Stanisław ze Skarbimierza

Z Wikipedii

Stanisław ze Skarbimierza (rok urodzenia nieznany (po 1360), zmarł 9 stycznia 1431 r. w Krakowie), pierwszy rektor odnowionej w 1400 r. Akademii Krakowskiej, prawnik, kanonik kapituły katedralnej na Wawelu.

Prawdopodobnie pochodził z plebejskiej rodziny. Zanim rozpoczął studia w Pradze, uczęszczał do szkoły prowadzonej przy kolegiacie w Skalbmierzu, mającej status studium przygotowawczego do studiów uniwersyteckich. Absolwentem tej samej szkoły był Mikołaj Rej.

W latach 1380-1396 studiował na Uniwersytecie Praskim, na wydziałach artium i prawa. Studia zakończył uzyskaniem doktoratu prawa. Następnie wrócił na stałe do Krakowa, gdzie piastował wiele funkcji. Był m.in. spowiednikiem królewskim, kaznodzieją katedralnym, wikariuszem generalnym biskupa krakowskiego.

Dwukrotnie pełnił funkcję rektora, po raz drugi w 1413 roku. Wybitny prawnik, znany w ówczesnej Europie, znakomity mówca; W "Kazaniu o wojnach sprawiedliwych" (1410 r) zajął się takimi kwestiami jak: dopuszczalność zawierania przymierzy z państwami pogańskimi, dozwolone sposoby walki i brania łupów wojennych, sprawy dyscypliny wojskowej. Przeciwstawił się panującej opinii, jakoby przymierza z poganami były zabronione. Razem z Pawłem Włodkowicem uważany jest za twórcę polskiej szkoły prawa międzynarodowego.

Na jego działalność pisarską składają się przede wszystkim kazania. Ułożył ich ponad 500. Wśród nich znajdują się kazania związane z ówczesnymi ważnymi wydarzeniami: Recommendatio Universitatis de novo fundatae - wygłoszone na inaugurację działalności uniwersytetu w 1400 r., Sermo ad regem et proceres eius de obitu Hedwigis reginae et vita eius - kazanie na pogrzebie królowej Jadwigi oraz De bello iusto - dotyczące konfliktu z Krzyżakami.

Cykl kazań Super Gloria napisał jeszcze podczas pobytu w Pradze, w 1390 r. - inspiracją do napisania był rok jubileuszowy 1390. Zbiór Kazań sapiencjalnych (Sermones sapientiales) powstał w Krakowie w latach 1409-1415, gdy Stanisław sprawował urząd kaznodziei katedry krakowskiej i głosił kazania do kleru (jego stanowisko i pozycja nadawały głoszonym kazaniom specjalną rangę oraz stanowiły wzór treściowy i formalny dla kleru parafialnego).

Wygłosił kazanie na pogrzebie królowej Jadwigi Andegaweńskiej. Jak we wszystkich swoich kazaniach, mówił w języku polskim (ale spisywał je po łacinie).

Zmarł podczas celebrowania mszy w katedrze na Wawelu. Tam też został pochowany.

[edytuj] Literatura

• Olszewski Mikołaj, Świat zabobonów w średniowieczu. Studium kazania O zabobonach Stanisława ze Skarbimierza, WYDAWNICTWO NAUKOWE Semper, Warszawa 2002, ISBN 83-89100-12-6

• Ehrlich Ludwik, Polski wykład prawa wojny XV wieku. Kazanie Stanisława ze Skarbimierza De bellis iustis, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1955

[edytuj] Wydania zbiorów kazań:

• [Stanisław ze Skarbimierza], Sermones sapientiales, wyd. B. Chmielowska, Warszawa 1979.
• Sermones super "Gloria in excelsis", ed. R. M. Zawadzki, Warszawa 1978.