Skrzatusz

Z Wikipedii

Współrzędne: 53°12'5.50" N 16°34'59.70" E53.2015278 16.58325 (Skrzatusz)


Skrzatusz
Województwo	wielkopolskie
Powiat	pilski
Gmina	Szydłowo
Sołtys	Jan Łaptosz
Położenie	53° 12' 5.50'' N 16° 34' 59.70'' E
Liczba mieszkańców (2006) • liczba ludności	580
Strefa numeracyjna (do 2005)	67
Kod pocztowy	64-930 (poczta: Szydłowo)
Tablice rejestracyjne	PP
Położenie na mapie Polski Skrzatusz

Skrzatusz – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie pilskim, w gminie Szydłowo.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa pilskiego.

We wsi znajduje się sanktuarium maryjne jako barokowy kościół Wniebowzięcia NMP zbudowany w latach 1687-94 jako wotum za odsiecz wiedeńską.

Ostrzeżenie o możliwym naruszeniu praw autorskich

Po oznaczeniu tej strony jako podejrzaną o naruszenie praw autorskich dodaj link na stronę Wikipedia:Lista NPA.

Część zawartości tej strony prawdopodobnie narusza prawa autorskie. Tekst źródłowy pochodzi ze strony:

http://www.skrzatusz.republika.pl/

Jeżeli możesz, zmień ten artykuł, aby nie łamał praw autorskich.

Parafia pw. Wniebowzięcia NMP w Skrzatuszu istnieje od 15 września 1660 roku.

Proboszczem parafii a zarazem kustoszem Sanktuarium od 1 lipca 2001 roku jest ks. kanonik Józef Słowik ur. 21.08.1939, wyświęcony 20 czerwca 1965 w Ołtaszewie.

Wikariuszem jest ks. Andrzej Szewczyk ustanowiony wikariuszem w parafii od sierpnia 2006 roku.

Spis treści

1 Historia sanktuarium
- 1.1 Organy skrzatuskie
- 1.2 Plany
2 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia sanktuarium

1400 - istnieje osada Skrzatusz
1572 - Pierwsza świątynia w Skrzatuszu [...] Był to niewielki drewniany kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP. Konsekracji tego kościoła dokonał w 1572 roku sufragan poznański, biskup Stanisław Szedziński.
1575 - „[...] W czasie zamieszek religijnych podczas odpustu Maryjnego 8 września 1575 w Mielęcinie – niedaleko Tuczna, luteranie napadli na pielgrzymów, a zamieniając miejscową świątynie na zbór, usunęli z niej rzeźbę Piety oraz wszystkie inne przedmioty kultu przedstawiającego Matkę Chrystusa i wrzucili do stawu. Figurka mimo że była obciążona kamieniami, wypłynęła na powierzchnię. Przebywający wówczas w Mielęcinie garncarz Piły, pod pretekstem szukania zabawki dla swoich dzieci, odkupił od luteran figurkę Matki Boskiej. W drodze do Piły zatrzymał się na nocleg w Skrzatuszu. Przy tej okazji pokazał gospodarzom i jeszcze kilku mieszkańcom wsi figurkę, opowiadając historię o jej znieważeniu. Przysłuchująca się opowiadaniu pilskiego garncarza , a wzruszona do łez Katarzyna Kadujska zaczęła nalegać, aby pozostawił figurę w Skrzatuszu. Skruszony jej łzami garncarz uległ i za niewielką opłatą pozostawił ją na domowym ołtarzyku swoich gospodarzy. Pozostała tu jednak tylko parę dni, bowiem w nocy figurka rozjaśniała wielką jasnością i w snach upominała się u Katarzyny Kadujskiej (lub Kadrzyckiej) o godniejsze dla siebie miejsce. Ta, zatrwożona, oddała figurkę kapłanowi o imieniu Benedykt, mieszkającemu wówczas przy kościółku, który dokonał jej uroczystego wprowadzenie do do powstałego w 1572 roku drewnianego kościółka i jako najszlachetniejszy klejnot umieścił figurę w ołtarzu głównym, skąd na przestrzeni wieków rozdziela nieprzebrane łaski.”

