary polarne. Dostosowały się do różnych środowisk: żyją w glebie, kurzu domowym, a nawet w gorących źródłach.

Nauka o roztoczach to akarologia.

[edytuj] Charakterystyka rzędu

Od pozostałych pajęczaków wyróżnia je budowa morfologiczna. W rzędzie obserwuje się duże zróżnicowanie budowy. Ich wspólną cechą jest zlanie głowotułowia z odwłokiem i brak śladów segmentacji na zewnątrz. W ciele roztoczy wyróżnia się: gnatosomę i idiosomę. Aparat gębowy przystosowany do gryzienia lub ssania.

Gnatosoma

pierwsza, gębowa część ciała roztocza, w jej skład mogą (ale nie muszą) wchodzić: szczękoczułki, nogogłaszczki, warga górna, nadgębie, fałd nadgardzielowy i fałd podgardzielowy.

• Szczękoczułki służą do pobierania pokarmu; mogą tworzyć szczypce, narząd tnący lub pazur.
• Nogogłaszczki bardzo różnie zbudowane w zależności podrzędu; czasem całkiem zredukowane, czasem niezwykle skomplikowane; mogą pełnić funkcje czuciowe.

Idiosoma

druga, zazwyczaj większa cześć ciała, z odnóżami lokomocyjnymi w liczbie 4, 3, 2 lub nawet tylko 1 pary. Larwy mają zawsze 3 pary odnóży.

Okrycie ciała

oskórek, czasem cienki lub bardzo rozciągliwy (u form krwiopijnych);

Narządy zmysłów

oczy proste, czasem uwstecznione lub całkowity brak; tylko u gatunków morskich zaopatrzone w soczewki; u kleszczy występuje narząd Hallera, wytworzony z odnóży.

Układ krwionośny

właściwie brak, krew z zatok krwionośnych popychana jest ruchami ciała.

Układ pokarmowy

trzyodcinkowy, o dość złożonej budowie, z gruczołami ślinowymi, wolem, uchyłkami jelita, gruczołami wytwarzającymi substancje lepkie (u ektopasożytów).

Układ oddechowy

tchawki, czasem wymiana przez powierzchnię ciała;

Układ wydalniczy

cewki Malpighiego; gruczoły biodrowe.

Układ rozrodczy

parzyste gonady i przewody wyprowadzające; u samic wielu gatunków występuje pokładełko; u samców lądzieni występuje penis.

Roztocze na kwiecie powoju polnego

Systematyka

systematyka tej grupy pajęczaków jest przedmiotem intensywnych badań; wiele gatunków jest nadal nieopisanych. Informacje nt. systematyki tej grupy mogą się różnić, w zależności od źródła. Wyróżnia się trzy podrzędy, w zależności od budowy idiosomy i odnóży:

