Szota Rustaweli
Z Wikipedii
Szota Rustaweli (gruz. შოთა რუსთაველი, nazwisko pochodzi prawdopodobnie od miasta Rustawi) był XII wiecznym (ur. pr. 1172 w Rustawi, zm. pr. 1216 w Jerozolimie) gruzińskim poetą, przez wielu zaliczany do największych twórców literackich epoki średniowiecza. Jest autorem gruzińskiej epopei narodowej: Rycerza w tygrysiej skórze.
Informacje o biografii poety są wyjątkowo skąpe. Wykształcony w Grecji, Rustaweli był gruzińskim księciem, skarbnikiem królowej Tamary (odnaleziono jego podpis pod dokumentem z 1190 roku) i malarzem, jego dziełem są między innymi freski w Klasztorze Krzyża w Jerozolimie. Na jednym z nich prawdopodobnie znajduje się sam autor. Znając poematy Homera i filozofię Platona, teologię, podstawy poetyki i retoryki, jak również literaturę perską i arabską, poświęcił się literaturze, tworząc wspaniały epos, Rycerz w tygrysiej skórze, który został przetłumaczony na wiele języków. Pierwszy raz został wydrukowany w Tbilisi w 1712 roku, przez króla Wachtanga VI. Beznadziejnie zakochany w królowej Tamarze, Rustaweli dożywa swych dni jako mnich w Jerozolimie. Tymoteusz, XVII-wieczny metropolita jerozolimski, odnalazł w świątyni pod wezwaniem św. Krzyża, zbudowanej przez królów gruzińskich, mogiłę i fresk przedstawiający poetę w mnisim stroju. Według jednej z wielu legend, zakochany w królowej Rustaweli ożenił się mimo to z bliżej nie znaną dziewczyną o imieniu Nina. Wkrótce po ślubie otrzymał od "damy serca" polecenie przetłumaczenia na język gruziński dzieła literackiego, przekazanego jej w darze przez pokonanego szacha. Rustaweli wypełnił polecenie doskonale, jednak zrezygnował z nagrody, obiecanej za swój trud. Tydzień później odnaleziono jego ciało, pozbawione głowy. Po dziś dzień istnieje wiele legend o Rustawelim i jego relacjach z królową Tamarą. Według podania, jeszcze za życia królowej, będącej mecenasem poety, katolikos Joann wszczął nagonkę na jego osobę. W XVIII wieku patriarcha Antoni I, będący skądinąd pisarzem, dokonał publicznego spalenia pewnej liczby egzemplarzy pierwszego wydania "Rycerza w tygrysiej skórze".
Imię Rustawelego noszą Teatr Dramatyczny Gruzji, Instytut Teatralny w Tbilisi, jak również liczne nagrody literackie w Gruzji. Również poza granicami tego kraju, w republikach byłego ZSRR, imię poety zostało upamiętnione na przykład nazwami ulic - jedna z głównych ulic Kijowa nosi imię Szoty Rustaweli.