Z innych źródeł wynika że, początkowo figura Matki Boskiej umieszczona była w ołtarzu bocznym pw. Św. Doroty. 14 listopada 1621 roku dwóch wędrujących nocą przez Skrzatusz mieszkańców Piły ujrzało ogromną jasność nad Kościołem. Powiadomiony o tym ksiądz Grabowski stwierdził, że jasność ta biła z figury Matki Bożej przy ołtarzu świętej Doroty.

1605 - [...] Od 1605 roku, zwyczajem innych kościołów posiadających cudowne wizerunki, spisywane i potwierdzane pod przysięgą były w tutejszym sanktuarium, uzyskane za przyczyną i orędownictwem Skrzatuskiej Pani cuda i łaski. Wszystkie wcześniejsze zapisy zaginęły.
1660 - „[...] jednocześnie z konsekracją mensy ołtarzowej w dniu 15 listopada 1660 roku, biskup poznański Wojciech Tholibowski ogłosił Skrzatuską Pietę za Cudowną i zatwierdził cuda.”

Narodziny parafii, jezuita ks. Jakub Krueński – pierwszym proboszczem.

1680 - [...] w roku 1680 przybył do Sanktuarium w Skrzatuszu król polski Jan III Sobieski, aby wraz z rycerstwem wyjednać za pośrednictwem Matki Boskiej Bolesnej zwycięstwo nad Turkami.
1687 – 1694 - budowa kościoła [...]Obecny kościół orientowany, pod wezwaniem Wniebowzięcia

Najświętszej Marii Panny, jednonawowy murowany z cegły otynkowany bez wieżowy, pochodzi z fundacji starosty nowodworskiego Wojciecha Konstantego Brezy. Zbudowany został w latach 1687- 1694 przez architekta Bojerszę. Wzorowana na jezuickich obiektach sakralnych wznoszonych we Włoszech świątynia odpustowa, wyposażona została w bogaty i oryginalny wystrój wnętrza.

1690 - [...] Po odniesionym zwycięstwie król Jan III Sobieski, dekretem danym 20.09.1690 roku w Sejmie w Warszawie zrównał parafię Skrzatusz z wielkimi parafiami miejskimi, a także powiększył jej włości.
1696 – pierwsze organy
1697 - [...] 13 listopada 1697 roku biskup poznański Jan Stanisław Witwicki ogłosił dekret uznający Figurę Matki Boskiej Bolesnej ze Skrzatusza jako Cudowną.
1698 - [...]Sklepienie zostało w 1698 roku przyozdobione przez nieznanego malarza iluzjonistyczną polichromią barokowa, która przedstawia obrazy z życia Matki Boskiej: nad chórem Chrystusa Ukrzyżowanego, a na sklepieniu Chrystusa jako Sędziego, Zwiastowanie, Adoracja NMP przez Świętych, Niepokalaną, Nawiedzenie i Boga Ojca w glorii.
1701 - [...] Po konsekracji w 1701 roku przez biskupa sufragana poznańskiego Hieronima Wierzbowskiego skrzatuskiej świątyni, stał się Skrzatusz centrum katolicyzmu i miejscem narodowej tożsamości zamieszkujących te ziemie Polaków.
1715 – budowa ołtarza poświęcenia krzyża świętego
1724 – obsunął się strop, uszkodzone zostały m.in. organy.
1772-1945 - Po rozbiorach Polski i przyłączeniu w 1772 r. do Prus stopniowo dominację na tych terenach przejmowała ludność niemiecka
1777 - [...] Ksiądz Andrzej Józef Delerdt – wikariusz skrzatuski podaje w swoim rękopisie z 1777 roku 66 przypadków otrzymanych łask, uznanych za cudowne, które spisane zostały po przysięgą i w obecności świadków.
1859 - remont kościoła
1870 – nowe większe organy.
1878 - remont kościoła
1909 - remont kościoła
1945 - [...] wycofujący się ze Skrzatusza żołnierze radzieccy spalili i zburzyli m. in. plebanię.
1952 - sanktuarium w Skrzatuszu opiekują się księża salezjanie
1965 - powstał hymn "Pani Skrzatuskiej", śpiewany odtąd w czasie zasłaniania i odsłaniania figury
1972 – [...] Skrzatusz [...] znalazł się w granicach nowopowstałej Diecezji Koszalińsko – Kołobrzeskiej
1979 - 1980- remont kościoła
1986 – prace konserwatorskie polichromowanej rzeźby - figury Matki Boskiej Bolesnej
18 wrzesień 1988 - koronacja figury Matki Boskiej Bolesnej przez J. Em. Ks. Kardynała Józefa Glempa, Prymasa Polski.
2001 - [...] Po 49 latach pracy duszpasterskiej zgromadzenia Salezjańskiego, proboszczem i kustoszem w Skrzatuszu został duszpasterz diecezjalny. Ks. kanonik mgr Józef Słowik
2004 - Kapitalny remont organów