• Notostigmata (inna nazwa: Opilioacarida)
  • Należą tu rodziny: Opilioacaridae
• Parasitiformes - dręcze
  • Należą tu grupy: Mesostigmata/Gamasida (żukowce), Ixodida (kleszcze) oraz maleńka grupa Holothyrina (zaledwie 8 gatunków)
  • Należą tu rodziny: Sejidae, Microgyniidae, Ichthyostomatogasteridae, Epicriidae, Arctacaridae, Zerconidae, Parasitidae, Veigaiidae, Rhodacaridae, Ologamasidae, Digamasellidae, Halolaelapidae, Eviphididae, Macrochelidae, Parholaspidae, Pachylaelapidae, Ascidae, Phytoseiidae, Otopheidomenidae, Ameroseiidae, Podocinidae, Laelapidae, Haemogamasidae, Dermanyssidae, Macronyssidae, Rhinonyssidae, Halarachnidae, Spinturnicidae, Ixodorhynchidae, Entonyssidae, Raillietidae, Diarthrophallidae, Protodinychidae, Polyaspididae, Dithinozerconidae, Uropodidae, Trachyuropodidae, Cercomegistidae, Antennophoridae, Parantennulidae, Philodanidae, Celaenopsidae, Euzerconidae, Diplogyniidae, Paramegistidae, Argasidae, Ixodidae, Amblyommidae
• Acariformes
  • Należą tu grupy: Actinedida (roztocze wodne/wodopójki), Oribatida (mechowce) oraz Astigmata
  • Należą tu rodziny: Alicorhagiidae, Lordalycidae, Nanorchestidae, Pachygnathidae, Terpnacaridae, Nicoletiellidae, Eupodidae, Penthaleidae, Penthalodidae, Rhagidiidae, Tydeidae, Paratydeidae, Ereynetidae, Bdellidae, Cunaxidae, Halacaridae, Tarsocheylidae, Heterocheylidae, Dolichocybidae, Pyemotidae, Acarophenacidae, Pygmephoridae, Microdispidae, Scutacaridae, Tarsonemidae, Podapolipidae, Cheyletidae, Cheyletiellidae, Cloacaridae, Myobiidae, Harpyrhynchidae, Syringophilidae, Psorergatidae, Demodicidae, Raphignathidae, Calligonellidae, Cryptognathidae, Eupalopsellidae, Homocaligidae, Stigmaeidae, Tetranychidae, Tenuipalpidae, Linotetranidae, Phytoptidae, Eriophyidae, Diptilomiopidae, Adamystidae, Caeculidae, Anystidae, Pseudocheylidae, Calyptostomatidae, Erythraeidae, Smarididae, Johnstonianidae, Trombidiidae, Trombiculidae, Hydrovolziidae, Eylaidae, Limnocharidae, Piersigiidae, Hydrachnidae, Hydryphantidae, Hydrodromidae, Sperchontidae, Teutoniidae, Anisitsiellidae, Lebertiidae, Oxidae, Torrenticolidae, Limnesiidae, Hygrobatidae, Unionicolidae, Feltriidae, Pionidae, Aturidae, Momoniidae, Krendowskiidae, Arrenuridae, Mideidae, Athienemanniidae, Laversiidae, Mideopsidae, Neoacaridae, Chappuisididae, Acalyptonotidae, Acaridae (rozkruszki), Saproglyphidae, Carpoglyphidae, Hemisarcoptidae, Chaetodactylidae, Hyadesiidae, Anoetidae, Canestriniidae, Glycyphagidae, Labidophoridae, Chortoglyphidae, Echimyopidae, Fusacaridae, Ctenoglyphidae, Rosensteiniidae, Hypoderidae, Pyroglyphidae, Freyaniidae, Pterolichidae, Eustathiidae, Falculiferidae, Gabuciniidae, Kramerellidae, Rectijanuidae, Syringobiidae, Alloptidae, Analgidae, Avenzoariidae, Epidermoptidae, Proctophyllodidae, Xolalgidae, Dermationidae, Apionacaridae, Dermoglyphidae, Trouessartiidae, Turbinoptidae, Listrophoridae, Myocoptidae, Chirodiscidae, Atopomelidae, Psoroptidae, Audycoptidae, Yunkeracaridae, Sarcoptidae, Knemidocoptidae, Cytoditidae, Laminosioptidae, Pneumocoptidae, Palaeacaridae, Aphelacaridae, Archoplophoridae, Mesoplophoridae, Phthiracaridae, Euphthiracaridae, Oribotritiidae, Parhypochthoniidae, Gehypochthoniidae, Hypochthoniidae, Eniochthoniidae, Heterochthoniidae, Cosmochthoniidae, Haplochthoniidae, Sphaerochthoniidae, Brachychthoniidae, Atopochthoniidae, Pterochthoniidae, Eulohmanniidae, Perlohmanniidae, Epilohmanniidae, Nothridae, Camisiidae, Malaconothridae, Trhypochthoniidae, Nanhermanniidae, Hermanniidae, Hermanniellidae, Liodidae, Gymnodamaeidae, Licnodamaeidae, Plateremaeidae, Belbidae, Damaeidae, Belbodamaeidae, Cepheidae, Polypterozetidae, Microzetidae, Eremulidae, Damaeolidae, Eremobelbidae, Eremaeidae, Megeremaeidae, Liacaridae, Xenillidae, Astegistidae, Metrioppiidae, Tenuialidae, Gustaviidae, Carabodidae, Tectocepheidae, Oppiidae, Suctobelbidae, Autognetidae, Caleremaeidae, Anderemaeidae, Thyrisomidae, Hydrozetidae, Limnozetidae, Ameronothridae, Podacaridae, Cymbaeremaeidae, Micreremidae, Kodiakellidae, Licneremaeidae, Passalozetidae, Scutoverticidae, Oribatulidae, Haplozetidae, Oripodidae, Ceratozetidae, Mycobatidae, Chamobatidae, Mochlozetidae, Zetomimidae, Pelopidae, Oribatellidae, Achipteriidae, Tegoribatidae, Galumnidae, Parakalummidae

Bezpośrednio z rzędu roztoczy wyróżnia się nadrodzinę Eriophoidea – szpeciele.

[edytuj] Galeria

Aceria anthocoptes	Brevipalpus phoenicis	Dermatophagoides pteronyssinus	Lorryia formosa
Lorryia formosa

[edytuj] Bibliografia

• Baker E. 1952. An Introduction to Acarology. New York, The MacMillan Company.

• Halliday RB, Walter DE, Proctor HC, Norton RA & Colloff MJ (Eds.). 2001. Acarology, Proceedings of the 10th International Congress. [5-10 July 1998] CSIRO Publishing, Melbourne.

• Krantz GW. 1978. A Manual of Acarology Second Edition. Oregon State University Book Stores, Corvallis.

• Krivoluckij D. A., 1976. Rol pancirnych kleszczej w biogeocenozach. Zool. 55, 226–236.

• Niedbała, W. 1980. Mechowce - roztocze ekosystemów lądowych. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

• Skubała P., 2002. Rozwój fauny roztoczy na hałdach, czyli jak przyroda walczy z przemysłem. Kosmos 51, 195-204.

• Walter DE & Proctor HC. 2001. Mites in Soil, An interactive key to mites and other soil microarthropods. ABRS Identification Series. CSIRO Publishing, Collingwood, Victoria.

• Woolley T. 1988. Acarology: Mites and Human Welfare. New York, Wiley Interscience.

[edytuj] Zobacz też

• Roztocze kurzu domowego

[edytuj] Linki zewnętrzne

• The Acarology Home Page
• Tree of Life Project: Acari