Tan Sitong

Z Wikipedii

Tan Sitong (tradycyjne pismo chińskie: 譚嗣同; uproszczone pismo chińskie: 谭嗣同; pinyin: Tán Sìtóng; Wade-Giles: T'an Szut'ung, ur. 10 marca 1865 w Pekinie – zmarł 28 września 1898), znany także jako Fusheng 复生, oraz pod pseudonimem Zhuangfei (壮飞). Chiński myśliciel, poeta, pisarz i filozof. Był wybitnym chińskim rewolucjonistą, zwolennikiem liberalnych reform pod koniec panowania dynastii Qing. Na jego poglądy silny wpływ wywarł konfucjanizm, buddyzm, Mozi, zachodnia nauka, a także Kang Youwei, którego był uczniem.

[edytuj] Wczesne życie i aktywność literacka

Pochodził z bogatej i dobrze wykształconej rodziny, ale kiedy był młody jego matka zmarła. Wychowała go macocha, a jego dzieciństo nie było zbyt szcześliwe. Do 30. roku życia dużo podróżował po Chinach, odwiedzając różne prowincje, jak choćby Xinjiang. W tym czasie napisał ponad 200 wierszy. W swoich utworach wyrażał lęk przed społecznymi niepokojami, ale od 1896 roku wraz z Liang Qichao, w swoich utworach otwarcie już wzywał do reform.

[edytuj] Sto dni reform

Podczas pobytu w Hunanie gubernator prowincji, Chen Baozhen wyznaczył go do realizacji projektów lokalnych reform. Następnie zaangażował się w Sto dni reform w 1898 roku. Popierał cesarza Guangxu. Był jednym z czterech liberałów którzy zostali zaproszeni do wielkiej rady 20 czerwca 1898 roku. W przeciwieństwie do Kang Youweia, Tan zadecydował się pozostać w kraju po klęsce ruchu reformatorskiego. Osądzony jako wróg cesarzowej wdowy Cixi. Tan został publicznie stracony 28 września 1898 roku, wraz z pięcioma innymi reformatorami. Zostali oni nazwani "sześcioma dżentelmenami stu dni reform" (戊戌六君子).

[edytuj] Rénxué – poglądy

Tan poglądy swe wykłada głównie w dziele A study of benevolence (tradycyjne pismo chińskie: 仁學,; uproszczone pismo chińskie: 仁学; pinyin: Rénxué). Był pod urokiem zachodniej nauki, a w konfucjanizmie upatrywał czynnik hamujący rozwój Chin. Uważał ponadto, że chrześcijaństwo na zachodzie przyczyniło się do rozwoju nauki i postępu. Stał na stanowisku, że powinno się w Chinach zająć tematyką międzynarodową, zbadać przyczyny osiągnięć cywilizacyjnych zachodu i wykorzystać to dla rozwoju Chin. Centralnym pojęciem jego filozofii było pojecie humanitarności, która ma łączyć ludzi. Każdy powinien być wolny, aby to było możliwe konieczne jest zniesienie podziałów między państwami. Wzywał do reform, które są konieczne dla Chin. Aby przyniosły one oczekiwany skutek niezbędne są tzw. "Cztery dobre relacje" pomiędzy:

• wyższymi i niższymi klasami
• Chinami i innymi państwami
• kobietami i mężczyznami
• mną i innymi