Soferowie
Z Wikipedii
Soferowie (z hebr. sofer - skryba, sekretarz, przepisywacz, kopista). Zawodowi żydowscy kopiści tekstu Biblii hebrajskiej, którzy działali pomiędzy VI w. p.n.e., a I w. n.e. Początki ich sięgają czasów niewoli babilońskiej (przed 539 r. p.n.e.) lub krótko po niej. Ich praca miała związek z powstawaniem synagog służącym żydom w Izraelu i diasporze do czytania Biblii, do czego potrzebne były im jej kopie. Za pierwszego przepisywacza uważa się kapłana jerozolimskiego Ezdrasza (VI/V w. p.n.e.). Soferowie znani byli ze skrupulatności w przepisywaniu. Dzięki ich staraniom do dziś zachował się tekt hebrajski Starego Testamentu. Poczatkowo zajmowali się tylko kopiowaniem Pism, lecz w czasach hellenistycznych z ich środowiska wyłoniła się klasa "uczonych w Piśmie", o której mówi Nowy Testament. We wczesnym średniowieczu pracę soferów uporządkowali i kontynuowali masoreci.