Sputnik 2

Z Wikipedii

Sputnik 2
Inne nazwy	ISZ-2, PS-2, 1957 Beta
Zaangażowani	ZSRR
Indeks COSPAR	1957-002A
Rakieta nośna	Sputnik 8K71PS
Miejsce startu	Bajkonur, Kazachstan
Orbita (docelowa, początkowa)
Perygeum	211 km
Apogeum	1659 km
Okres obiegu	103,73 min
Nachylenie	65,3°
Mimośród	0,098921
Czas trwania
Początek misji	3 listopada 1957 (02:30:42 GMT)
Koniec misji	13 listopada 1957
Powrót do atmosfery	14 kwietnia 1958
Wymiary
Wymiary	śr. 2 m; wys. 4 m
Masa całkowita	508,3 kg

Sputnik 2 (ros. "towarzysz podróży") - drugi z serii radzieckich satelitów Sputnik. Zarazem drugi sztuczny satelita Ziemi. Jako pierwszy w historii wyniósł w przestrzeń kosmiczną żywą istotę, psa Łajkę. Ponieważ ówczesna technika nie pozwalała bezpiecznie sprowadzić psa z powrotem na Ziemię, zamierzono uśpić go w 10 dniu lotu. Do 2002 taka była oficjalna wersja zakończenia misji Sputnika 2. W 2002 członek programu Sputnik ujawnił, że Łajka przeżyła w kapsule zaledwie kilka godzin z powodu temperatury sięgającej 40°C i silnego stresu.

Spis treści 1 Opis misji 2 Załoga 3 Budowa 4 Ładunek 5 Sputnik 2 a pasy radiacyjne 6 Bibliografia

[edytuj] Opis misji

Po triumfie lotu Sputnika 1 - pierwszego sztucznego satelity Ziemi - przywódca ZSRR, Nikita Chruszczow zażyczył sobie, aby ZSRR szybko dokonała kolejnego przełomowego wysłania satelity w Kosmos. By zmieścić się w wyznaczonym czasie, kierownictwo radzieckiego programu kosmicznego musiało ściągnąć z urlopów (przyznanych po wysłaniu Sputnika 1) obsługę techniczną rakiety i kosmodromu, inżynierów i techników. Do dziś trwają spekulacje, czy misja Sputnika 2 mogła być zaplanowana w tak krótkim czasie.

Po osiągnięciu orbity, od Sputnika nie odczepiła się rakieta nośna. Jej obecność sprawiła, że system kontroli temperatury stał się niewydolny i temperatura wewnątrz osiągała 40°C. Spowodowało to, że Łajka żyła tylko przez kilka godzin, zamiast planowanych 10 dni (po tym czasie automat miał wydać psu zatrutą porcję żywności) - nie było technicznych możliwości sprowadzenia jej z powrotem na Ziemię). Zobacz też: Załoga Sputnika 2.

Misja Sputnika pozwoliła na uzyskanie pierwszych danych o zachowaniu żywego organizmu w środowisku przestrzeni kosmicznej. Na Ziemię transmitowano tempo oddychania psa, jego ciśnienie tętnicze, elektrokardiogram, oraz informacje o ruchach zwierzęcia.

[edytuj] Załoga

Zobacz też: Łajka

Łajka (ros. Лайка, Szczekaczka) była radzieckim psem - kosmonautą - pierwszym żywym organizmem, który wszedł na orbitę okołoziemską.

Prawdziwy przebieg lotu Łajki i Sputnika 2 nie był znany aż do 2002. Wtedy wyjawiono, że nieprawdą jest oficjalna wersja władz sowieckich. Informowały one, że Łajka zdechła bez bólu, około 10 dni po wylocie. Jak stwierdził Małaszenkow, umocowana do kabiny suczka zdechła z przegrzania w panice i bólu już kilka godzin po starcie. Okazało się również, że została zwerbowana z ulic Moskwy, po których się błąkała. Miała wtedy około 3 lat i ważyła 6kg. Prawdopodobnie te dwa czynniki, mała waga i przystosowanie do trudnych warunków, zadecydowały o jej wyborze na pasażera statku.

Po starcie Sowieci oświadczyli, że nie planowano powrotu psa - nie znano wtedy bezpiecznej techniki powracania z orbity. Małaszenkow^[1] przyznał, że pomiary w Sputniku 2 wskazywały, iż po starcie w kabinie temperatura i wilgotność wzrosły do ekstremalnych wartości. Po wejściu na orbitę ostatni człon rakiety nośnej powinien oddzielić się od satelity. Wskutek awarii nie stało się tak. Orbitujący korpus rakiety nośnej, mający 25 metrów długości, zaczął się nagrzewać. Kapsuła satelity zadziałała prawdopodobnie jak radiator odprowadzający z niej ciepło. W wyniku tego w kabinie zaczęły panować tropikalne warunki.

