System sądowniczy Wielkiej Brytanii

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.

Ten artykuł wymaga dodania linków wewnętrznych. Jeśli możesz, dodaj je teraz. Linki do innych haseł: hasło, hasłowy, hasłami zapisujemy jako [[hasło]], ''[[hasło]]wy'', '''[[hasło|hasłami]]'''.

Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Należy w nim poprawić: dodać polskie literki, nagłówki. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

Budynek Sądu Najwyższego Wielkiej Brytanii (ang. Royal Court of Justice, zdjęcie poniżej) otwarty został przez królową Wiktorię 4 grudnia 1882 r. Budowa była długim i żmudnym wysiłkiem, który zaowocował wspaniałą konstrukcją, a której głównym architektem był George Edmund Street ( 21 VI 1824 – 18 XII 1881). Wykonawcą była firma “Merrs.Bull and Sons” mieszcząca się w Southampton.

Przed przeniesieniem Sądu Najwyższego do Royal Court of Justice sądy brytyjskie miały swoją siedzibę w wielu miejscach rozsianych po całym Londynie. W 1875r główną bazą Sądu Brytyjskiego był budynek Westminster Hall i Lincoln`s Inn. Po długich debatach rządu brytyjskiego zapadła decyzja o przeniesieniu “Sądów Jej Królewskiej Mości” na nowe miejsce, które okazało się jedną z największych inwestycji dla XIX wiecznej Anglii. Koszty budowy sięgnęły rzędu 1,5 miliona funtów brytyjskich. Prace nad budowlą trwały aż 8 lat, pracownicy werbowani byli przez rząd Anglii z rożnych zakątków Europy. Efektem tych pracy było powstanie budynku wysokiego na 75 metrów, szerokiego na 140 metrów i długiego na 145 metrów. Tuż przed ukończeniem budynku Sądu Najwyższego jego główny architekt - George Edmund Street zmarł (18 XII 1881). Pamięć po architekcie przypomina statuetka na Great Hall wykonana przez Henry`ego Armsted`a. Prace dokończył jego syn Arthur Edmund.

Z upływem lat budynek był poszerzany. W 1912 r. otworzono nowe skrzydło, w którym pomieścił się tzw. “Divorce Court”, kilkadziesiąt lat później w roku 1968 dołączył Quenn`s Building.

Budowla znajduje się w samym sercu stolicy w dzielnicy Westminster i graniczy z największymi zabytkami i słynnymi dzielnicami London. Otoczony jest przez „Inns of Court” (są to stowarzyszenia prawnicze, do których każdy prawnik i wyżej postawiony pracownik sądu powinien należeć), a także LSE ( Londyńska Szkoła Ekonomii i Nauk Politycznych), znajdująca się obok stacji metra Tample nieopodal Tamizy.

Sąd Karny Sądu Najwyższego potocznie nazywany Old Bailey jest jednym z najsłynniejszych części budynku. Wszyscy sędziowie zasiadający w Old Bailey (zdjęcie poniżej) mówią do siebie “My Lord”, „My Lady” co jest częścią zachowanych od wieków tradycji.

W Wielkiej Brytanii nie ma pojedynczego, jednolitego systemu prawnego; Anglia i Walia ma własny, Szkocja inny i Irlandia Północna jeszcze inny. Jeżeli chodzi o prawo imigracyjne oraz specjalne imigracyjne uprawnienia apelacyjne jest ono takie samo w całym zjednoczonym królestwie, a prawo pracy jest takie samo i dotyczy wszystkich państw wyspy oprócz Północnej Irlandii.

Administracja Sądownictwa w Wielkiej Brytanii pozostaje prawie niezmieniona od wieków. W połowie XIX w. sądy Anglii były podzielone i spotykały na drodze wiele problemów, a zarazem każde z nich miały rożne potrzeby. Wiele spraw były postrzegane jako nie prawe i nie do zaakceptowania co w konsekwencji pomiędzy rokiem 1883-85 przekształciło się w jeden sąd nazywany „Supreme Court of Judicature”, który w 1891 roku zmienił nazwę na „Supreme Court of Englad and Wales”.

„Supreme Court of Englad and Wales” zawiera:

1. Sąd Apelacyjny (Sąd Apelacyjny dzieli się na dwa Wydziały - Karny i Cywilny - i zwykle obraduje w Londynie.

Wydział Karny, któremu przewodniczy Lord Naczelny Sędzia („Lord Chief Justice”), rozpoznaje odwołania od skazań i wyroków wniesione przez osoby, w stosunku do których Sąd Koronny wydał skazanie lub wyrok. Sąd może unieważnić lub utrzymać skazanie, bądź też zarządzić ponowny proces, a w przypadku odwołań od wyroków, zmienić wyrok. Jednakże po skierowaniu do Sądu Apelacyjnego przez prokuratora generalnego, sąd jest uprawniony do zwiększenia wymiaru kary, którą uważa za zbyt łagodną. Zwykle w Wydziale Karnym Sądu Apelacyjnego zasiada razem trzech sędziów, ale wydaje się tylko jeden wyrok.