Kościół parafialny Najświętszej Marii Panny, jednonawowy murowany z cegły otynkowany bez wieżowy, pochodzi z fundacji starosty nowodworskiego Wojciecha Konstantego Brezy. Zbudowany został w latach 1687- 1694 przez architekta Bojerszę. Wzorowana na jezuickich obiektach sakralnych wznoszonych we Włoszech świątynia odpustowa, wyposażona została w bogaty i oryginalny wystrój wnętrza. Jej przestronne i przystosowane do przyjmowania licznych pątników Wnętrze, z rzadko spotykanymi rozwiązaniami architektonicznymi plasuje ją wśród najciekawszych zabytków barokowych w Polsce. Wnętrze świątyni stanowi pięcioprzęsłowa nawa, która przykryta została barokowym sklepieniem kolebkowo - krzyżowym.

Sklepienie zostało w 1698 roku przyozdobione przez nieznanego malarza iluzjonistyczną polichromią barokowa, która przedstawia obrazy z życia Matki Boskiej: nad chórem Chrystusa Ukrzyżowanego, a na sklepieniu Chrystusa jako Sędziego, Zwiastowanie, Adoracja NMP przez Świętych, Niepokalaną, Nawiedzenie i Boga Ojca w glorii.

W lunetach znajdują się symbole Wiary i Sakramentów świętych, a w kartuszach nawy zilustrowane wezwaniami z Litanii loretańskiej. We fryzie i nad wnękami ścian bocznych umieszczono dekorację akantową oraz daty ukończenia polichromii kościoła i jej renowacji w latach 1698-1919 (Kościół restaurowany byt w latach 1859 i 1878 W czasie pierwszej restauracji zatynkowało polichromię, która odsłonięta została w czasie prac restauracyjnych w 1914 oraz w 1919-1920 roku). Na ścianach prezbiterium namalowano (także technika al-fresco) sceny z dziejów cudownej figury, portret fundatora kościoła oraz dawny i obecny kościół. Natomiast w lewym oknie znajduje się witraż ze scena Wniebowzięcia NMP, a w prawym z Jej ukoronowania w Niebie.

Pomiędzy przęsłami zbudowano sześć par kolumn o nieco sprowincjonalizowanych kapitelach korynckich, na których umieszczono posagi apostołów dwumetrowej wysokości. Nad kolumnami biegnie, zwieńczony galerią z tralkowaną balustradą rytmicznie łamany gzyms. Na ścianach kościoła, między kolumnami znajdują się parami w pionie dwa okna. Górne prostokątne rozpoczynające się tuz nad galeryjką i kończące się pod sklepieniem arkadowym elementem architektonicznym. Natomiast niższe w kształcie elipsy umiejscowione zostały w arkadowych niszach tuz poniżej podstawy kapiteli korynckich. Na zewnątrz, wspominane okna, oddzielone są skromnymi pilastrami.[...]