Po starcie tętno Łajki było trzykrotnie szybsze niż w stanie odpoczynku. Gdy znalazła się w przestrzeni kosmicznej, w stanie nieważkości, puls zwolnił, ale powrót do normalnych wartości zajął trzykrotnie dłużej niż podczas prób na Ziemi. Może to świadczyć o stresie jakiemu poddane było zwierzę.

Podczas czwartego okrążenia Ziemi, między piątą a siódmą godziną lotu, zanikły funkcje życiowe Łajki.

Trumna jaką stał się dla Łajki Sputnik 2, spłonął w atmosferze 14 kwietnia 1958. Po 2570 okrążeniach Ziemi. Łajka zajęła istotne miejsce w eksploracji kosmosu, dowodząc iż ziemski organizm może przetrwać dłuższy pobyt w stanie nieważkości. Jej misja umożliwiła loty w kosmos składające się z załogi ludzkiej.

[edytuj] Budowa

Statek w kształcie stożka miał 4 m wysokości i średnicę 2 m w najszerszym miejscu. Podzielony był na szereg przedziałów mieszczących radionadajniki, system telemetrii, programator, przyrządy naukowe, system regeneracji powietrza i system kontroli temperatury.

Osobny, hermetyczny przedział przydzielony był dla Łajki. Kabina była na tyle duża, że pies mógł w niej stać lub leżeć. Jedzenie i woda były zapewniane w formie stężonej. Łajka była zabezpieczona uprzężą, a odchody były zbierane do specjalnego pojemnika. Na ciele psa były rozmieszczone elektrody monitorujące jego funkcje życiowe.

Telemetria statku i funkcji życiowych Łajki była przesyłana przez system Tral-D (zastosowany później w Sputniku 3), co 15 minut podczas każdego okrążenia Ziemi (w celu oszczędzania baterii).

Sputnik 2 nie posiadał na pokładzie kamery telewizyjnej. Obrazy TV psów ze statku Sputnik 5 są często mylone z Łajką.

[edytuj] Ładunek

• Komora z psem Łajką, systemem do podtrzymywania życia
• Dwa spektrofotometry, rejestrujące promieniowanie ultrafioletowe i promieniowanie rentgenowskie, do obserwacji Słońca i promieniowania kosmicznego

[edytuj] Sputnik 2 a pasy radiacyjne

Sputnik 2 nie był w stanie wykryć pasów radiacyjnych (odkrytych przez Explorera 1), gdyż w okresach przebywania w zasięgu radzieckich stacji naziemnych mijał je od północy. Nachylenie orbity Sputnika 2 było prawie dwa razy większe od nachylenia Explorera 1. Dzięki temu, zaszczyt odkrycia tego ważnego elementu Ziemskiego otocznia przypadł Amerykanom. Co prawda pokładowy czujnik promieniowania kosmicznego Sputnika odnotował wzrost zliczeń na wysokościach od 400 do 700 km, nie zostały one zinterpretowane jako coś niezwykłego. Profesorowi Harry'emu Messelowi z Australii udało się zarejestrować dane z niewidocznych dla Sowietów sesji transmisyjnych. ZSRR nie chciało jednak udostępnić kodu potrzebnego do ich odczytania. Jednak już w 1958, podczas misji statku Sputnik 3, Rosjanie współpracowali w tym zakresie, co pozwoliło potwierdzić odkrycia satelitów Explorer 1, Explorer 3 i Explorer 4.

[edytuj] Bibliografia

• Sputnik 2 - więcej nowych wieści z odległej historii (en) - artykuł Svena Grahna
• Czy Sputnik 2 mógł być przygotowany w ciągu jednego miesiąca? (en) - artykuł Svena Grahna
• Sputnik 2 na stronach National Space Science Data Center
• Anglojęzyczna encyklopedia - hasło Sputnik 2
• Some Unknown Pages of the Living Organism's First Orbital Flight, Dimitri C. Małaszenkow, IAC-02-IAA.2.2.05, 53. Międzynarodowy Kongres Astronautyczny, 10-19 października 2002, Houston, USA
• Artykuł o locie Łajki w serwisie AstroNews