Tektyt

Z Wikipedii

Tektyty, empiryty – okruchy, bryłki, zasobnego w krzemionkę naturalnego szkliwa o niejasnym pochodzeniu koloru zielonego, brązowego lub czarnego przyjmującego kształt kilkucentymetrowej kropli.

Nazwa pochodzi od gr. tektos = stopiony.

Spis treści 1 Poglądy na pochodzenie tektytów 2 Właściwości 3 Najbardziej znane tektyty 4 Zastosowanie 5 Zobacz też 6 Linki zewnętrzne 7 References

[edytuj] Poglądy na pochodzenie tektytów

1. Według przeważających poglądów - kulka powstała ze stopionych skał podczas uderzenie bolidu w powierzchnię Ziemi. Występujące tam skały (a prawdopodobnie i fragmenty meteorytu) stopiły się i zostały wyrzucone w różnych kierunkach, czasami nawet dość daleko od miejsca zderzenia.
2. Według innej hipotezy tektyty są szklistymi meteorytami, które przechodząć przez atmosferę ziemską najpierw topiły się, a następnie zestalały.
3. Tektyty mogą być pochodzenia wulkanicznego – produktami erupcji wulkanicznej na Ziemi lub na Księżycu.
4. Tektyty mogą być produktami działalności człowieka.

[edytuj] Właściwości

• najczęściej przyjmują formę kulistą, choć mogą przyjmować różne kształty.
• powierzchnię mają nierówną- pobrużdżoną, pęcherzykowatą, poszarpaną.
• często wykazują budowę fluidalną (z płynięcia).
• są zbudowane z substancji amorficznej zasobnej w krzemionkę (70-80% SiO₂), glinkę (11 – 15% Al₂O₃), alkalia (ok. 3,3 – 4% Na₂O i K₂O).
• zawierają niewielkie domieszki wapnia, żelaza, magnezu, manganu, tytanu i wtrącenia stale, ciekłe i gazowe.
• są zazwyczaj zielone – w odcieniach, ale bywają też bezbarwne, białe, żółte, czarne i wielobarwne.
• rzadko bywają przezroczyste.
• mają szklisty połysk i najczęściej muszlowy przełam.
• twardość wynosi około 6,5, a gęstość waha się od 2,28 do 2,51 g/cm ³.
• masa rzadko przekracza 300 g, lecz zdarzają się kilkukilogramowe.
• wiek określa się metodami radiometrycznymi: najstarsze mają 34 mln lat, najmłodsze 1,2 – 2 mln lat.

[edytuj] Najbardziej znane tektyty

Vltavin – występuje w Czechach nad Wełtawą; australit, jawait, filipinit, indochinit, tajlandyt, bilintonit, irgizyt, bediasyt, georgianit, iworyt, rizalit, Muong Nong, bediazyt, zhamanshinit, szkliwo Pustyni Libijskiej.

Do tektytów zalicza się niekiedy queenstownit i lechatelieryt.

[edytuj] Zastosowanie

• mają duże znaczenie kolekcjonerskie
• olbrzymie znaczenie naukowe
• poszukiwane i wysoko cenione kamienie ozdobne i jubilerskie.

Tektyty należą do najbardziej "suchych" materiałów znanych nauce, gdyż zawartość wody związanej w strukturze krystalicznej wynosi tylko około 0,005%.

[edytuj] Zobacz też

• krater Silverpit, katastrofa kosmiczna

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Strona o tektytach
• Badania nad tektytami z Azji Południowo-Wschodniej
• Tektyty z Georgii (USA)

[edytuj] References

• J. Baier: in Documenta Naturae, Vol. 162, München, 2007. ISBN 978-3-86544-162-1 ISSN 0723-8428