Teologia fundamentalna
Z Wikipedii
Teologia fundamentalna — jedna z ważniejszych gałęzi teologii katolickiej.
Spis treści |
[edytuj] Pojęcie
Definicja (prosta):
Teologia fundamentalna należy do podstawowych i nieodzownych nauk teologicznych Kościoła. Nauka badająca wiarygodność chrześcijaństwa jako religii objawionej przez Boga, stanowi ogólne podstawy dla teologii, w przeszłości określana jako: apologetyka, propedeutyka, dogmatyka ogólna, teologia filozoficzna. W zakres TF wchodzą traktat o Objawieniu, o wierze, chrystologia fundamentalna, eklezjologia.
Definicja ks. drr hab. Jerzego Cudy (trudniejsza):
Teologia fundamentalna jest teologiczną nauką zainteresowaną motywami i możliwościami prowadzenia konstruktywnego dialogu z rozumno-wolną aktywnością człowieka. Celem tego dialogu jest WIARY-GODNE ukazanie konieczności uwzględnienia chrześcijańskiego objawienia w poznaniu i realizacji prawdy (tożsamości) ludzkiego życia.
[edytuj] Aspekty teologii fundamentalnej
TF wynika z potrzeby racjonalnego uzasadnienia wiarygodności chrześcijaństwa. Można ją zdefiniować w aspektach :
- przedmiotu – TF jest rozumiana jako dyscyplina teologiczna która w sposób krytyczny i otwarty na najgłębsze doświadczenia swoich czasów zajmuje się sensem i znakami wiarygodności zbawczego Objawienia Boga w Jezusie oraz jego uobecniania w misterium i wspólnocie Kościoła. W tym aspekcie jest podstawowa funkcja, polegająca na refleksji nad istotą chrześcijaństwa, nad Objawieniem, jak pisze Kongregacja do Spraw Wychowania Katolickiego.
- relacji do rozumu – W aspekcie racjonalności TF jest nauką, nad która spoczywa zadanie analizy aktu wiary w kontekście wymagań rozumu i relacji zachodzących między wiarą, kulturą oraz wielkimi religiami. Jako dyscyplina teologiczna ma zbierać i przedkładać racje wiary i motywy nadziei chrześcijańskiej, uzasadniać je i bronić. Jak zauważył Jan Paweł II istnieje droga przygotowująca rozum do wiary, którą możemy dojść do przyjęcia Objawienia, nie uchybiając własnej autonomii. TF wytycza właśnie tę drogę poprzez otwarcie się na Ewangelię. Wojtyła wspomina też o kluczowej funkcji TF jaką jest podanie faktów wiary przez badanie na przykład faktyczności wydarzeń związanych z Paschą Jezusa lub znaczenia sformułowanego przez Niego przykazania miłości. Fundamentalna pokazuje rozumowi, że musi się oprzeć na wierze, żeby odkryć to do czego by nigdy o własnych siłach nie doszedł.
- sensu – Tożsamość teologii fundamentalnej w obrębie nauk teologicznych nie polega już dzisiaj na samym tylko racjonalnym czy naukowym dowodzeniu prawdy chrześcijańskiej, ale na ukazaniu „trans-empiryczności” doświadczenia ludzkiego w jego wymiarach; etycznym, politycznym i estetycznym, refleksji nad człowiekiem jako istotą zdolną do działania według kryterium dobra i do „współbytowania” z Boskim „Ty”, odkrywaniu transcendentalnej głębi języka ludzkiego, poszukiwaniu relacji orędzia chrześcijańskiego z filozofią, naukami eksperymentalnymi i humanistycznymi.
- adresatów - Idąc za Mauricem Blondelem trzeba podkreślić, że ta dyscyplina teologiczna jest potrzebna wszystkim wierzącym, chrześcijanom, którzy muszą się coraz bardziej nawracać. Bez tej wiedzy przekażemy naszą wiarę tylko zewnętrznie jak przedmiot. Oczywiście ta nauka jest też nadzieją dla tych wszystkich niewierzących, którzy wykażą dobrą wolę jej poznania i zrozumienia.
- naukowości - Istota tej dyscypliny spoczywa na racjonalno-krytycznym ujęciu rzeczywistości konstytuującej egzystencje chrześcijańską po to, aby na polu naukowo uzasadnionej pewności wiedzy, krytycznie uzasadnić płynącą z wiary pewność sumienia. (M. Seckler). TF odróżnia od filozofii religii i od świeckiej nauki o religii to, że szukając uzasadnienia wiary nie zdaje się ona na sam ludzki rozum. Cała swoja moc czerpie z przekonania, że: Bóg przemówił do ludzkości, że Słowo stało się ciałem, a ciało przyjęło Słowo, że Kościół nie jest tylko instytucją, lecz ciałem Słowa. TF uzasadnia te hipotezy, wykazuje ich faktyczność, znaczenie i sensowność za pomocą bogatego instrumentu naukowego.
[edytuj] Metody badawcze
Metody badawcze TF- wyznacza specyficzny przedmiot, wcześniej wspominane Boże Objawienie, zrealizowane w historii ma wymiar nadprzyrodzony i historyczny. TF stosuje metody:
- psychologiczno-egzystencjalna: (Pannenberg, Seweryniak) – wychodzi od opisu sytuacji egzystencjalnej człowieka w świecie w jej wielorakich kulturowo-cywilizacyjnych uwarunkowaniach zwracając szczególna uwagę na analizę ontycznych i życiowych zapotrzebowań człowieka. Ukazuje otwartość bytu ludzkiego na rzeczywistość transcendentną.
- transcendentalna: wykazuje sposób przekraczania siebie (człowiek) przez podmiot poznania (Bóg) i jego odnoszenie się do przedmiotu poznawanego.
- personalistyczna: wychodzi od poznania interpersonalnego. W fazie początkowej osoba poznawana ujawnia się w różnego rodzaju znakach i gestach osobie poznającej, która dostrzegając je musi przyjąć pozytywna postawę, czyli po prostu zawierzyć.
- historyczno-syntetyczna: wykazuje na podstawie świadectw, że Chrystus jest twórcą chrześcijaństwa, posiadał transcendentną świadomość swej misji, którą uzasadniał przez słowa, czyny itd.
- eklezjologiczna: (empiryczna, wstępująca) – dąży do wykrycia elementów życia nadprzyrodzonego przez analizę współczesnej rzeczywistości Kościoła (rozszerzanie się, jedność, heroizm wyznawców, świętość)
- historiozbawcza: ujmuje przedmiot w kategoriach historii zbawienia. Metoda ta wykazuje że historia zbawienia nie tylko realizuje się w chrześcijaństwie, ale że go obejmuje oraz inne religie i kultury.
[edytuj] Literatura
Stworzone na podstawie książki J.Cudy Wiary godna antropologia. Hermeneutyczny zarys teologii fundamentalnej (Katowice 2002, ISBN 83-7030-276-9) i skryptu do teologii fundamentalnej.
