Szanta zwyczajna

Z Wikipedii

Szanta zwyczajna
Systematyka wg Reveala
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	Rosopsida
Rząd	jasnotowce
Rodzina	jasnotowate
Rodzaj	szanta
Gatunek	szanta zwyczajna
Nazwa systematyczna
Marrubium vulgare L.
Sp. Pl. 2.,1753
Kategoria zagrożenia w Polsce (CzL) EX EW E [E] V [V] R Kategoria: wymierający
Galeria zdjęć i grafik

Szanta zwyczajna (Marrubium vulgare L.) – gatunek byliny z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae Lindl.). Pochodzi z Azji Centralnej. Występuje także w Europie i Ameryce, gdzie jest gatunkiem zawleczonym. Ma wiele nazw ludowych: krzecina (lubelskie), krzeszyna (podlaskie), gojnik (podkarpackie). W Polsce gatunek rzadki, uznawany za antropofit zadomowiony^[1], archeofit^[2].

Spis treści 1 Charakterystyka 2 Zagrożenia 3 Zastosowanie 4 Ciekawostki 5 Przypisy 5.1 Bibliografia

[edytuj] Charakterystyka

Pokrój

Łodyga wzniesiona, gałęzista, w górnej części czterokanciasta. Cała kutnerowato owłosiona o włoskach gwiazdkowatych. Wysokość do 50 cm.

Korzeń

Biały, prosty, drewniejący.

Liście

Dolne sercowato-okrągławe, górne jajowate, wszystkie ogonkowe. Naprzeciwległe, pomarszczone, nierówno karbowane, wierzchem ciemnozielone, spodem pokryte szarym kutnerem.

Kwiaty

Zebrane w nibyokółki wyrastające w kątach liści, tworzące kulistawe kwiatostany. Kwiaty drobne, nieforemne; kielich drobny, dziesięcioząbkowy, do 0,8 cm długości; korona brudnobiała, dwuwargowa, do 0,6 cm dł., kutnerowata. Kwitnie od czerwca do sierpnia.

Owoc

Podługowate rozłupki, odwrotnie jajowate, na szczycie ucięte, owłosione.

Biotop

Siedliska ruderalne, przydroża. Chamefit, hemikryptofit.

[edytuj] Zagrożenia

Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)^[3] w grupie gatunków wymierających, krytycznie zagrożonych (kategoria zagrożenia E).

[edytuj] Zastosowanie

• Roślina lecznicza:
  • Surowiec zielarski: ziele szanty - Herbe Marrubii (Herbe Prasii) zawiera gorycz - marubinę (diterpen), śluzy, sterole, garbniki, cholinę, kwasy organiczne, trójterpeny.
  • Działanie: wykrztuśne, uspokajające, moczopędne. Pobudza apetyt, wydzielanie soku żołądkowego, żółci oraz reguluje częstotliwość skurczów serca. Jest używana do leczenia nieżytów górnych dróg oddechowych, kataru, astmy, zaburzeń przewodu pokarmowego, chorób wątroby i woreczka żółciowego oraz przy zaburzeniach miesiączkowania. Bardzo gorzka w smaku.

[edytuj] Ciekawostki

• Szanta "od zawsze" jest uznawana za środek przeciwkaszlowy. Pierwszy opisał ją Hipokrates.
• Botaniczna nazwa naukowa wywodzi się od hebrajskiego marrob, co oznacza "gorzki sok".

Przypisy

[edytuj] Bibliografia