Wydział Cywilny, któremu przewodniczy „Master of the Rolls”, rozpoznaje odwołania głównie od orzeczeń Wysokiego Trybunału oraz sądów okręgowych. W czasie takiego rozpoznania, sędziowie tego sądu mogą wydać dowolne orzeczenie, które, ich zdaniem, powinno było zostać wydane w sądzie niższej instancji. W niektórych przypadkach zarządza się ponowny proces. W Sądzie Apelacyjnym rzadko przesłuchuje się świadków. Orzeczenia opierają się zwykle na dokumentach, protokołach wcześniejszych rozpraw oraz argumentacji adwokatów występujących w imieniu stron. Zwykle w Sądzie Apelacyjnym zasiada razem trzech sędziów, każdy z nich może wydać wyrok, a orzeczenie sądu zapada większością głosów).

2. Sąd Sprawiedliwości - zawiera trzy tzw. „division”, czyli podziały: Sąd Lorda Kanclerza (Chancery Division. Zajmuje się w szczególności sprawami majątkowymi, w tym zarządzaniem majątkiem osób zmarłych, interpretacją testamentów, niewypłacalnością oraz sporami dotyczącymi spółek kapitałowych i osobowych). “Ławka Królowej” (Queen`s Bench jest największym z trzech Wydziałów i zajmuje się szerokim zakresem spraw cywilnych, w tym powództwami o odszkodowanie wynikającymi z niedotrzymania umów oraz czynów niedozwolonych, sprawami o zniesławienie, sporami o charakterze handlowym oraz sprawami z zakresu prawa morskiego (sprawami cywilnymi związanymi z okrętami, np. zderzenie, uszkodzenie ładunku oraz ratunek). Sąd Rodzinny (Family Division, który powstał w 1970r. z połączenia trzech rożnych sądów: Probate, Divorce i Admiralty) Przed połączeniem Sądów Najwyższych zastanawiano się również nad przyłączeniem „House of Lords” (Izba Lordów) w skład Sądów. Jednak to się nie stało i do dnia dzisiejszego Izba Lordów pozostaje Sądem, który ma największa władzę w sprawach cywilnych i kryminalnych.

W 1972 r. powstał kolejny oddział Sądu Najwyższego zwany „Crown Court”. Zwołany został przez Parlament brytyjski by zajmował się najpoważniejszymi przestępstwami kryminalnymi. Od początku istnienia Sądów Wielkiej Brytanii przyjęło się, ze wszyscy obecni na Sali sądowej pracownicy, tj. sędziowie, prawnicy, przysięgli itd. mają określony „Dress Code”, czyli ubiór, który określa ich pozycje i zadania; „Robes”, czyli szaty dzięki, którym możemy rozpoznać kto jest kim w sądzie. Pracownicy „Queen`s Bench” mają 5 rodzajów, a na przykład pracownicy Sądu Lorda Kanclerza trzy (purpurowy, z czarnego jedwabiu i z futra gronostaja). Innymi dodatkami są szale, peleryny, szaty z kapturami, białe rękawiczki, imitacje spodni do jazdy konnej oraz buty ze stalowymi sprzączkami. Perulki, które są ikona brytyjskiego sądu są produkowane za naturalnych włosów ludzkich. W 1834 roku Humphrey Ravenscroft opatentował pomysł, który przetrwał do dziś. Zaczął używać do produkcji perulek włosów końskich. Perulki te okazały się niezawodną i nieodłączną częścią tradycji sądownictwa. Były bardzo lekkie i wygodne a ich konstrukcja pozostawała niezmienna, co okazało się równie bardzo wygodne. Humphrey był wnukiem założyciela sklepu, którego rodzina sławiła się w tworzeniu perulek dla prawników. Rodzinny sklep istnieje po dziś dzień i jest największą firma na świecie produkującą perulki dla pracowników sądu w Wielkiej Brytanii. W rzeczywistości większość pracowników sądu ubrana jest w proste, dobrze skrojone garnitury, a peruki adwokackie są zakładane tylko na specjalne okazje.

W Royal Court of Justice mieści się całe sądownictwo Zjednoczonego Królestwa. Są tam miedzy innymi oddziały sądu:

- Crown Court (zajmuje się sprawami większej wagi kryminalnej i jest odpowiedzialny za poprawność i przestrzeganie zasad i procedur postępowania i składania aplikacji sądowych)

- County Court Civil (Sądy okręgowe) ustanowiono po raz pierwszy w połowie dziewiętnastego wieku; zajmują się one większością spraw cywilnych w Anglii i Walii. Mówiąc najprościej, mniej skomplikowane sprawy cywilne rozpoznają sądy okręgowe, natomiast bardziej złożone sprawy rozstrzyga Wysoki Trybunał. Najwięcej spraw rozpatrywanych przez sądy okręgowe dotyczy odzyskiwania należności, jednakże sprawy o przywrócenie posiadania majątku (np. w przypadku niepłacenia rat kredytu hipotecznego), sprawy rodzinne, związane z przysposobieniem i upadłością rozpoznają również sądy okręgowe. Sprawami rozwodowymi w Centralnym Londynie zajmuje się Główny Urząd Sądu Rodzinnego, a nie sądy okręgowe.

