Rzęska

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.

Przekrój poprzeczny przez aksonemę, widoczne struktury: 1A i 1B-zewnętrzne pary mikrotubul, 2-para mikrotubul centralnych, 3-zewnętrzne ramię dyneinowe, 4-centralne ramię, 4-białko poprzeczne,5-neksyna, 6-błona komórkowa.

Rzęski (łac. cilia) - cienkie wypustki cytoplazmatyczne, osadzone na ciałkach podstawowych i pełniące w zasadzie jedną zasadniczą funkcję: ruchową. Występują w niektórych komórkach eukariotycznych. Pod względem budowy niewiele różnią się od wici, są jednak od nich proporcjonalnie krótsze i inny jest mechanizm ich ruchu. Jednakże w przeciwieństwie do wici organizmów prokariotycznych, które są wytworem cytoplazmy, ale powstają na powierzchni komórki, rzęski są wypustkami cytoplazmy. Wewnątrz wypustek znajdują się mikrotubule o wzorze 9*2+2, to znaczy, że dwie mikrotubule znajdują się w centrum rzęski a 9 dwójek w części peryferycznej. Mikrotubule połączone są między sobą białkiem dyneiną.

Rzęski występują zazwyczaj w dużej liczbie: na wolnej powierzchni komórki nabłonka tchawicy może być ich nawet 250, komórka orzęska może mieć ich nawet kilkanaście tysięcy. Długość rzęski jest też bardzo różna i może wynosić od 5 do kilkunastu μm (u pantofelka może ok. 10 μm). Grubość dochodzi do 0,25 μm.

Rzęski organizmów prokariotycznych, choć z zewnątrz podobne do wici jądrowców, mają całkiem inną budowę wewnętrzną. Rzęski te składają się ze spiralnie skręconych włókien flageliny, które są zasadzone za pomocą haczyka i białkowych pierścieni w zewnętrznych powłokach komórki. Owa konstrukcja nadaje rzęsce ruch obrotowy.

Rzęski są charakterystyczne dla orzęsków, larw morskich bezkręgowców, występują w komórkach tkanki nabłonkowej; u roślin właściwie tylko w gametach sagowców i miłorzębu.