Poprzedni księża :

Wikariuszem od 29 sierpnia 2003 do 26 sierpnia 2006 był ks. Hubert Smołkowicz
Wikariuszem od 1 lipca 2001 do 29 sierpnia 2003 był ks. Grzegorz Marciszewicz wyświęcony 29 maja 1993 roku w Kołobrzegu
1952-2001 Sanktuarium znajdowało się pod opieką księży Salezjanów
1995-2001 ks. Henryk Oleśnik SDB - proboszcz, wikariusz ks. Tadeusz Rozalik SDB

Inni księża :

ks. Mirosław Dukiewicz SDB
ks. Piotr Grzymała SDB
ks. Henryk Zieniewicz SDB

Poprzedni proboszcze:

1992-1995 ks. Zenon Mach SDB
1987-1992 ks. Leszek Kasperowicz SDB
1981-1987 ks. Stanisław Stachów SDB
1972-1981 ks. Stefan Kiliński SDB
1965-1972 ks. Michał Winiarz SDB
1963-1965 ks. Stanisław Wojewódzki SDB
1958-1963 ks. Feliks Cieplik SDB
1952-1958 ks. Władysław Malejczyk SDB
1949-1952 ks. Michał Doczyło (grkat.)
1948-1949 ks. Zdzisław Skrzyniarz
1948 o. Ireneusz Nowak OFMCap
1946-1948 ks. Antoni Rojko
1946 o. Andrzej Zaklikiewicz OFMCap
1945-1946 ks. Franciszek Garske (niem.)
1660 - ks. Jakub Krueński (jezuita) pierwszy proboszcz

[edytuj] Organy skrzatuskie

Pierwsze organy pochodzą z przełomu XVII i XVIII wieku, najprawdopodobniej z 1696 roku. Umieszczone zostały na emporze drewnianego chóru, wspartego na dwóch kolumnach. Potocznie nazywano je „pozytywem”. Pozytyw został poważnie uszkodzony w 1724 roku przez obsuwający się strop. Podczas podjętego remontu wybudowano nowe i większe organy z pedałem. Organy zostały zbudowane przez firmę Wilhelma Sauera z Frankfurtu n. Odrą w 1876 roku opus 213. Instrument posiada 19 głosów. Traktura organów jest mechaniczna. 1 miech pływakowy. Dmuchawa elektryczna i urządzenie do kalikowania, a także tremolo. Klawiatury: 2 manuały C-f3, pedał: C-d1 . Ozdobione są rzeźbą anioła grającego na trąbce i dwóch mniejszych aniołów siedzących na częściach bocznych. Organy po kapitalnym remoncie (VII-X 2004). Remont przeprowadziła firma Sauer z Frankfurtu n. Odrą.

[edytuj] Plany

Na terenie wokół sanktuarium. powstanie park. Ksiądz kustosz chciałby temu parkowi nadać tytuł, „ekumeniczny park męczenników za wiarę". Tuż przy sanktuarium powstanie niewielki ogródek jordanowski oraz małe boisko, plac zabaw dla dzieci, które przyjadą tutaj ze swoimi rodzicami. Na ogrodzonym terenie planuje się także 15 kamiennych tablic odpowiadającym stacjom Drogi Krzyżowej, a w każdej z nich znajdować się mają wizerunki męczenników poszczególnych diecezji. Droga do tych kapliczek miałaby prowadzić pod górę. Natomiast z góry planuje się ustawienie 15 kaplic odpowiadających tajemnicom różańcowym. Centrum stanowić będzie Golgota z trzema widocznymi z daleka Krzyżami o wysokości 30 metrów. Tam też wybudowany będzie zadaszony ołtarz, przy którym odbywać się będą centralne uroczystości. Dla prawidłowego funkcjonowania sanktuarium niezbędne jest również wybudowanie Domu Pielgrzyma.

Codziennie w sanktuarium odnawiany jest różaniec w intencji diecezji, pielgrzymów, dobrodziejów oraz w każdą środę wieczorem celebrowana Msza św. za dobrodziejów, ofiarodawców sanktuarium. Od maja wprowadza się Nabożeństwa Lourdskie dla chorych, cierpiących, rencistów i emerytów. Planuje się również organizowanie nocnych czuwań przed cudowną figurą Matki Boskiej Bolesnej. Plany jak widać - ogromne i pewnie przekraczające możliwości diecezji . Skrzatusz jednak ufa, te tak jak na przestrzeni wieków, tak i dzisiaj nie zostanie zapomniany przez swoich dobrodziejów i ofiarodawców. ...]