- County Court Family (sąd ten zajmuje się dwoma typami spraw. Pierwsze to dotyczące rodziców i ich dzieci, a drugi to podejmuje akcje o odebraniu praw rodzicielskich gdy dzieci były źle traktowane) - Tribunals (zajmuje się sprawami na forum, które można obejrzeć na Sali. Rozprawy takie są dostępne dla „widza”. Sąd ten zajmuje się prawami emigracyjnymi czy prawem pracy). Siedząc na Sali sądowej przyglądając się rozprawie można dostrzec znak (Royal Coat of Arms. Zdjęcie obok), który jest nad podium, na którym zasiada ława przysięgłych. Jest symbolem władzy i autorytetu jaki posiada Sąd Wielkiej Brytanii.

W 2006 roku na mocy aktu konstytucyjnego z 2005 roku ustanowiono nowa „głowę” Sądu brytyjskiego. Jest to tzw. „Lord Chief Justice”(Lord Naczelny Sędzia). Jest nim Nicholas Addison Phillips, Baron Phillips of Worth Matravers urodzony 21 January 1938r. Sprawuje on najwyższą władzę sądownicza. Ma on ok 400 ustalonych obowiązków łącznie z reprezentowaniem sądownictwa Anglii i Walii w Parlamencie i Rządzie brytyjskim. Przydziela stanowiska i lokalizacje sędziom. Również jest obecny na najważniejszych sprawach cywilnych, karnych i rodzinnych. Na każdym posiedzeniu nosi płaszcz i kamizelkę, a także krótka perulke.

Sądownictwo w Anglii obejmuje dość szeroki zasięg, od małych spraw na przykład odzyskiwanie długów czy niszczenie dóbr materialnych (rozwiązywane są szybkim i tanim sposobem) do spraw bardziej skomplikowanych związanych z problemami w korporacjach międzynarodowych. Większość spraw cywilnych nie kończy się w sądzie jak i również często nie dochodzi do pełnego procesu. Zakańczane są za pośrednictwem lub przez użycie ustalonych procedur składania skarg, a jeśli jednak sprawy idą przez sąd, celem jest rozwiazanie jej najprostszymi i najszybszymi środkami. Sąd nie ma mocy i prawa w sprawach cywilnych do karania strony przegranej wiezieniem. Zazwyczaj strona wygrana otrzymuje rekompensatę w postaci pieniężnej.

„House of Lord”, czyli Izba Lordów jest nie tylko jedną z Izb Parlamentu, ale również ostatecznym sądem apelacyjnym w Wielkiej Brytanii, zarówno w sprawach karnych jak i cywilnych. Pozwolenia na skierowanie odwołania do Izby Lordów musi udzielić Sąd Apelacyjny lub Komisja Odwoławcza Izby Lordów i zwykle udziela się takiego pozwolenia, jeżeli ze sprawami wiążą się kwestie prawne o znaczeniu społecznym. Sprawy rozpoznają członkowie Izby Lordów wyznaczeni na sędziów apelacyjnych zwani „Lords of Appeal in Ordinary” lub „Law Lords”. Sędziowie ci rozpatrują zwykle sprawy w składzie pięcioosobowym. Wysoki Trybunał („High Court”) ma siedzibę w Londynie, choć sprawy mogą być rozpoznawane w innych miejscach Anglii i Walii. Wysoki Trybunał może rozpatrywać prawie wszystkie sprawy cywilne, choć w praktyce zajmuje się głównie sprawami bardziej złożonymi i o większym ciężarze gatunkowym. Jest podzielony na trzy wydziały, odpowiadające niektórym z dawnych sądów, które zastąpił w dziewiętnastym wieku. Istnieje wiele Trybunałów rozpoznających rozmaite kwestie, np. imigrację, podatki, zdrowie psychiczne, grunty i nieruchomości, zasiłki z opieki społecznej, transport oraz zatrudnienie. Postępowanie przed trybunałami jest mniej formalne niż przed innymi sądami. W skład członków trybunałów mogą wchodzić specjaliści w innych dziedzinach niż prawo, np. lekarze, oraz osoby bez wykształcenia prawniczego, choć przewodniczącym takiego trybunału prawie zawsze jest osoba o wykształceniu prawniczym. W zależności od rodzaju trybunału, odwołania od decyzji trybunału można składać do trybunału wyższej instancji, Wysokiego Trybunału lub Sądu Apelacyjnego. Za pośrednictwem Sądu Administracyjnego Wysoki Trybunał pełni również funkcję nadzorczą nad licznymi sądami, trybunałami oraz organami i osobami prywatnymi pełniącymi funkcje publiczne.