Masoreci

Z Wikipedii

Masoreci - (hebr. בעלי המסורה, czyt. ba'alei hammasora - panowie tradycji) żydowscy kopiści Tory, którzy między VI a XI w. stworzyli system zapisu samogłosek w alfabecie hebrajskim.

[edytuj] Historia

Alfabet hebrajski, jak większość alfabetów semickich, składa się wyłącznie ze spółgłosek; stałe struktury samogłoskowe języka hebrajskiego jego użytkownicy znają niejako na pamięć. Jednak po 70 r. n .e., kiedy Rzymianie zniszczyli Drugą Świątynię, a większość Żydów znalazła się w diasporze, język hebrajski zaczął wychodzić z codziennego użycia i zanikała znajomość systemu samogłoskowego. Mogło to powodować błędne odczytanie świętego tekstu, stąd brak zapisu samogłosek stał się zagrożeniem dla samej religii, a tym samym dla tożsamości narodowej Żydów. Zapobiec temu zagrożeniu udało się w wyniku kilkusetletniej pracy trzech niezależnych grup kopistów Tory, nazywanych dziś masoretami.

Owe trzy grupy działały między VI a XI wiekiem w Tyberiadzie, Palestynie i Babilonii. Z wypracowanych przez nie systemów jeden - tyberiadzki - przyjął się i jest używany do dziś. Zapis dziś nieużywanych systemów babilońskiego i palestyńskiego przebiegał oryginalnie nad linią spółgłosek, ale pod koniec epoki masoretów oba te ośrodki również przyjęły system tyberiadzki, w którym znaki stawia się pod literami. Duży wpływ miał na taki wybór autorytet Majmonidesa, który zdecydowanie opowiedział się właśnie za metodą tyberiadzką. Pozostałym ośrodkom zabrakło też tak wybitnej postaci, jak członek karaickiej rodziny kopistów z Tyberiady, Aaron ben Mosze ben Aszer, twórca pierwszego zbioru zasad gramatyki hebrajskiej, który nadał ostateczny kształt tyberiadzkiemu systemowi.

[edytuj] Działalność

Wprowadzanie zmian w świętym tekście jest surowo zabronione, dlatego choć masoreci zaznaczyli zarówno samogłoski, jak i akcenty, w sam tekst nie ingerowali w najmniejszym stopniu. Umożliwił to fakt, że stworzony przez nich system samogłoskowy składa się tylko ze znaków diakrytycznych. Wszelkie komentarze do pracy soferów i uwagi ortograficzne masoreci zapisywali wyłącznie na marginesach. Co więcej, aby zachować tekst nieskażonym, policzyli oni też wszystkie litery Tory, by ich liczba zgadzała się w kolejnych kopiach. Dokładność masoretów posunięta była do tego stopnia, że jeśli kopista pomylił choćby jeden znak - musiał spalić cały dotychczas zapisany zwój, nawet jeśli zbliżał się już do końca tłumaczenia. Dzięki temu dzisiejsze przekłady Biblii w minimalnym stopniu różnią się od oryginału - przekłady z XX wieku są niemal identyczne z analogicznymi fragmentami zwojów z Qumran, rozbieżności są nieistotne dla treści.^{[potrzebne źródło]}

Masoreci w szczególny sposób potraktowali też imię Boga - JHWH. Z uwagi na to, że Żydzi nie wymawiali tego imienia i odczytywali zamiast niego Elohim lub Adonai, Masoreci uzupełnili spółgłoski JHWH samogłoskami tych właśnie wyrazów, co dało w efekcie brzmienie Jehowi, Jahowa i Jehowa. Imię Boga w tych brzmieniach używane były aż do dwudziestego wieku, kiedy badania nad językiem staro-hebrajskim pozwoliły na odtworzenie najbardziej prawdopodobnej formy Jahwe.

[edytuj] Bibliografia

• Weingreen J., Hebrew Grammar [w:] Encyclopaedia Judaica, Brill, CD 2004
• Yeivin I., Introduction to the Tiberian Masorah, Scholars Press, Missoula 1980
• Dotan A., Masorah [w:] Encyclopaedia Judaica, Brill, CD 2004